W sakiewce dawnych mieszkańców gminy Żarów, cz.16: Monety cesarza Józefa I Habsburga

Józef I Habsburg – syn Leopolda I Habsburga i Eleonory Magdaleny z Wittelsbachów, urodził się 26 lipca 1678 roku w Wiedniu. Mając zaledwie 9 lat, został koronowany na króla Czech i Węgier. Trzy lata później, jeszcze za życia ojca, Józef został wybrany na króla rzymskiego (niemieckiego), a tytuł cesarski przyjął po śmierci Leopolda w 1705 roku (od tego czasu także jako arcyksiążę Austrii). W 1706 roku cesarz Józef I Habsburg powołał do życia Wiener Stadtbank, czyli bank państwowy dla austriackich posiadłości dziedzicznych Habsburgów. Zgodnie z kierunkiem wyznaczonym przez swego ojca, prowadził politykę w duchu merkantylizmu (system poglądów społeczno-ekonomicznych). Cesarz uważał, że kruszec złoty i srebrny jest synonimem bogactwa, zakładał nowe manufaktury, aktywizował działalność gospodarczą, ograniczał feudalne monopole przysługujące cechom rzemieślniczym. W 1707 roku jego armia pokonała siły Franciszka II Rakoczego pod Trenczynem i stłumiła trwającą na Węgrzech rebelię. W toku tzw. hiszpańskiej wojny sukcesyjnej (1701-1714), wojska cesarskie opanowały Półwysep Apeniński. Zaangażowanie w działaniach na zachodzie i na Węgrzech, zmusiło jednak Józefa I Habsburga do zawarcia umowy z królem szwedzkim Karolem XII, zezwalając Szwedom na przeprowadzenie zaciągu do wojska na Śląsku.

Przy okazji cesarz obiecał przywrócenie tamtejszym protestantom miejsc kultu, które zostały im odebrane po pokoju westfalskim w 1648 roku. W 1708 roku cesarz, potwierdził przyznanie książętom Hanoweru z rodu Welfów godności elektorów Rzeszy. W tym samym roku formalnie przywrócono prawo głosu w kolegium elektorskim królom czeskim (czyli samym Habsburgom) – zostało zawieszone w czasie powstania w Czechach (1618-1621) w trakcie wojny trzydziestoletniej. W 1709 roku Józef I obiecał Sejmowi czeskiemu przeprowadzenie zmian w niekorzystnym dla Czechów statucie krajowym królestwa. Miano wówczas zmienić upokarzające przepisy wprowadzone przez cesarza Ferdynanda II po bitwie na Białej Górze w 1620 roku.

Józef I Habsburg, zmarł 17 kwietnia 1711 roku we Wiedniu. Przyczyną jego śmierci była najprawdopodobniej ospa. Nie jest wykluczone, że cesarz został otruty. Tron objął jego brat Karol VI, który uniemożliwił objęcie władzy przez córkę zmarłego Józefa I.

Józef, z Bożej łaski uświęcony i wybrany cesarz rzymski, po wieki August, król Niemiec, Węgier, Czech, Dalmacji, Chorwacji, Slawonii, etc., etc., arcyksiążę Austrii, książę Burgundii, Brabancji, Styrii, Karyntii, Karnioli, margrabia Moraw, książę Luksemburga, Górnego i Dolnego Śląska, Wirtembergii, Teck etc., książę Szwabii, hrabia Habsburga, Tyrolu, Ferreti, Kyburga, Gorycji etc., landgraf Alzacji, margrabia Świętego Cesarstwa Rzymskiego, Burgau, Górnych i Dolnych Łużyc etc., pan Marchii Wendyjskiej, Salin, Port Naon, etc., etc., etc.

Monety z wizerunkiem cesarza Józefa I Habsburga, wybite w latach 1705-1711:

1 Krajcar, srebro, średnica: 16 mm, waga: 0,8 g, 1709 r., Monachium

3 Krajcary, srebro, średnica: 20 mm, waga: 1,5 g, 1706 r., Wrocław

6 Krajcarów, srebro, średnica: 25 mm, waga: 2,7 g, 1707 r., Hall

1/4 Talara, srebro, średnica: 31 mm, waga: 6,9 g, 1705-11, Hall

1/2 Talara, srebro, średnica: 37 mm, waga: 14,2 g, 1710 r., Praga

1 Talar, srebro, średnica: 44 mm, waga: 28,1 g, 1710 r., Hall

1/12 Dukata, złoto, waga: 0,3 g, 1706 r., Wrocław

1/8 Dukata, złoto, waga: 0,44 g, 1707 r., Wiedeń

1/6 Dukata, złoto, waga: 0,59 g, 1706 r., Wrocław

1/4 Dukata, złoto, waga: 0,875 g, 1707 r., Wiedeń

1/2 Dukata, złoto, waga: 1,75 g, 1710 r. Wrocław

1 Dukat, złoto, waga: 3,5 g, 1707 r., Praga

Dotychczasowe opracowania:

Część 1: Srebrne talary Habsburgów i Hohenzollernów
Część 2: Grosze praskie
Część 3: Srebrne brakteaty
Część 4: Monety Cesarstwa Niemiec 1871-1918
Część 5: Monety Republiki Weimarskiej 1919-1933
Część 6: Monety III Rzeszy 1933-1945
Część 7: Monety Fryderyka Wilhelma IV 1840-1861
Część 8: Złote monety cesarza Leopolda I Habsburga
Część 9: Srebrny halerz legnicki z Wierzbnej
Część 10: Srebrne kwartniki Piastów śląskich
Część 11: Monety okolicznościowe obiegowe Republiki Weimarskiej 1925-1933
Część 12: Srebrne krajcary cesarza Leopolda I Habsburga
Część 13: Srebrne i złote monety cesarza Wilhelma II Hohenzollerna
Część 14: Monety Fryderyka Wilhelma II 1786-1797 
Część 15: Monety króla pruskiego Fryderyka II
"Obol zmarłego" - obyczaj praktykowany w XV-XVII wieku na cmentarzu przykościelnym w Wierzbnej

Posiadacie wiedzę na temat interesujących miejsc, budowli, a może znacie jakąś ciekawą historię ?? Podzielcie się z nami swoją wiedzą lub starociami z domowych strychów, głębokich szuflad oraz rodzinnych albumów. Wszelkie informacje, skany fotografii i dokumentów możecie przesyłać bez wychodzenia z domu na adres mailowy: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie obsługi JavaScript..

Źródła i i lustracje:
1. W. Felczak, Historia Węgier, Ossolineum, Wrocław-Warszawa-Kraków 1983
2. H. Wereszycki, Historia Austrii, Ossolineum, Wrocław-Warszawa-Kraków 1986
3. Słownik władców Europy nowożytnej i najnowszej, (red.) J. Dobosz, M. Serwański, I. Czamańska, Poznań 2002
4. P. Kalinowski, Śląskie maonety Habsburgów: Józef, Kalety 2006
5. https://en.numista.com/
6. http://www.rhinocoins.com/

Opracowanie
Bogdan Mucha