Menu witryny
Wystawy
Gmina Żarów
Historia gminy
Pocztówki i stare fotografie
Lapidarium
Zabytki w gminie
Zabytki w okolicy
Polecamy
Licznik odwiedzin
PROMUJEMY:
Strona główna
S.M.S. "Pommern" - podwodny grób Paula Ludwiga z Gołaszyc
Okręt liniowy (pancernik) to nazwa najsilniejszej klasy okrętów wojennych, których główne uzbrojenie stanowiła silna artyleria. Nazwa odnosiła się od ich taktyki walki w szyku liniowym, w składzie floty liniowej. Jedną z generacji tego rodzaju okrętów, były budowane od lat 80. XIX wieku do 1 dekady XX wieku, tzw. przeddrednoty lub predrednoty (z ang. Pre-dreadnought). Generacja tych okrętów poprzedzała późniejsze okręty, tzw. drednoty, które budowano w latach 1906-1922. Typowy pancernik generacji przeddrednotów był napędzany maszynami parowymi z centralnie umieszczoną kotłownią opalaną węglem. Ich wyporność wynosiła 10 000-16 500 t, długość kadłuba 100-140 m, prędkość 15-18 węzłów. Większość okrętów tej generacji, była uzbrojona w 4 działa głównego kalibru umieszczone w dwóch wieżach lub barbetach na dziobie i na rufie oraz od kilku do 20 dział średniego kalibru w kazamatach w nadbudówce lub kadłubie. W odróżnieniu od wcześniejszych konstrukcji, nowe pancerniki, budowane były w seriach, aby uzyskać okręty o podobnych charakterystykach, mogące działać w składzie jednolitej floty liniowej.
Czytaj więcej: S.M.S. "Pommern" - podwodny grób Paula Ludwiga z Gołaszyc
Wojny Pruskie z XIX wieku, cz.5: Krew przelana w wojnie z Francją - 1870/1871
Spreparowana przez Otto von Bismarcka tzw. depesza emska sprowokowała wszczęcie przez Francję 19 lipca 1870 roku, działań wojennych przeciwko Królestwu Pruskiemu. Na początku września, licząca 120 000 żołnierzy francuska Armia „Châlons”, pod dowództwem marszałka Patrice’a Mac-Mahona, w towarzystwie cesarza Francuzów Napoleona III, próbowała przerwać oblężenie Metz. Siły francuskie, zostały jednak okrążone pod Sedanem przez pruskie armie „Moza” i 3 Armia, pod dowództwem feldmarszałka Helmuta von Moltke, w towarzystwie pruskiego króla Wilhelma I i pruskiego kanclerza Ottona von Bismarcka. W bitwie trwającej 1 września 1870 roku, Francuzi stracili ponad 17 000 ludzi, zabitych i rannych, oraz 21 000 jeńców. Wojska pruskie oszacowały swoje straty na 2320 osób zabitych, 5980 rannych i 700 pojmanych lub zaginionych. Następnego dnia Napoleon III rozkazał wywiesić białą flagę i poddał się wraz z całą Armią „Châlons” von Moltkemu i pruskiemu królowi.
Czytaj więcej: Wojny Pruskie z XIX wieku, cz.5: Krew przelana w wojnie z Francją - 1870/1871
Kolejka wąskotorowa w Kalnie
Na przełomie XIX i XX wieku, w powszechnym użyciu były wąskotorowe kolejki, które charakteryzowały się znacznie uproszczoną konstrukcją i prześwitem 600-1000 mm. W języku niemiecki, znane są pod określeniem Feldbahn (kolej polowa) lub Lorenbahn (nazwa od Lore – wagonika/wywrotki). Kolej tego rodzaju, była budowana zwykle przy użyciu przenośnych przęseł torowych, tzw. patentowych (prefabrykowanych odcinków toru wraz ze stalowymi podkładami) niekiedy kładzionych wprost na ziemi bez podkładów. Charakteryzowała się niskim kosztem i czasem budowy. Jej wadami była bardzo niska zdolność przewozowa ze względu na konieczność zachowania nacisku na osie nie przekraczającego 4-5 ton i niska trwałość toru. Tabor stanowiły najczęściej lory (platformy) lub proste węglarki dwuosiowe, jednak bywały również eksploatowane „wagony” o konstrukcji zbliżonej do furmanki postawionej na wąskotorowych wózkach. W eksploatacji była przede wszystkim trakcja konna, obok prostych lokomotyw parowych, spalinowych lub benzolowych. Kolej polowa, służyła do przewozu surowców dla przemysłu przetwórczego (zw. też koleją przemysłową) takich jak drewno, glina, kamień, piasek, torf, węgiel brunatny (np. Imbramowice, Jaroszów Kalno, Żarów). Dlatego też znalazła szerokie zastosowanie w ogniotrwałych fabrykach gliny, cegielniach, cukrowniach, hutach żelaza i stali, kopalniach odkrywkowych (piaskownie, żwirownie, kamieniołomy, kopalnie węgla brunatnego i gliny).
