W sakiewce dawnych mieszkańców gminy Żarów, cz. 23: Węgierskie złote guldeny

We wczesnośredniowiecznej Europie obrót pieniężny był monometaliczny, skupiano się bowiem na biciu monet srebrnych. W 1252 roku włoskie miasto Florencja zaczęło emitować monety złote – od nazwy miasta zwane florenami o wadze ok. 3,5 g. Wygląd tych numizmatów nie zmieniał się zasadniczo przez wiele lat. W centralnej części awersu widniał lilia – herb Florencji, na rewersie natomiast postać św. Jan Chrzciciela – patron miasta. Moneta ze względu na rosnące obroty handlowe i coraz szersze kontakty polityczne i gospodarcze między krajami, szybko rozprzestrzeniła się całej Europie. Wielu jej emitentów, zwłaszcza tych, którzy mieli dostęp do źródeł złota, zaczęło imitować oryginalny wzór rodem z włoskiej mennicy. Floreny dotarły także na Węgry, gdzie za panowania Karola Roberta (1308-1342) zaczęto bić pierwsze węgierskie egzemplarze, zwane guldenami. Od pierwowzoru odróżniał je tylko jeden istotny element – tytulatura królewska. Każdy kolejny władca Królestwa Węgier bił zatem guldeny opatrzone własnym imieniem, np. Maciej I Korwin (1458-1490), Władysław II Jagiellończyk (1490-1516), Ferdynand I Habsburg (1526-1564).

To właśnie z okresu panowania tych władców pochodzą informacje o transakcjach i zapisach zawieranych w „węgierskich guldenach” na terenie dzisiejszej gminy Żarów. Pierwsza znana nam informacja pochodzi z roku 1470. Wówczas to Nikolas von Schellendorf z Pankowa, sprzedał za 20 węgierskich guldenów Hansowi Seidlitz z Łażan tzw. Rabenteich w Mrowinach, a w październiku 1471 roku zapisał na dobrach mrowińskich dożywocie żonie Jadwidze (Hedwig). Z kolei w 1472 roku Nikolas von Seidlitz, pan na Gołaszycach, sprzedał mieszczaninowi świdnickiemu Andreasowi Eytilguth 8 guldenów rocznego czynszu z dwóch folwarków gołaszyckich. Ten sam rycerz w 1494 roku odstąpił w imieniu swoim i brata 4 guldeny czynszu w Gołaszycach Annie von Schellendorf und Nippern (z Mrozowa?) oraz jej córce Margareth, żonie Hansa von Redern. Podobnie postąpił Heinz (Heyntcze) von Hof-Schnorbein, który w 1491 roku sprzedał 5 guldenów rocznego czynszu z dóbr imbramowickich Günterowi Mulbergen, ale z zastrzeżonym prawem wykupu. Z zapisów wynika także, że w 1484 roku cystersi krzeszowscy wydatkowali sumę 300 węgierskich guldenów na zakup karczmy w Wierzbnej.

Źródła informują także o transakcjach pieniężnych zawieranych w 1 połowie XVI wieku. Wiadomo bowiem, że w 1505 roku Christopha von Seidlitz, odstąpił za 40 węgierskich guldenów 4 grzywny czynszu w Gołaszycach Hansowi von Seidlitz z Grodźca, zastrzegając sobie prawo jego wykupu. W 1508 roku Lorenz von Seidlitz, sprzedał za 60 węgierskich guldenów 4 grzywny czynszu w Siedlimowicach świdnickiemu proboszczowi Stanislaus Berwaldt, również zastrzegając prawo do jego wykupu. W tym samym roku Nikolas (Nickel) von Schellendorf sprzedał Balzerowi von Seidlitz z Krzyżowej grzywnę czynszu (za 10 węgierskich guldenów), a Hansowi i Ewie von Seidlitz z Bielawy 10 grzywien czynszu z Pożarzyska. Wspomniany wcześniej Christoph von Seidlitz z Gołaszyc wypłacił w 1522 roku swojej córce Annie 200 guldenów węgierskich, która w zamian zrzekła się w imieniu swoim i syna wszelkich roszczeń do spadku po rodzicach. Dwanaście lat później wrocławska kapituła św. Krzyża, odstąpiła za 350 „dobrych węgierskich” guldenów benedyktynkom strzegomskim połowę Mielęcina wraz ze wszystkim przywilejami, w tym pełnymi prawami sądowniczymi. Z kolei w 1551 roku Christoph von Bauch zapisał córce 50 węgierskich guldenów na dobrach imbramowickich.

Złoty gulden króla węgierskiego Macieja I Korwina
(lata 1458-1490, mennica: Nagybanya)

Złoty gulden króla węgierskiego Władysława II Jagiellończyka
(lata 1490-1516, mennica: Kremnica)

Złoty gulden króla węgierskiego Ferdynanda I Habsburga
(lata 1526-1564, mennica: Kremnica)

Dotychczasowe opracowania:

Część 1: Srebrne talary Habsburgów i Hohenzollernów
Część 2: Grosze praskie
Część 3: Srebrne brakteaty
Część 4: Monety Cesarstwa Niemiec 1871-1918
Część 5: Monety Republiki Weimarskiej 1919-1933
Część 6: Monety III Rzeszy 1933-1945
Część 7: Monety Fryderyka Wilhelma IV 1840-1861
Część 8: Złote monety cesarza Leopolda I Habsburga
Część 9: Srebrny halerz legnicki z Wierzbnej
Część 10: Srebrne kwartniki Piastów śląskich
Część 11: Monety okolicznościowe obiegowe Republiki Weimarskiej 1925-1933
Część 12: Srebrne krajcary cesarza Leopolda I Habsburga
Część 13: Srebrne i złote monety cesarza Wilhelma II Hohenzollerna
Część 14: Monety Fryderyka Wilhelma II 1786-1797 
Część 15: Monety króla pruskiego Fryderyka II
Część 16: Monety cesarza Józefa I Habsburga
Część 17: Monety cesarza Wilhelma I Hohenzollerna
Część 18: Monety Fryderyka Wilhelma III Pruskiego (1797-1840)
Część 19: Monety cesarza Fryderyka III Hohenzollerna
Część 20: Monety cesarza Karola VI Habsburga
Część 21: Złote monety króla Fryderyka Wilhelma IV
Część 22: Monety okolicznościowe cesarza Wilhelma II Hohenzollerna
"Obol zmarłego" - obyczaj praktykowany w XV-XVII wieku na cmentarzu przykościelnym w Wierzbnej

Posiadacie wiedzę na temat interesujących miejsc, budowli, a może znacie jakąś ciekawą historię ?? Podzielcie się z nami swoją wiedzą lub starociami z domowych strychów, głębokich szuflad oraz rodzinnych albumów. Wszelkie informacje, skany fotografii i dokumentów możecie przesyłać bez wychodzenia z domu na adres mailowy: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie obsługi JavaScript..

Źródła i ilustracje:
• T. Ciesielski, Żarów. Historia miasta i gminy, Żarów 2006
• https://www.coinarchives.com/
• https://www.numisbids.com/
• https://www.coinshome.net/

Opracowanie
Bogdan Mucha