Mieszkańcy gminy Żarów odznaczeni Medalem "Zasłużonym na Polu Chwały"

Medal „Zasłużonym na Polu Chwały” obok Orderu Krzyża Grunwaldu, był pierwszym odznaczeniem w Polsce Ludowej, niemającym przedwojennych korzeni. Jako odznaczenie wojenne medal został ustanowiony rozkazem dowódcy 1. Dywizji Piechoty im. Tadeusza Kościuszki generała brygady Zygmunta Berlinga pod koniec października lub na początku listopada 1943 roku. Jako pierwsi medal otrzymali uczestnicy bitwy pod Lenino, podczas obchodów Święta Niepodległości w dniu 14 listopada 1943 r. (nadano 193 medale w tym 8 złotych, 68 srebrnych i 117 brązowych; rozkaz nadania opatrzony był datą 11 listopada). Następnie dekretem Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego z dnia 1944 roku, odznaczenie zostało zatwierdzone jako medal wojskowy w trzech stopniach: złoty, srebrny i brązowy – nadawany za czyny odwagi, męstwa i bohaterstwa na froncie w wyjątkowo trudnych sytuacjach wymagających poświęcenia. Regulamin przyznawania medalu został opracowany przez kapitana Skuratowicza z Oddziału Personalnego Wojska Polskiego i zatwierdzony w dniu 12 sierpnia 1944 roku rozkazem generała Berlinga. Najwyższy złoty medal "Zasłużonym na Polu Chwały" nadawany był za: zniszczenie w powietrznym boju przez załogę samolotu 2 samolotów wroga / lub / uruchomienie i wykorzystanie w warunkach bojowych zdobytego na wrogu samolotu / lub / zniszczenie w boju przez załogę czołgu co najmniej 3 czołgów lub 3 dział pancernych wroga / lub / zabicie z karabinu (snajperskiego) w warunkach bojowych co najmniej 100 wrogów / lub / wyniesienie z pola walki co najmniej 50 rannych wraz z ich bronią.

Medal "Zasłużonym na Polu Chwały" mógł być nadawany wielokrotnie, również dla żołnierzom innych państw, którzy przyczynili się swoją działalnością do zwycięskich działań bojowych w operacjach Wojska Polskiego. W art. 6 dekretu PKWN z dnia 22 grudnia 1944 roku określono, że medal nadawany jest przez Naczelne Dowództwo Wojska Polskiego generałom, oficerom, szeregowym Wojska Polskiego: złoty – dla tych, którzy w walce przejawili wysokie bohaterstwo bądź wykazali się wybitnymi czynami męstwa i odwagi; srebrny – dla tych którzy przyczynili się swoimi czynami do pomyślnego wykonania zadań swoich jednostek; brązowy – dla tych, którzy dając dowody dzielności wzorowo wykonali poruczone sobie zadanie, bądź przejawili wytrwałość, inicjatywę lub śmiałość mogące służyć przykładem dla drugich. Do końca 1945 roku nadano 57063 medali w tym 36 złotych, 16656 srebrnych i 40371 brązowych.

Ustawa z 17 lutego 1960 roku o orderach i odznaczeniach, zastępując dotychczasowe przepisy, nie zawierała szczegółowych kryteriów nadawania medalu, określając jedynie, że jest on odznaczeniem wojennym, stanowiącym nagrodę za zasługi bojowe i dzieli się na trzy stopnie: złoty, srebrny, brązowy. Po zakończeniu II wojny światowej medal nadawany był przez Prezydium Krajowej Rady Narodowej a następnie przez Radę Państwa. Z dniem 23 grudnia 1992 roku nadawanie medalu uznano za zakończone. Utraciła wówczas moc prawną zasługi ustawa z 1960 roku a medal "Zasłużonym na Polu Chwały" usunięto z polskiego systemu odznaczeń. Do 1990 roku złoty medal – był noszony po Złotym Krzyżu Zasługi i Krzyżu Walecznych, srebrny medal – był noszony po Srebrnym Krzyżu Zasługi, brązowy medal – był noszony po Brązowym Krzyżu Zasługi. Według danych Biura Odznaczeń Państwowych Kancelarii Rady Państwa oraz Biura Odznaczeń Kancelarii Prezydenta RP do końca 1987 roku nadano łącznie 111386 medali (w tym 38 złotych, 35745 srebrnych i 75603 brązowych).