Wojny Pruskie z XIX wieku, cz.4: Krew przelana w wojnie z Austrią - 1866
Bezpośrednią przyczyną wybuchu wojny w 1866 roku pomiędzy Królestwem Prus a Cesarstwem Austrii, były konflikty związane z administrowaniem terenu księstw Szlezwiku i Holsztyna. Nieporozumienia dyplomatyczne, jak również pruskie prowokacje, rozdarły Związek Niemiecki pomiędzy walczące strony. Część państw poparła Królestwo Prus (Królestwo Włoch i kilka państw Związku Niemieckiego), inne wsparły Cesarstwo Austriackie (Saksonia, Królestwo Hanoweru, Królestwo Bawarii i kilka in.). Działania zbrojne w toku tzw. wojny siedmiotygodniowej (niem. Deutscher Krieg, Preußisch-Deutscher Krieg) rozpoczęli Prusacy przeciwko kontyngentom wojskowym państw Związku Niemieckiego. Siły austriackie podzielone były na dwie armie – Północną i Południową. Na początku czerwca 1866 roku wojska pruskie wkroczyły do administrowanego przez Austrię Holsztyna. Główne i decydujące działania prowadzone były jednak przez armie pruskie w Czechach. Siły pruskie, rozlokowane między Jelenią Górą a Nysą, składały się z I, V i VI armii, w sumie liczące 115000 ludzi, w tym 10000 kawalerzystów i 352 dział. Walki trwały od 16 czerwca do 23 sierpnia 1866 roku. Stoczono dziewięć bitew lądowych i jedną morską, na Morzu Adriatyckim. Były to starcia pod Custozą (24.06.1866), bitwa pod Podolem (26.06.1866), bitwa pod Vysokovem lub Nachodem (27 czerwca 1866), bitwa pod Trautenau (27 czerwca 1866), bitwa pod Langensalza (27.06.1866), bitwa pod Münchengrätz (28.06.1866), bitwa pod Burkersdorfem (28.06.1866), bitwa pod Skalicami (28.06.1866), bitwa pod Jičínem (29.06.1866), bitwa pod Sadową (3.07.1866) i bitwa morska pod wyspą Vis (20.07.1866).
Czytaj więcej: Wojny Pruskie z XIX wieku, cz.4: Krew przelana w wojnie z Austrią - 1866
Dwór w Mikoszowej na ilustracjach z 1 ćwierci XX wieku
Posiadamy niewiele informacji o dworze, który wznosi się w zachodniej części wsi Mikoszowa, w gminie Żarów. Pierwsza wzmianka o tej rycersko-szlacheckiej siedzibie, pochodzi z 16 czerwca 1686 roku, kiedy wspomniano o tzw. Wohnhause, czli mieszkalnym domu. Widniejąca na wieży dworu pod koniec lat 20-tych XIX wieku data 1664, wskazuje na wcześniejszą metrykę budowli (data budowy lub przebudowy-remontu po zniszczeniach z okresu wojny trzydziestoletniej ?), która była wówczas własnością von Schindelów. Jest prawdopodobne, że dwór obronny powstał znacznie wcześniej, kiedy właścicielami Mikoszowej, byli przez długi czas rycerze von Mühlheim (1403-ok.1550) i von Kalckreuth (1546-ok.1650). Na przełomie XVII i XVIII wieku budowla przestała pełnić funkcje siedziby rodowej właścicieli majętności mikoszowskich – w tym czasie rody von Schindel i von Landescron. Do lat 80-tych XIX wieku dwór w wyniku przebudowy zatracił cechy rezydencjonalno-obronne. Obecnie jest to murowany (tynkowany z tynkowanym detalem), dwukondygnacyjny (użytkowe poddasze) budynek mieszkalny na planie prostokąta. Regularną bryłę dawnego dworu pokrywa ceramiczny dach mansardowy z lukarnami. Fasada budynku zaopatrzona jest w umieszczony osiowo otwór wejściowy. Nad nim wydatna trzyosiowa facjata z trójkątnym szczytem. Pozostałością dawnego założenia obronnego są zachowane sporych rozmiarów narożne przypory.
