Strona główna
Żołnierze 48. pułku piechoty Armii Krajowej z gminy Żarów
Łukowiec Wiszniowski i Łukowiec Żurowski, to dwie wsie położone w powiecie rohatynskim na styku trzech kresowych przedwojennych województw: stanisławowskiego, lwowskiego i tarnopolskiego. Podczas II wojny światowej obie wsie liczące razem około 3000 mieszkańców zorganizowały wspólnie Samoobronę, która obejmowała 40 placówek wartowniczych: 18 na Łukowcu Wiszniowskim, 22 na Łukowcu Żurowskim. W każdej placówce przez ponad dwa lata czuwało w nocy od 8 do 12 ludzi (łącznie ok. 400 osób każdej nocy). Z czasem Samoobrona została podporządkowana Armii Krajowej – Inspektoratowi stryjskiemu AK, którego dowódcą był kapitan Zdzisław Pacak-Kuźmirski, później pułkownik. Z jego inicjatywy do Łukowców ściągnięto kilkudziesięciu dobrze uzbrojonych żołnierzy Armii Krajowej (gł. ze Stryja i Lwowa) i zorganizowano bazę partyzancką „Topór”. W jej skład wchodziły cztery bataliony, oddział osłonowy, oddział zwiadowców konnych, kwatermistrzostwo, oddział żandarmerii, sąd polowy i kapelan pułku.
Czytaj więcej: Żołnierze 48. pułku piechoty Armii Krajowej z gminy Żarów
Radzieccy notable w Świdnicy
29 maja 1945 roku Stawka Najwyższego Naczelnego Dowództwa wydała dyrektywy w myśl, których dotychczasowe fronty wojsk radzieckich zostały przemianowane na Grupę Okupacyjnych Wojsk w Niemczech, Centralną Grupę Wojsk (Austria, Węgry, Czechosłowacja), Południową Grupę Wojsk (Bułgaria, Rumunia) oraz Północną Grupę Wojsk (Polska). Ta ostatnia była formowana na bazie jednostek 2. Frontu Białoruskiego, które po zakończeniu wojny stacjonowały w Meklemburgii i północnej Brandenburgii. Za reorganizację i rozmieszczenie tych jednostek (do 10 czerwca 1945 roku), odpowiedzialny był dowódca frontu, marszałek Konstanty Rokossowski. W skład Północnej Grupy Wojsk wchodziły: 43. Armia Radziecka (Gdańsk – Świnoujście – Szczecinek wraz z korpusem na Bornholmie), 65. Armia Radziecka (Łódź – Wrocław), 52. Armia Radziecka (Kielce – Częstochowa – Kraków), 96. Korpus Strzelecki (Łomża – Mława – Pułtusk), 3. Gwardyjski Korpus Kawalerii (Lublin), 3. Gwardyjski Korpus Pancerny (Kraków), 5. Korpus Pancerny (Białystok), 10. Korpus Pancerny (Krotoszyn), 20. Korpus Pancerny (Wrocław). Lotnictwo Północnej Grupy Wojsk, wchodziło w skład 4. Armii Lotniczej, której podlegały: 8 . Korpus Lotnictwa Myśliwskiego, 4. Korpus Lotnictwa Szturmowego, 5. Korpus Lotnictwa Bombowego. Łącznie Północna Grupa Wojsk składała się z 4 korpusów pancernych (od lipca 1945 roku dywizje pancerne), 30 dywizji strzeleckich, 12 dywizji lotniczych, 1 korpusu kawalerii, 10 dywizji artylerii. Siły te liczyły ok. 300-400 000 żołnierzy.
Żarowska Izba Historyczna - podsumowanie 2020 roku
W 2020 roku Żarowska Izba Historyczna przygotowała 11 wystaw tematycznych w tym 4 plenerowe i 2 w formie wirtualnej. Wszystkie wystawy obejrzało łącznie ok. 13 100 osób (ok. 2800 wystawy stacjonarne, 2271 wirtualne, ok. 4800 plenerowe). Zorganizowane zostały 3 prelekcje historyczne w tym 1 w formie wirtualnej i 1 w formie online. Liczba uczestników prelekcji w Izbie wyniosła 116 osób, natomiast z formy wirtualnej i online skorzystało łącznie 1256 osób. Oprócz prelekcji historycznych, odbyło się również spotkanie autorskie z Agnieszką Dobkiewicz, autorką książki "Mała Norymberga". Łączna liczba uczestników spotkania oraz korzystających z formy online wyniosła 596 osób. Na stronie Żarowskiej Izby Historycznej opublikowane zostały 133 opracowania poświęcone historii oraz zabytkom nieruchomym i ruchomym w gminie Żarów oraz eksponatom ze zbiorów Izby. Z opracowań tych skorzystało 88166 osób. W 2020 roku zorganizowane zostały warsztaty historyczno-archeologiczne oraz archeologii eksperymentalnej dla uczniów Szkoły Podstawowej w Zastrużu oraz uczestników wakacyjnych półkolonii organizowanych przez Gminne Centrum Kultury i Sportu w Żarowie. W warsztatach udział wzięło łącznie 205 osób.
