W sakiewce dawnych mieszkańców gminy Żarów, cz.14: Monety Fryderyka Wilhelma II 1786-1797

Fryderyk Wilhelm II Pruski urodził się 25 września 1744 roku w Berlinie. Jego stryj, król Fryderyk II nie darzył go wielkim szacunkiem. Obwiniał jego ojca za klęski w trzeciej wojnie śląskiej. Różnili się też w kwestiach charakteru. Król był człowiekiem o ascetycznym trybie życia, mało religijnym racjonalistą, kochającym sztukę i doświadczonym w polityce. Książę koronny natomiast interesował się głównie francuskimi wzorami życia dworskiego – obok głębokiej religijności cenił sobie wielkie uczty, wystawne życie i kochanki. Był przy tym też człowiekiem inteligentnym i oczytanym, a przede wszystkim o wiele serdeczniejszym niż Fryderyk II, czym zaskarbił sobie popularność podwładnych jeszcze przed objęciem władzy. Fryderyk II swego następcy aż do końca nie wprowadzał w sprawy państwowe. Nie interesował się przygotowaniem go do roli władcy Tak oto pisał o Fryderyku Wilhelmie II: Życie na dworze stanie się bardzo wesołe. Mój kuzyn roztrwoni skarb, pozwoli zdemoralizować się wojsku. Pod rządami kobiet państwo upadnie. W 1780 roku z polecenia króla książę Fryderyk Wilhelm złożył wizytę carycy Katarzynie II, aby zapobiec zawarciu sojuszu rosyjsko-austriackiego. W Petersburgu książę spotkał się z chłodnym przyjęciem i lekceważeniem. Katarzyna pisała o nim: Zupełnie nie można się zorientować, co w nim siedzi. Nie umie prowadzić rozmowy, czasem tylko milczy – tak że nic z tego nie wychodzi. Jego wstrzemięźliwość stawia w niezręcznej sytuacji każdego, kto ma z nim do czynienia. Powiadają, że umie myśleć. To nawet prawdopodobne: to samo można powiedzieć i o indyku, ale nie zawsze jest dobrze być indykiem, czy nawet grać jego rolę. Basta. Mimo złego przyjęcia Fryderyk Wilhelm zaprzyjaźnił się z Wielkim Księciem Pawłem. Obiecali sobie wzajemne dochowanie dozgonnej przyjaźni.

Z łaski Bożej król Prus, margrabia Brandenburgii, Świętego Cesarstwa Rzymskiego arcykomorzy i książę-elektor, suweren i wielki książę Śląska, książę-suweren Oranii, Neuchâtel i Valegin, jak również hrabstwa kłodzkiego, książę Geldrii, Magdeburga, Kleve, Jülich, Bergu, Szczecina, Pomorza, Kaszub, Wendów, Meklemburgii i Krosna, burgrabia Norymbergi, poniżej i powyżej gór, książę Halberstadt, Minden, Kamienia, Schwerinu, Ratzeburga, Wschodniej Fryzji i Mörs, hrabia Hohenzollern, Ruppinu, Marchii, Ravensberga, Hohenstein, Tecklenburga, Schwerin, Lingen, Bühren i Leerdam, pan Ravenstein, ziemi Rostock, Stargardu, Limburga, Lauenburga, Bytowa, Arlay oraz Bredy etc. etc.

Sprawy zagraniczne powierzył Ewaldowi von Hertzbergowi, który na początku kontynuował politykę antyhabsburską Fryderyka Wielkiego. W 1790 roku zawarł sojusz z Polską, który skierowany był przeciwko Rosji i Austrii. Jednak w czasie wybuchu rewolucji we Francji swoją politykę skierował ku Austrii i zawarł z nią układy w Reichenbach (1790)oraz w Pillnitz (1791). W 1792 roku monarcha zdymisjonował Hertzberga. Prusy rozpoczęły wówczas wojnę z Francją. Po przegranej bitwie pod Valmy (20 września 1792) król wycofał się z wojny i w 1795 roku zawarł separatystyczny pokój w Bazylei. Fryderyk Wilhelm II wziął udział w II i III rozbiorze Polski. Fryderyk Wilhelm uważał, że należy mu się odszkodowanie za trudy poniesione w kampanii francuskiej. Nakazał swym wojskom pod dowództwem Möllendorfa wkroczenie do Polski. Wspomagał również Rosję w zbrojnym tłumieniu insurekcji kościuszkowskiej w 1794 roku. Osobiście dowodził w bitwie pod Szczekocinami, gdzie pobił korpus Tadeusza Kościuszki.