Czytaj więcej: Dwór w Mikoszowej na ilustracjach z 1 ćwierci XX wieku
W sakiewce dawnych mieszkańców gminy Żarów, cz.15: Monety króla pruskiego Fryderyka II
20 października 1740 roku zmarł cesarz Karol VI Habsburg. Władca Austrii, Czech i Węgier, jeszcze za swego życia uważał, że umowy międzynarodowe zapewnią jego córce bezproblemowe objęcie tronów w krajach dziedzicznych monarchii. O niepodzielności tych krajów miał jednak zadecydować oręż. Ziemie Imperium Habsburgów (Austria, Węgry Czechy, Niderlandy Austriackie, Lombardia, Śląsk i in.) były bowiem w spektrum zainteresowania kilku sąsiednich krajów i ich władców. Zwycięsko z tej międzynarodowej batalii, wyszedł król pruski Fryderyk II, którego armia w ciągu dwóch miesięcy między grudniem 1740, a lutym 1741 roku zajęła prowincję śląską. Maszerująca przeciwko Prusakom armia austriacka marszałka Wilhelma Reinharda von Neipperga, została rozbita 10 kwietnia 1741 roku w bitwie pod Małujowicami. Rok później Austriacy ponieśli kolejną klęskę, 10 maja 1742 roku w bitwie pod Chotusicami. Następczyni Karola VI, Maria Teresa Habsburg w obliczu najazdu bawarsko-francuskiego, zmuszona została do zawarcia układu pokojowego z Prusami, który podpisano 11 czerwca 1742 roku we Wrocławiu. Na jego mocy cały Śląsk, wraz z Ziemią Kłodzką przeszedł we władanie Prus. Austrii pozostał jedynie Śląsk Karniowsko-Opawski, południowa część Księstwa Nyskiego oraz Śląsk Cieszyński. Przez następne ponad 170 lat na Śląsku panowali kolejni królowie Prus i cesarze Niemiec.
Świątynia słońca z parku krajobrazowego w Zastrużu
W 1810 roku pruski skarb państwa, przejął majątek klasztorny w Zastrużu, po czym sprzedał go osobom prywatnym. Nowe właścicielki majętności, Maria Ruck i jej spadkobierczyni Zofia Flügel-Hasenclever, przebudowały całe założenie pałacowe, tak aby spełniało wymogi letniej rezydencji. W latach 1812-1828 na terenie dawnych łąk i zagajników położonych między pałacem i rzeką Strzegomką, utworzono park krajobrazowy utrzymany w duchu romantycznym. Park ten składał się z kilku części. W pobliżu pałacu znajdowały się partery kwiatowe, ogród francuski oraz plac zabaw wyposażony karuzele i huśtawki, które były napędzane przez wiatrak. Plac wykorzystywany był także jako miejsce zgromadzeń. Od 1820 roku na wyposażeniu parku znajdowało się kilka łodzi oraz gondola, którymi urządzano wycieczki po kanałach i stawach. Istniały 2 wyspy. Większa stworzona w 1816 roku, połączona była z trasą spacerową tzw. Wysokim mostem (Höhe Brücke). Na środku znajdował się budynek, rodzaj ermitażu z 8 kolumnami, obity drewnem i pokryty dachem ze świerkowej kory. Był to tzw. Letni dom (Sommerhaus). Druga, mniejsza wyspa powstała w 1822 roku. Na niej stała rotunda, która była pokryta dachówką ozdobioną we wzór liści akantu. W parku znajdowała się jeszcze jedna budowla – tzw. Świątynia słońca (Tempel der Sonne), która stała mniej więcej w połowie młynówki. Przy niej zaczynał się kanał wodny prowadzący do stawów.