Czytaj więcej: Żarowska Izba Historyczna - podsumowanie 2020 roku
Z życia żarowskiego PTTK, cz. 13
Polskie Towarzystwo Turystyczno-Krajoznawcze zrzesza około 61 000 członków. Ma ponad 260 oddziałów zrzeszających około 2500 kół i klubów oraz prawie 200 obiektów noclegowych o różnym standardzie. Baza noclegowa PTTK obejmuje ponad 20 000 miejsc noclegowych w 60 domach turysty, 77 schroniskach górskich, 35 stanicach i ośrodkach turystyki wodnej, 33 ośrodkach campingowych i w 5 zajazdach. Prowadzi sieć 16 muzeów regionalnych, które są ośrodkami tradycji polskiego ruchu turystyczno-krajoznawczego. Gromadzone są w nich unikalne dokumenty i inne materiały świadczące o udziale PTTK i jego poprzedników w rozwoju działalności społecznej i kulturowej w Polsce. Jest wydawcą map, folderów i przewodników. Ponadto w całym kraju posiada biblioteki oraz Regionalne Pracownie Krajoznawcze.
Wieszak odzieżowy "C.&A. Brenninkmeyer" w zbiorach Żarowskiej Izby Historycznej
Kolejny wieszak odzieżowy trafił do zbiorów Żarowskiej Izby Historycznej. Tym razem jest to egzemplarz, na którym widnieją napisy: C. & A. Brenninkmeyer / klar ! C & A ist doch besser ! (drugi w naszej kolekcji z takimi napisami). Nazwa C & A jest skrótem od Clemens & August, czyli imion braci Brenninkmeijer, którzy w 1841 roku wyemigrowali z Niemiec i w holenderskim mieście Sneek założyli firmę odzieżową. W roku 1861 roku otworzyli pierwszy sklep C&A, który oferował gotową odzież w różnych rozmiarach i po przystępnych cenach. Członkowie rodziny Brenninkmeijer do dziś obsadzają wszystkie kluczowe stanowiska w firmie i są zobowiązywani do utrzymywania w ścisłej tajemnicy jej działań (łącznie z danymi finansowymi). W czasie II wojny światowej niemiecki oddział spółki korzystał z pracy robotników przymusowych z krajów okupowanych przez III Rzeszę. Przejmował również mienie należące do Żydów i korzystał z taniej siły roboczej w getcie łódzkim.
Czytaj więcej: Wieszak odzieżowy "C.&A. Brenninkmeyer" w zbiorach Żarowskiej Izby Historycznej
Partyzanci Batalionów Chłopskich z gminy Żarów
Bataliony Chłopskie (Bch), to nazwa konspiracyjnej organizacji zbrojnej ruchu ludowego, która została powołana z inicjatywy Stronnictwa Ludowego "Roch". Jej organizacja pod nazwą Chłopska Straż ("Chłostra"), została zapoczątkowana w połowie 1940 roku. Od wiosny 1941 roku jako Bataliony Chłopskie, działała na obszarze II RP, z wyjątkiem Pomorza (podejmowano próby organizacyjne) i Wileńszczyzny. Trzon organizacji stanowili głównie byli członkowie Związku Młodzieży Wiejskiej Rzeczypospolitej Polskiej oraz część członków Centralnego Związku Młodej Wsi „Siew”, działających wcześniej w Chłopskiej Organizacji Wolności „Racławice”. Początkowo Centralne Kierownictwo Ruchu Ludowego (CKRL) nie zamierzało tworzyć własnej organizacji zbrojnej. Wojskowo przeszkolonych ludowców przekazywało do Związku Walki Zbrojnej (ZWZ), jednak konflikty na tle ideowym i obawa przed utratą wpływów na wsi spowodowały decyzję powołania Batalionów Chłopskich. Pełnomocnikiem ds. BCh z ramienia CKRL był Józef Niećko („Zgrzebniok”), komendantem głównym BCh Franciszek Kamiński („Zenon Trawiński”), szefami sztabu Komendy Głównej: do 1942 roku – Kazimierz Banach („Kamil”, „Rosnowicz”), następnie Stanisław Koter („Andrzej Poręba”). Organem dowodzenia była Komenda Główna składająca się początkowo z 3, a od 1944 roku z 10 oddziałów.
Czytaj więcej: Partyzanci Batalionów Chłopskich z gminy Żarów
Prehistoryczne znalezisko w pobliżu Łażan
Pod pojęciem epoki brązu, rozumiana jest epoka prehistorii, która nastąpiła po epoce kamienia, a poprzedzała epokę żelaza. Jej ramy czasowe są zróżnicowane od terenu, na którym występowała. W Egipcie i na Bliskim Wschodzie (Dżemdet Nasr), za początek epoki brązu przyjmuje się umownie rok 3400 p.n.e., w Europie Południowej 2800 p.n.e., na terenach dzisiejszych wschodnich Niemiec i zachodniej Polski 2200 p.n.e. Koniec epoki brązu przypada na lata 1000–700 p.n.e. Sama nazwa "epoka brązu" pochodzi od używanych wówczas powszechnie narzędzi z nowego surowca, którym był brązu, a więc stop miedzi z cyną o stosunku 9:1. Z tego surowca odlewano m.in. różnego rodzaju narzędzia: siekiery, dłuta, młoty, motyki, sierpy, noże, ozdoby oraz broń: miecze, topory, ostrza do włóczni, groty, części pancerzy. Epoka brązu poza nowym surowcem, przyniosła także zmiany w relacjach społecznych, wymianie handlowej, a także w wierzeniach, których odzwierciedleniem był stosowany wówczas obrządek pogrzebowy. Pod tym pojęciem, kryje się rzecz jasna zespół praktyk związanych z chowaniem zmarłych. W zależności od zwyczajów panujących w poszczególnych społecznościach epoki brązu, stosowano obrządek szkieletowy lub ciałopalny. Wśród grobów szkieletowych występowały groby płaskie i pod nasypami kurhanowymi. Spotykane były również pochówki w obstawach kamiennych. W obrządku ciałopalnym szczątki zmarłego i resztki stosu, na którym zwłoki zostały spalone, składano do popielnic lub bezpośrednio do jamy grobowej albo też rozpraszano na powierzchni cmentarza. W grobach umieszczano zazwyczaj wyposażenie dla zmarłego w postaci darów grobowych.
W sakiewce dawnych mieszkańców gminy Żarów, cz.16: Monety cesarza Józefa I Habsburga
Józef I Habsburg – syn Leopolda I Habsburga i Eleonory Magdaleny z Wittelsbachów, urodził się 26 lipca 1678 roku w Wiedniu. Mając zaledwie 9 lat, został koronowany na króla Czech i Węgier. Trzy lata później, jeszcze za życia ojca, Józef został wybrany na króla rzymskiego (niemieckiego), a tytuł cesarski przyjął po śmierci Leopolda w 1705 roku (od tego czasu także jako arcyksiążę Austrii). W 1706 roku cesarz Józef I Habsburg powołał do życia Wiener Stadtbank, czyli bank państwowy dla austriackich posiadłości dziedzicznych Habsburgów. Zgodnie z kierunkiem wyznaczonym przez swego ojca, prowadził politykę w duchu merkantylizmu (system poglądów społeczno-ekonomicznych). Cesarz uważał, że kruszec złoty i srebrny jest synonimem bogactwa, zakładał nowe manufaktury, aktywizował działalność gospodarczą, ograniczał feudalne monopole przysługujące cechom rzemieślniczym. W 1707 roku jego armia pokonała siły Franciszka II Rakoczego pod Trenczynem i stłumiła trwającą na Węgrzech rebelię. W toku tzw. hiszpańskiej wojny sukcesyjnej (1701-1714), wojska cesarskie opanowały Półwysep Apeniński. Zaangażowanie w działaniach na zachodzie i na Węgrzech, zmusiło jednak Józefa I Habsburga do zawarcia umowy z królem szwedzkim Karolem XII, zezwalając Szwedom na przeprowadzenie zaciągu do wojska na Śląsku.
Czytaj więcej: W sakiewce dawnych mieszkańców gminy Żarów, cz.16: Monety cesarza Józefa I Habsburga
Informacja - 9.11.2020
‼️‼️ UWAGA ‼️‼️
Zgodnie z rozporządzeniem Prezesa Rady Ministrów z dnia 6 listopada 2020 r. Żarowska Izba Historyczna jest nieczynna dla zwiedzających od dnia 7 listopada do dnia 29 listopada 2020 roku. Wszelkie sprawy związane historią Miasta i Gminy Żarów prosimy kierować pod adres mailowy: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie obsługi JavaScript.
Kusza - broń i narzędzie zbrodni na kamiennym krzyżu w Wierzbnej
Zwyczaj stawiania kamiennych krzyży jako pamiątki po dokonanej zbrodni, panował już w XIII wieku zwłaszcza w zachodniej części Europy. Stąd rozpowszechnił się na wschód, w tym na ziemie polskie, gdzie krzyże tego rodzaju stawiane były aż do połowy XIX wieku. Obecnie nazywane są "krzyżami pojednania", czasem też "kamiennymi krzyżami pomnikami dawnego prawa" ale najczęściej "krzyżami pokutnymi". Wedle źródeł historycznych, kamienne krzyże ustawiane były w miejscu dokonania zbrodni, a wykuwał je sam winowajca. Wedle szacunków w Europie zachowało się ok. 7 tys. obiektów pokutnych (Hiszpania, Francja, Włochy, Irlandia, Skandynawia, Austria, Niemcy, Polska, Czechy). Na terenie Polski, zewidencjonowano dotychczas ok. 700 obiektów, głównie na Śląsku. Na niektórych widnieje wyżłobiony prosty wizerunek narzędzia zbrodni. Spotykane najczęściej ryty to: miecz, nóż, sztylet, kusza, łuk, strzała, topór, ciupaga, włócznia, halabarda, szabla, widły, łopata, cep, kielich, stopy, młot, pistolet. Na obszarze gminy Żarów znajduje się obecnie 18 kamiennych krzyży, zwanych powszechnie "pokutnymi". Na czterech widnieje wyryte narzędzie zbrodni: miecz (Pożarzysko), topór (Zastruże), włócznia (Wierzbna), kusza (Wierzbna). Mamy tutaj zatem przykłady czterech rodzajów średniowiecznego oręża: broń sieczno-kolna – miecz, broń obuchowo-sieczna – topór, broń drzewcowa – włócznia, broń miotająca – kusza. Bronią najbardziej złożoną w budowie, która zdobyła znaczącą pozycję pośród średniowiecznego uzbrojenia, była oczywiście kusza. Wedle terminologii bronioznawczej – broń miotająca neurobalistyczna (wykorzystująca energię sprężystości), składająca się z krótkiego łuku przymocowanego do łoża, w którym umieszczony był mechanizm zwalniający cięciwę (orzech + dźwignia spustowa) i miejsce na krótki pocisk zwany bełtem. Jaka jest historia kuszy oraz czy jej wizerunek na kamiennym krzyżu z Wierzbnej należy do unikatów ?
Czytaj więcej: Kusza - broń i narzędzie zbrodni na kamiennym krzyżu w Wierzbnej
Stare drzewa świadkami historii, cz.2: "Humelwald" – największy kompleks leśny w gminie Żarów
W książce Tomasza Ciesielskiego "Żarów. Historia Miasta i Gminy", przeczytać możemy: Lasy zajmują 981 ha, co stanowi ok. 11,9% powierzchni gminy. Większe kompleksy leśne znajdują się w pobliżu Łażan, Mikoszowej, Mielęcina, Pyszczyna i Tarnawy. Częściowo są to stare kompleksy leśne, które można uznać za pozostałość gęstej puszczy porastającej jeszcze w XII w. te tereny, reszta to nowe, XIX i XX-wieczne (pierwsza połowa) nasadzenia. Nie były one zbyt wielkie - rozmieszczenie lasów nie uległo większej zmianie od XVIII w. Przeważa drzewostan liściasty, tworzony przez dęby, buki, jawory, brzozy. Wśród drzew iglastych dominują modrzewie i sosny. Podszycie tworzą leszczyny, bez koralowy i brzozy, a runo leśne borówki, jeżyny i poziomki. W przeszłości znaczący udział w drzewostanie miały dęby.