W 1795 roku, tuż po upadku Pierwszej Rzeczypospolitej i wkroczeniu wojsk pruskich do Krakowa, zaplanował grabież skarbca koronnego na Wawelu. Skradziono wówczas 19 najcenniejszych polskich insygniów, w tym Koronę Chrobrego. Zgodnie z jego rozkazem wszystkie przedmioty przetopiono. Uzyskane złoto wykorzystano w roku 1811 na wybicie monet, a klejnoty sprzedano. W polityce wewnętrznej starał się naśladować swoich poprzedników. Zainicjował rozbudowę Berlina i sprowadził do stolicy utalentowanych architektów. Wówczas powstała m.in. Brama Brandenburska (architekt i budowniczy: Carl Gotthard Langhans). Był też mecenasem sztuki, w szczególności interesowała go muzyka barokowa i teatr. Król pasjonował się spirytualizmem. Był zwolennikiem różokrzyżowców, a szczególnym zaufaniem darzył Johanna Wöllnera, który był szarą eminencją dworu pruskiego, składającego się z faworytów króla.

Królewski monogram z inicjałami FW

Za jego panowania w 1794 wszedł w życie tzw. Landrecht pruski (Allgemeines Landrecht für die Königlich Preussischen Staaten), co było nie tyle zasługą Fryderyka Wilhelma II, a jego poprzedników. W szczególności jego stryj Fryderyk II dążył do stworzenia jednolitego kodeksu prawa cywilnego. Landrecht sprawdził się i obowiązywał w Prusach do 1900 roku. Fryderyk Wilhelm II był dwukrotnie żonaty: 1765-1769 z Elżbietą Krystyną Ulryką z Brunszwiku-Wolfenbüttel (ze związku córka Fryderyka Charlotta), 1769-1797 z Fryderyką Luizą z Hesji-Darmstadt (ze związku siedmioro dzieci: Fryderyk Wilhelm III – król Prus w latach 1797–1840, Fryderyka Krystyna, Fryderyk Karol Ludwik, Wilhelmina Luiza, Augusta Krystyna, Karol Henryk, Fryderyk Wilhelm). Król Fryderyk Wilhelm II Pruski zmarł 16 listopada 1797 roku w Poczdamie.

W latach panowania króla Fryderyka Wilhelma II, emitowano następujące nominały monet:

Szeląg, miedź, średnica: 15 mm, waga 1,24 g, mennica: Wrocław

Greszel, srebro, średnica: 14 mm, waga: 0,61 g, mennica: Wrocław

1/2 Krajcara, miedź, średnica: 21,7 mm, waga: 4 g, mennica: Wrocław

Krajcar, srebro, średnica: 15,2 mm, waga: 0,85 g, mennica: Wrocław

1/2 grosza, miedź, średnica: 18 mm, waga: 1,95 g, mennica: Wrocław

Grosz, srebro, średnica: 17 mm, waga: 0,85 g, mennica: Królewiec

Grosz, miedź, średnica: 22 mm, waga: 3,97 g, mennica: Wrocław

3 Grosze, miedź, średnica: 25 mm, waga: 11,7 g, mennica: Wrocław

1/3 talara, srebro, średnica: 28 mm, waga: 7,93 g, mennica: Królewiec

2/3 talara, srebro, średnica: 34 mm, waga: 17,3 g, mennica: Berlin

Talar, srebro, średnica: 38 mm, waga: 21,83 g, mennica: Berlin

Friedrich d’or, Friedrichsdor („złoty fryderyk”), złoto, średnica: 23,50 mm, waga: 6,65 g

Dotychczasowe opracowania:

Część 1: Srebrne talary Habsburgów i Hohenzollernów
Część 2: Grosze praskie
Część 3: Srebrne brakteaty
Część 4: Monety Cesarstwa Niemiec 1871-1918
Część 5: Monety Republiki Weimarskiej 1919-1933
Część 6: Monety III Rzeszy 1933-1945
Część 7: Monety Fryderyka Wilhelma IV 1840-1861
Część 8: Złote monety cesarza Leopolda I Habsburga
Część 9: Srebrny halerz legnicki z Wierzbnej
Część 10: Srebrne kwartniki piastów śląskich
Część 11: Monety okolicznościowe obiegowe Republiki Weimarskiej 1925-1933
Część 12: Srebrne krajcary cesarza Leopolda I Habsburga
Część 13: Srebrne i złote monety cesarza Wilhelma II Hohenzollerna
"Obol zmarłego" - obyczaj praktykowany w XV-XVII wieku na cmentarzu przykościelnym w Wierzbnej

Posiadacie wiedzę na temat interesujących miejsc, budowli, a może znacie jakąś ciekawą historię ?? Podzielcie się z nami swoją wiedzą lub starociami z domowych strychów, głębokich szuflad oraz rodzinnych albumów. Wszelkie informacje, skany fotografii i dokumentów możecie przesyłać bez wychodzenia z domu na adres mailowy: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie obsługi JavaScript..

Źródła i ilustracje:
S. Haffner, Prusy bez legendy: Zarys dziejów, Warszawa 1996
M. Schad, Hohenzollernowie, Warszawa 2004
P. Kalinowski, Śląskie monety Królestwa Prus, Kalety 2006
http://blognumizmatyczny.pl/
https://www.vcoins.com/
https://www.muenzen-ritter.de/
https://colnect.com/pl/
https://www.ma-shops.com/
https://www.numisbids.com/
https://www.coinshome.net/

Opracowanie
Bogdan Mucha