Czytaj więcej: Świątynia słońca z parku krajobrazowego w Zastrużu
Zegar na wieży kościoła filialnego pw. Bożego Ciała w Łażanach
Pierwsza wzmianka o kościele filialnym pw. Bożego Ciała w Łażanach pochodzi z ok. 1335 roku. Świątynię zbudowano jednak wcześniej, być może już pod koniec XIII wieku. W dobie szerzenia nauk Marcina Lutra, kościół został przejęty w 1553 roku przez miejscowych protestantów, przy udzielonym wsparciu ze strony właścicieli Łażan – Zedlitzów i Nostitzów. W 1569 roku obiekt został rozbudowany. Poszerzono wówczas nawę i prawdopodobnie wzniesiono wieżę. W 1618 roku zawieszono na niej dzwon ufundowany przez Christopha von Zedlitza. W dobie wojny trzydziestoletniej pastor z Łażan, trzykrotnie był zmuszony do opuszczenia miejscowości przez grasujące w pobliżu wojska cesarskie (1629, 1638, 1646). Z tego też czasu, pochodzi informacja spisana przez Juliusa Berga o nieszczęśliwym wydarzeniu jakie dotknęło świątynię w Łażanach. Jak bowiem pisze niemiecki historyk w 1645 roku (Tomasz Ciesielski błędnie podaje datę "czerwiec 1641") od uderzenia pioruna spłoną dach kościoła oraz uszkodzona została wieża, z której spadły i rozbiły się dwa duże dzwony. Autor wspomina jednak, że zniszczenia mimo ciężkich czasów zostały szybko naprawione. Według spisu z 1654 roku, który sporządziła podczas przejmowania kościoła tzw. komisja redukcyjna, na wyposażeniu świątyni był m.in. 2 dzwony (zapewne jednym był wspomniany wcześniej dzwon z 1618 roku – zachowany do dziś) oraz zegar na wieży. Ten ostatni został opisany jako "1 Schlaguhr aufn Thurm", czyli tzw. zegar uderzeniowy, który bez wątpienia wybijał godziny.
Czytaj więcej: Zegar na wieży kościoła filialnego pw. Bożego Ciała w Łażanach
Ślad po XVI-wiecznej zbrodni z kościoła parafialnego pw. Wniebowzięcia NMP w Imbramowicach
W XIV wieku wieś Imbramowice, została podzielona na kilka odrębnych działów ziemskich. W 1449 roku jeden z nich przeszedł we władanie rycerzy z rodu von Hof-Schnorbein. Jak informują źródła niejaki Heinz von Hunt, sprzedał Georgowi von Hof-Schnorbein tzw. Oberhof (Górny dwór). W latach 1491-1503 na liście właścicieli, wymieniany jest Heinz von Hof-Schnorbein, który w 1491 roku sprzedał 5 guldenów rocznego czynszu z dóbr imbramowickich Günterowi Mulbergen, ale z zastrzeżonym prawem wykupu. Kolejnym właścicielem tego działu, przynajmniej od 1514 roku był Martin von Hof-Schnorbein, wymieniany w źródłach w latach 1498-1536. Po nim wzmiankowany jest w 1548 i 1550 roku Hans von Hof-Schnorbein, właściciel tzw. Mittbürger (Środkowego dworu), folwarku, części wsi i praw sądowniczych. Dla celów podatkowych wartość jego dóbr oszacowano na 779 florenów. Właściciel dworu, zobowiązany był do wystawienia na wyprawę wojenną 1/2 żołnierza konnego. W latach 60. i 70. XVI wieku, wymienieni są kolejno Adam von Hof-Schnorbein (1568) oraz Heinrich von Hof-Schnorbein (1568, 1576, 1579). W 1576 roku Heinrich pobierał świadczenia od 5 kmieci gospodarujących na 6 łanach. W 1579 roku wartość jego dóbr dla celów podatkowych oszacowano na 800 florenów, a gospodarstw poddanych na 300 florenów.