Pierwszy wzór odznaki medalu był krążkiem o średnicy 50 mm z wizerunkiem Orderu Virtuti Militari z orłem w koronie na tle skrzyżowanych sztandarów: polskiego i radzieckiego. Na rewersie w czworokątnej ramce obramowanej wieńcem z liści dębowych widniał napis w sześciu wierszach: ZASŁUŻONYM / NA POLU / CHWAŁY / 12 – 13 X / 1943 / LENINO. Pierwszy wzór wytwarzany był w radzieckiej Mennicy Państwowej w Moskwie (wersja zatwierdzona w dekrecie PKWN). Pod koniec 1945 roku pojawiły się nowa wersja medalu, która na awersie miała order „Virtuti Militari” z orłem bez korony i sztandarów, z napisem na rewersie w czterech wierszach: ZASŁUŻONYM / NA POLU / CHWAŁY / 1944. Wersja tego typu była wytwarzana w Warszawie w Zakładach Przemysłowych Bronisława Grabskiego będącego pod zarządem państwowym (do czasu uruchomienia produkcji w Mennicy Państwowej w Warszawie). Medal początkowo był wyrabiany ze srebra, a następnie z innych metali kolorowych.

Medal "Zasłużonym na Polu Chwały" - pierwszy wzór wytwarzany w radzieckiej mennicy w Moskwie

Medal "Zasłużonym na Polu Chwały" - drugi wzór wytwarzany przez Zakłady Przemysłowe Bronisława Grabskiego, później w Mennicy Państwowej

Uchwała Rady Państwa z 1960 roku, a następnie z 1977 roku określiła jako odznakę medalu okrągły, złocony, srebrzony lub patynowany na brązowo medal o średnicy 40 mm. Na awersie znajdował się wizerunek Orderu Virtuti Militari na tle skrzyżowanych flag państwowych polskiej i radzieckiej; na rewersie, w czworobocznej ramce wysokości 24 mm i szerokości 20 mm, obramowanej wieńcem z liści dębowych, sześciowierszowy napis: "ZASŁUŻONYM NA POLU CHWAŁY 12–13 X 1943 LENINO". Określono jednak, że odznaką Medalu "Zasłużonym na Polu Chwały" jest również medal bez flag na awersie i z czterowierszowym napisem na odwrotnej stronie: "ZASŁUŻONYM NA POLU CHWAŁY 1944". Medal był zawieszony na czarnej wstążce z dwoma szerokimi niebieskimi paskami po bokach – barwy orderu Virtuti Militari w odwróconej kolejności (od 1960 roku jako czarna wstążka szerokości 42 mm, z ciemnoniebieskimi paskami szerokości 10 mm po bokach). Baretka medalu miała w środku: złoty pasek – dla medalu złotego, srebrny – dla medalu srebrnego, natomiast paska nie było przy medalu brązowym. Kolejne nadania medalu były odróżniane przez nałożenie na wstążkę polerowanych okuć w kształcie listewek o szerokości 5 mm odpowiedniego koloru w zależności od stopnia medalu (złoty, srebrny, brązowy).

Medalem "Zasłużonym na Polu Chwały" odznaczonych zostało: medalem srebrnym – 5, medalem brązowym – 16 byłych mieszkańców gminy Żarów, żołnierzy I i II Armii Wojska Polskiego.

Medal "Zasłużonym na Polu Chwały" – SREBRNY

Kryjak Franciszek 1923-1990 – Wierzbna
Nr legitymacji 71689, data nadania 15.10.1945 r.

Skrzypiec Kazimierz 1922-2003 – Żarów
Nr legitymacji 850060/10, data nadania 24.05.1946 r.

Pacholewski Marian 1923-1999 – Żarów
Nr legitymacji 35270/46, data nadania 11.12.1946 r.

Skoczyński Mieczysław 1923-1986 – Pożarzysko
Nr legitymacji Ł-9889, data nadania 2.05.1968 r.

Giec Jarosław 1911-1986 – Łażany
Nr legitymacji 24845, data nadania 30.10.1971 r.

Medal "Zasłużonym na Polu Chwały" – BRĄZOWY

Malinowski Gustaw – 1918-1999 Wierzbna (trzykrotnie)
Nr legitymacji 4921/46, data nadania 22.09.1944 r.
Nr legitymacji 4809/46, data nadania 22.01.1944 r.
Nr legitymacji 45964/46, data nadania 23.02.1946 r.

Walus Stanisław 1917–1991 Żarów (trzykrotnie)
Nr legitymacji 160635, data nadania 21.05.1945 r.
Nr legitymacji 11633, data nadania 13.07.1945 r.
Nr legitymacji 1600634, data nadania 13.10.1945 r.

Pietraga Alojzy – 1925-1994 Mrowiny
Nr legitymacji 12823, data nadania 7.05.1945 r.

Błażej Jerzy – 1924-1973 Łażany
Nr legitymacji 12647, data nadania 15.06.1945 r.

Olszewski Klemens – 1925-2007 Kalno
Nr legitymacji 11707, data nadania 24.05.1945 r.

Kryjak Franciszek 1923-1990 – Wierzbna (dwukrotnie)
Nr legitymacji 13326/46, data nadania 9.07.1945 r.
Nr legitymacji 07234, data nadania 13.10.1945 r.

Dmytrasz Stanisław – 1908-1979 Przyłęgów
Nr legitymacji 11241, data nadania 7.07.1945 r.

Czerniachowicz Kazimierz – 1904-1983 Kalno (dwukrotnie)
Nr legitymacji 0166, data nadania 15.09.1945 r.
Nr legitymacji 160450, data nadania 2.10.1947 r.

Kot Michał 1925-1991 – Pyszczyn
Nr legitymacji 05680, data nadania 22.03.1946 r.

Kobylski Tadeusz 1926-1991 – Żarów
Nr legitymacji 3407/616, data nadania 12.04.1947 r.

Nowakowski Leon 1925-1993 – Łażany
Nr legitymacji 47023, data nadania 17.02.1946 r.

Wysocki Zygmunt 1923-1987– Żarów
Nr legitymacji 41961, data nadania 7.03.1948 r.

Muzyka Antoni 1909-1988 – Łażany
Nr legitymacji 267-70-1222, data nadania 4.05.1970 r.

Mordasiewicz Władysław 1920-2008 – Żarów
Nr legitymacji 267-70-1201, data nadania 4.05.1970 r.

oraz

Osiak Aleksander – Mrowiny
Nr legitymacji 142648, data nadania 13.07.1946 r.

Fiołka Michał – Gołaszyce
Nr legitymacji 45102/1586, data nadania 6.12.1946 r.

Zobacz też:
1. Mieszkańcy gminy Żarów uczestnikami Akcji "Burza" w latach 1944-45
2. Partyzanci Batalionów Chłopskich z gminy Żarów
3. Mieszkańcy Gminy Żarów - byli więźniowie niemieckich obozów koncentracyjnych, odznaczeni Krzyżem Oświęcimskim
4. Mieszkańcy gminy Żarów odznaczeni Krzyżem Armii Krajowej 1939-1945

Posiadacie wiedzę na temat interesujących miejsc, budowli, a może znacie jakąś ciekawą historię ?? Podzielcie się z nami swoją wiedzą lub starociami z domowych strychów, głębokich szuflad oraz rodzinnych albumów. Wszelkie informacje, skany fotografii i dokumentów możecie przesyłać bez wychodzenia z domu na adres mailowy: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie obsługi JavaScript.

Źródła:
1. Dokumentacja ZBoWiD – ZKRPiBWP, 1969-2013
2. Dekret Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego z dnia 22 grudnia 1944 r. o orderach, odznaczeniach oraz medalach (Dz.U. z 1944 r. nr 17, poz. 91)
3. Ustawa z dnia 17 lutego 1960 r. o orderach i odznaczeniach (Dz.U. z 1960 r. nr 10, poz. 66)
4. K. Madej, Polskie symbole wojskowe 1943-1978, Warszawa 1980
5. W. Bigoszewska, Polskie ordery i odznaczenia. Warszawa 1989
6. Ustawy z dnia 16 października 1992 r. Przepisy wprowadzające ustawę o orderach i odznaczeniach, uchylające przepisy o tytułach honorowych oraz zmieniające niektóre ustawy (Dz.U. z 1992 r. nr 90, poz. 451)
7. W. Stela, Polskie ordery i odznaczenia, tom I, Warszawa 2008
8. https://www.numisbids.com/
9. https://wcn.pl/

Opracowanie
Bogdan Mucha