Samolot Focke Wulf 190 F/G pod Nowicami

23 października 1923 roku, konstruktor samolotów Heinrich Focke, kupiec Werner Neumann oraz pionier lotnictwa Georg Wulff, zakładają w Bremie przedsiębiorstwo Bremer AG Flugzeugbau, które szybko zmienia nazwę na Focke-Wulf Flugzeugbau AG (później Focke-Wulf Flugzeugbau GmbH). Pierwszym samolotem wyprodukowanym w wytworni Focke-Wulfa był jednopłatowy samolot pasażerski Focke-Wulf A 16. Maszyna napędzana przez silnik gwiazdowy Siemens & Halske Sh 11, odbyła swój pierwszy lot w 1924 roku (produkowana w latach 1924-1927). W 1931 roku pod presją rządu zakłady lotnicze Focke-Wulfa, zostały połączone z berlińskim przedsiębiorstwem Albatros Flugzeugwerke GmbH. Inżynier i pilot z Albatros-Flugzeugwerke, Kurt Tank, został szefem działu technicznego i rozpoczął pracę nad dwumiejscowym dwupłatowcem szkolno-treningowym Fw 44 Stieglitz (niem. Szczygieł). Prototyp samolotu został oblatany w 1932 roku. Próby w locie przeprowadził osobiście Kurt Tank. Okazało się, że samolot ma bardzo dobre właściwości manewrowe, co spowodowało duże zainteresowanie maszyną wśród niemieckich pilotów akrobacyjnych. Kolejne konstrukcje opuszczające zakłady Focke-Wulfa były samolotami na wyposażeniu niemieckiej Luftwaffe podczas II wojny światowej. Wymienić tutaj można, m.in.: Focke-Wulf Fw 58 Weihe – samolot wielozadaniowy, Focke-Wulf Fw 189 Uhu – samolot rozpoznawczy, Focke-Wulf Fw 200 Condor – samolot patrolowy i bombowy dalekiego zasięgu oraz słynny Focke-Wulf Fw 190 Würger – samolot myśliwski (oraz Fw Ta 152 – modyfikacja wersji Fw 190D).

Historia rozwoju projektu myśliwca Fw 190, rozpoczęła się pod koniec 1937 roku, kiedy Ministerstwo Lotnictwa Rzeszy wysłało do kilku zakładów specyfikację na nowy myśliwiec, który miałby wejść, obok Messerschmitta Bf 109, do służby i stanowić zabezpieczenie na wypadek, gdyby się okazało, że samoloty innych krajów są lepsze od Bf 109. W tym czasie konstruktorzy zakładów Focke-Wulf pod kierunkiem prof. Kurta Tanka i inżyniera Rudolfa Blasera pracowali nad kilkoma projektami myśliwców, w większości z silnikami rzędowymi. Wśród nich był też projekt dość małego myśliwca o zwartej konstrukcji z 18 cylindrowym, chłodzonym powietrzem, silnikiem gwiazdowym BMW 139. Prace nad projektem nabrały tempa, kiedy Ministerstwo w 1938 roku zamówiło 4 prototypy tej maszyny. Pierwszy prototyp Fw 190 V-1 był gotowy na wiosnę 1939 roku i po serii testów naziemnych został oblatany 1 czerwca 1939 roku na lotnisku w Bremie. Oblotu dokonał szef oblatywaczy wytwórni, Hans Sander. Od razu okazało się, że samolot spełnia pokładane w nim nadzieje: miał bardzo dobre właściwości lotne, dobrą widoczność oraz obiecujące osiągi. Drugi prototyp Fw 190 V-2 został ukończony jeszcze jesienią 1939 roku i oblatano go 31 października 1939 roku. Samolot na początku 1940 roku zaprezentowano Hermanowi Göringowi, któremu bardzo się on spodobał. Dość szybko zamówiono 40 egzemplarzy przedseryjnych Fw190 A-0. Model ten zaczął schodzić z linii produkcyjnej w październiku 1940 roku. Pierwsza partia seryjna modelu Fw 190 A-1 w liczbie 100 egzemplarzy, została dostarczona dostarczona do końca lipca 1941 roku. Na uzbrojenie wersji A-1 składały się dwa karabiny MG 17 kalibru 7,92 mm, zamontowane nad silnikiem i MG 17 w skrzydłach. Nieliczne egzemplarze miały również zabudowane w skrzydłach działka 20 mm MG FF. W odróżnieniu od A-0 seryjne maszyny standardowo zostały wyposażone w opancerzenie kabiny pilota oraz chłodnicę oleju. Najliczniejszą serię wersji A, stanowiły samoloty Fw 190 A-8, produkowane od początku 1944 w liczbie 1384 egzemplarzy. Łącznie do do końca wojny wyprodukowano ponad 14 000 egzemplarzy myśliwskich (wersje B-D) oraz około 6 000 wersji myśliwsko-bombowej (F-G).

Niemiecki inżynier i konstruktor Kurt Tank oraz jego najsławniejszy projekt - samolot Focke Wulf Fw190

Według zapisu zawartego w sowieckim dzienniku wojennym 527. Pułku Strzeleckiego ze 118. Dywizji Strzeleckiej w dniu 3 kwietnia 1945 roku, o godz. 19:50 w rejonie Nowic, wylądował samolot Foke Wulf ("в 19.50 в районе Нейдорф приземлился самолет Фокке-Вульф"). Maszyna należała najprawdopodobniej do dywizjonu II. Gruppe z SG 77 (Schlachtgeschwader 77 – Pułk Bliskiego Wsparcia 77). Dywizjon ten utworzony został 18 października 1943 roku w Kalinowce na Froncie Wschodnim. W jego skład wchodził sztab (Stab II./SG77) oraz trzy eskadry (Staffel) – 4./SG77, 5./SG77, 6./SG77. Między marcem i majem 1945 roku samoloty II dywizjonu stacjonowały m.in. na polowym lotnisku pomiędzy Świdnicą i Pszennem. Na wyposażeniu jednostki dowodzonej przez kapitana Alexandra Gläsera (dowódca od lutego 1944 do 8 maja 1945 r.), były wówczas samoloty typu Focke Wulf Fw190 F-8 oraz Focke Wulf Fw190 G-3. Maszyny będące wersjami myśliwsko-bombowymi, latały m.in. nad oblężony Festung Breslau oraz prowadziły inne misje bojowe w pobliskiej okolicy, położonego wówczas na skraju linii frontu Żarowa (niem. Saarau). Nie bez znaczenia pozostają w tym kontekście sowieckie zapisy dotyczące ataków na lotnisko pod Świdnicą, które kilkukrotnie wzmiankują o zniszczonych samolotach typu Fw190. Jak donoszą źródła w dniu 12 kwietnia 1945 roku porucznik Zahar Samsonowicz Mszwidobadze z 32. Pułku Lotnictwa Myśliwskiego, pilotując samolot Jakowlew Jak-3, zniszczył na lotnisku w Świdnicy niemieckiego Focke Wulfa Fw190. Dzień później na północ od Świdnicy zestrzelił kolejnego Fw190. 4 maja 1945 roku major Iwan Siemionowicz Anaszenko z 8. Gwardyjskiej Dywizji Lotnictwa Myśliwskiego, pilotując samolot Ławoczkin Ła-5, zniszczył na lotnisku w Świdnicy samolot typu Focke Wulf Fw190. Dzień później 5 maja 1945 roku, porucznik Piotr Michajłowicz Nikonorow z 88. Gwardyjskiego Pułku Myśliwskiego, pilotując myśliwski Ła-5, zanotował zniszczenie jednego Focke Wulfa Fw190 na lotnisku pod Świdnicą. Nie ma zatem wątpliwości, że maszynami zniszczonymi przez lotnictwo sowieckie, były samoloty należące do II Gruppe/SG 77. Wspomniany wcześniej Fw190, który najprawdopodobniej lądował awaryjne lub rozbił się (?) pod Nowicami (ob. gm. Jaworzyna Śląska), mógł zostać uszkodzony w trakcie walk powietrznych prowadzonych na odcinku frontu między Wrocławiem i Żarowem lub też padł ofiarą sowieckiej artylerii przeciwlotniczej z pozycji zlokalizowanych na północnym brzegu rzeki Strzegomki (linia Łażany-Przyłęgów-Skarżyce).

Kapitan Alexander Gläser (ur. 4.01.1914 – zm. 13.09.2003, Büdingen/Hesja). Od marca do początków maja 1945 r. dowódca II Gruppe/SG 77 na lotnisku polowym pod Świdnicą. Wykonał łącznie 1123 loty bojowe. Odznaczony m.in. Krzyżem Rycerskim Żelaznego Krzyża z Liśćmi Dębu oraz Złotym Krzyżem Niemieckim

Fragment sowieckiego dziennika wojennego 527. Pułku Strzeleckiego, informuje o lądowaniu samolotu Focke Wulf w rejonie Nowic. Zdarzenie miało miejsce 3 kwietnia 1945 r. o godz. 19:50

Rolnicze pola w rejonie Nowic (gm. Jaworzyna Śląska). Gdzieś tutaj na początku kwietnia 1945 r. lądował lub rozbił się niemiecki samolot Focke-Wulf, fot. Marcin Burski (Wieści Gminne Jaworzyna Śląska)

Jak już wspomniano piloci z II Gruppe/SG 77 latali na wersjach słynnego samolotu myśliwskiego skonstruowanego przez Kurta Tanka. Samolot Focke Wulf 190 F-8 był maszyną myśliwsko-bombową, dostosowaną, w przeciwieństwie do wcześniejszych wersji, do bezpiecznego i sprawnego lotu na niskich pułapach do 1000 m. Prędkość, ale i ochronę, zapewniał pilotowi potężny gwiazdowy silnik BMW 801 D-2 o mocy 1730 KM. Wersja ta wyposażona była w radiostację pozwalającą na nawiązywanie łączności również z wojskami lądowymi. Na uzbrojenie Fw 190 F-8 składały się dwa wielkokalibrowe karabiny maszynowe MG 131 kaliber 13 mm i dwa działka MG 151/20E kaliber 20 mm. Pod kadłubem oraz skrzydłami montowano wyrzutniki bomb pozwalające na zabranie jednej bomby 250 kg lub 500 kg, albo też 6/8 niekierowanych przeciwczołgowych pocisków rakietowych X4M. Osiągając prędkość maksymalną do 520 km/h, był bardzo zwrotny. Pułap wynosił 7250 m, a zasięg 775 km.

Niemiecki samolot myśliwsko-bombowy Focke Wulf Fw190 w wersji F-8

Drugą maszyną będącą w omawianym okresie na wyposażeniu II Gruppe/Sg 77 był samolot myśliwsko-bombowy Fw190 w wersji G-3. Maszyna odziedziczyła płat z wariantu A-6, zaczepy podskrzydłowe przeznaczone dotychczas tylko dla zbiorników podwieszanych zmieniono na bombowe V.Fw Trg, umożliwiające przenoszenie po 250 kg bomb (łącznie do 1000 kg i 1800 kg w przypadku zamontowania zamka Schloβ 2000 oraz wzmocnionego podwozia). Montowana była także instalacja automatycznego pilota PKS 11 lub PKS 12. Uzbrojenie pokładowe stanowiły dwa działka MG 151/20E kaliber 20 mm. Prędkość maksymalna samolotu wynosiła 460 km/h, pułap 7500 m, a zasięg 1125 km.

Niemiecki samolot myśliwsko-bombowy Focke Wulf Fw190 w wersji G-3

Posiadacie wiedzę na temat interesujących miejsc, budowli, a może znacie jakąś ciekawą historię ?? Podzielcie się z nami swoją wiedzą lub starociami z domowych strychów, głębokich szuflad oraz rodzinnych albumów. Wszelkie informacje, skany fotografii i dokumentów możecie przesyłać bez wychodzenia z domu na adres mailowy: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie obsługi JavaScript..

Zobacz też: 

1. Gwardyjskie szturmowce nad Żarowem
2. Powietrzne walki nad Świdnicą w 1945 roku
3. Skrzydlaty Miecz i Czerwona Gwiazda w powietrznej walce nad Świdnicą
4. "Nocne Wiedźmy w Świdnicy"
5. Radzieckie naloty bombowe na lotnisko pod Świdnicą
6. Radzieckie myśliwce nad Imbramowicami i Żarowem
7. Tajemnica "Latającej Fortecy" B-17 (cz.1) 
8. Tajemnica "latającej Fortecy" (cz.2)
9. Świdnica w huku bomb 
10. Ofiary nalotów na Świdnicę
11. Ciało bez głowy ... Tajemnicza mogiła w Marcinowicach (cz.1)
12. Ciało bez głowy ... tajemnicza mogiła w Marcinowicach (cz.2)
13. Kolibry nad Świdnicą 
14. Sowieckie bombowce Pe-2 nad Świdnicą

Źródła i ilustracje:
● Dziennik wojenny 118 dywizji strzeleckiej, 1945 r. (Журнал боевых действий 118 сд, Центральный архив Министерства обороны Российской Федерации - ЦАМО РФ), в г. Подольск (Centralne Archiwum Ministerstwa Obrony Federacji Rosyjskiej, Podolsk)
● A. Morgała, Polskie samoloty wojskowe 1939-1945, Warszawa 1976
● A. Skupiewski, Focke Wulf 190 historia i rozwój, Miesięcznik Lotnictwo Aviation International, nr 2–12, Warszawa 1991
● A. Skupniewski, Focke-Wulf Fw-190A/F/G, Seria Monografie Lotnicze nr 17-18, Gdańsk 1994
● M. Murawski, Samoloty Luftwaffe 1933-1945, t. 1, Warszawa 1998
● P. Caygill, Bojowe Legendy Focke Wulf Fw190, Praha 2007
● T. Głowiński, Zaopatrzenie lotnicze Festung Breslau w 1945 roku, Przegląd Historyczno-Wojskowy, nr 2, Wrocław 2022
● https://www.lexikon-der-wehrmacht.de/
● https://www.ww2.dk/
● http://www.samolotypolskie.pl/

Opracowanie
Bogdan Mucha