Architektura zabytkowego zespołu młyna w Siedlimowicach
Zespół zabytkowego młyna w Siedlimowicach składa się z budynku młyna, domu młynarza, kuźni, turbinowni, trafostacji, stolarni, wozowni oraz spichlerza. Wymienione zabudowania położone są we wschodniej części Siedlimowic, przy głównej drodze prowadzącej przez miejscowość. Między drogą a młynówką, znajduje się młyn, budynek mieszkalny oraz wozownia. Obiekty te zamykają dziedziniec gospodarczy kompleksu młyńskiego. Na południowym brzegu młynówki posadowione zostały przyległe do południowej ściany młyna: kuźnia, stolarnia, trafostacja oraz turbinownia. Tuż obok stoi młyński spichlerz, który jest połączony z młynem za pośrednictwem drewnianego łącznika biegnącego nad młynówką na wysokości pierwszego piętra. W południowo-zachodniej części kompleksu młyńskiego, znajduje się murowany z cegły kurnik. Od strony północnej parcelę zamyka otynkowany kamienny mur, w którym znajdują się dwie bramy wjazdowe z ażurowymi, stalowymi wrotami. Dziedziniec zawarty pomiędzy budynkiem mieszkalnym, wozownią, młynem i kamiennym murem, wybrukowany jest granitową kostką. Wzdłuż budynku mieszkalnego ułożony jest chodnik, wykonany przy pomocy granitowych płyt i kostki, z kamiennym krawężnikiem. Kamieniem licowane jest również sztuczne koryto młynówki, przeprowadzonej od strony Bystrzycy.
Czytaj więcej: Architektura zabytkowego zespołu młyna w Siedlimowicach
Kornowie (1732-1945) – dwa stulecia historii właścicieli pałacu w Siedlimowicach
Kornowie to znana rodzina wydawców, księgarzy i drukarzy, którzy przez dwa stulecia (1732-1945), prowadzili swoją działalność we Wrocławiu. Ich dewizą rodową była łacińska sentencja "Candide et Caute" (zacnie i przezornie). Inskrypcja tej treści widnieje nad portalem pałacu w Pawłowicach oraz nad portalem ruin pałacu w Siedlimowicach. Protoplastą tego rodu był Johann Jacob Korn, który urodził się 20 kwietnia 1702 roku w Neustadt an der Aisch we Frankonii. Był synem rzemieślnika Johanna Jodocusa Korn i Barbare Magdalene Lucius, córki pastora z Weilmünster. Po ukończeniu szkoły łacińskiej w Neustadt, zgłębiał wiedzę dotyczącą księgarstwa. W tym celu praktykował od 27 kwietnia 1718 roku w Koburgu u znanego księgarza Pfotenhausera. W 1729 roku rozpoczął w Berlinie swoją działalność jako samodzielny księgarz. W 1732 roku przeniósł się do Wrocławia, gdzie po zarejestrowaniu jako obywatel tego miasta, założył firmę kupiecko-księgarską z siedzibą w pobliżu rynku. Już w tym samym roku na targach w Lipsku wystawił pierwszą książkę wydaną we Wrocławiu. Johann Jacob Korn, od samego początku istnienia swojej wrocławskiej firmy, nastawiony był na ścisłą współpracę z rynkiem w Polsce. Z kolei w licznych wydawnictwach przeznaczonych na rynek w Prusach, mi.in. w gazetach, często wykorzystywał polskie źródła informacji.
Czytaj więcej: Kornowie (1732-1945) – dwa stulecia historii właścicieli pałacu w Siedlimowicach
Informacje
Historia miejscowości
Dawni mieszkańcy
Kalendarium
Kartografia
Słownik miejscowości
Muzea, wystawy, zabytki
Archeologia i Historia
Strony historyczne
WSPÓŁPRACUJEMY:
