Menu witryny
Wystawy
Gmina Żarów
Historia gminy
Pocztówki i stare fotografie
Lapidarium
Zabytki w gminie
Zabytki w okolicy
Trasy rowerowe
Licznik odwiedzin
PROMUJEMY:
Strona główna
Wystawa "Falerystyka świadkiem historii
Falerystyka (z łac. i gr. phalerae, ozdoba piersi lub czoła) to nauka pomocnicza historii, która zajmuje się orderami, odznaczeniami i innymi odznakami oraz znakami honorowymi, nadawanymi osobom zasłużonym dla monarchy, państwa lub innej organizacji, instytucji posiadającej prawo nadawania odznaczeń. Falerystyka, podobnie jak i weksylologia, wyodrębniła się z heraldyki, zachowując wspólne z nią metody badawcze. W ostatnich latach wzrost zainteresowań falerystycznych związany jest z ruchem kolekcjonerskim i hobbistycznym, stymulującym próby historycznego opisu i systematyzacji odznaczeń.
O tym jak liczono zużycie energii po elektryfikacji Żarowa
Dzięki bogatym pokładom węgla, licznym rzekom o dużym potencjale energetycznym a także dzięki wysoko rozwiniętemu przemysłowi, Dolny Śląsk stał się jednym z najwcześniej zelektryfikowanych obszarów w Europie. To właśnie tutaj zastosowanie znalazł szereg najnowszych wynalazków z dziedziny elektrotechniki. Już w 1882 roku we Wrocławiu na ówczesnym pl. Lessinga (ob. pl. Powstańców Warszawy), pojawiło się pierwsze oświetlenie w postaci 35 żarówek, które zasilała maszyna parowa o mocy ok. 10 KM, sprzężona z prądnicą Simensa. W 1891 roku uruchomiona została w tym mieście pierwsza elektrownia miejska, której generatory prądu napędzane przez maszyny parowe, dostarczały 0,49 MW mocy (w 1894 roku zwiększona do 1,45 MW). W miarę potrzeb energetycznych kolejnych odbiorców, powstawały cieplne elektrownie publiczne w kolejnych miejscowościach Dolnego Śląska, m.in Wałbrzych (1893), Nowogród Bobrzański – 0,6 MW (1894), Mieroszów – 0,015 MW (1895), Mirsk – 0,06 MW (1895), Lądek Zdrój – 0,1 MW (1895), Trzebnica – 0,08 MW (1897), Legnica – 0,87 MW (1897), Wałbrzych – 0,84 MW (1898). Udane eksperymenty z pierwszą elektryfikacją, zachęciły także dolnośląskich przedsiębiorców, którzy upatrywali w energii elektrycznej nowe źródło siły do napędu maszyn i oświetlenia swoich fabryk. Z powstałych na początku XX wieku elektrowni przemysłowych, wymienić można m.in. Wałbrzych – elektrownia cieplna kopalni węgla kamiennego Fürstensteiner Gruben o mocy 7,2 MW (1900), Dzierżoniów – elektrownia cieplna przędzalni bawełny o mocy 0,6 MW (1905), Świdnica – elektrownia cieplna cukrowni o mocy 3,9 MW (1907), Żarów – elektrownia cieplna zakładów chemicznych o mocy 0,8 MW (1911), Pastuchów – elektrownia cieplna cukrowni o mocy 1,4 MW (1922).
Czytaj więcej: O tym jak liczono zużycie energii po elektryfikacji Żarowa
Radzieckie naloty bombowe na lotnisko pod Świdnicą
Pod koniec stycznia i na początku lutego 1945 roku wojska radzieckie 1. Frontu Ukraińskiego rozszerzyły przyczółki na lewym brzegu Odry, skąd 8 lutego przeszły do działań zaczepnych (tzw. Operacja dolnośląska). Prawe skrzydło frontu nacierając z przyczółka pod Ścinawą, odrzuciło na zachód niemiecką 4. Armię Pancerną i już 24 lutego wyszło nad Nysę Łużycką między jej ujściem do Odry a Piecnikiem. Część sił zawróciła z wojskami centrum frontu, nacierającymi z rejonu Brzeg – Oława, okrążyła Wrocław broniony przez duży garnizon. Na całym Dolnym Śląsku wojska radzieckie wyszły na Przedgórze Sudetów. Niezwłocznie po tym marszałek Koniew przerzucił główny wysiłek na lewe skrzydło przeciwko niemieckiej armijnej grupie "Heinrici" (1 armia pancerna), która utrzymywała w swym ręku część Śląska Opolskiego na lewym brzegu Odry. 15 marca lewe skrzydło frontu przeszło do natarcia (tzw. Operacja górnośląska), uderzając z Grodkowa na południe i z Krapkowic na zachód. Po kilku dniach zamknięto pierścień okrążenia wokół pięciu dywizji niemieckich w lasach niemodlińskich. Po ich zniszczeniu, z końcem marca wojska frontu wyszły na linię Strzelin – Nysa – Racibórz. W wyniku tych operacji 1. Front Ukraiński pobił niemiecką 4. Armię Pancerną, 17. Armię i 1. Armię Pancerną, odrzucił je z linii Odry i wyszedł ku Sudetom i Nysie Łużyckiej. W obu przytoczonych operacjach (między 8.02 a 31.03.1945 r. i dalej do zakończenia wojny), działania wojsk 1. Frontu Ukraińskiego wspierała z powietrza 2. Armia Powietrzna. Pod koniec stycznia 1945 roku w jej skład wchodziły 2 korpusy lotnictwa bombowego, 3 korpusy lotnictwa szturmowego, 3 korpusy lotnictwa myśliwskiego, 1 gwardyjska dywizja myśliwska, 1 dywizja nocnych bombowców i 2 gwardyjskie pułki lotnictwa rozpoznawczego.
Czytaj więcej: Radzieckie naloty bombowe na lotnisko pod Świdnicą
Straż Pożarna w Imbramowicach - 120 lat tradycji
Jak możemy przeczytać w ksiązżce Tomasza Ciesielskiego „Żarów. Historia Miasta i Gminy”: Ochotnicza Straż Pożarna (Freiwillige Feuerwehr) w Żarowie, powstała w 7 VII 1867 r. Dla uczczenia tego wydarzenia corocznie odbywał się 7 VII „Stiftungfest” („Święto założenia”), mający charakter święta całej miejscowości. W 1872 r. straż otrzymała w użytkowanie od zakładów chemicznych sprzęt gaśniczy. W 1928 r. otrzymała samochód pożarniczy. Przed rokiem 1945, jednostki Ochotniczej Straży Pożarnej, istniały także w Bukowie (powstała w XIX w.), Kalnie i Wierzbnej (powstały na pocz. XX w.), Mrowinach (zał. w 1911 r.), Mielęcinie (zał. 1931 r.) i Pożarzysku (zał. 1932 r.). W 1901 roku, założona została Freiwillige Feuerwehr w Ingramsdorf (ob. Imbramowice). W skład Jednostki Strażackiej Imbramowice wchodziły wówczas obwody gminne Imbramowice, Kruków, Marcinowiczki oraz obszary dworskie Imbramowice, Kruków, Marcinowiczki jako jednostki zjednoczone. Czynny udział w gaszeniu pożarów, brało udział 29 osób z wymienionych obwodów gminnych w tym 16 z gminy Imbramowice. Jednostka dysponowała sikawką konną, która znajdowała się w dominium w Imbramowicach oraz trzema wozami służącymi do przewożenia wody, które znajdowały się w majątkach Imbramowice, Kruków i Marcinowiczki. Przed rokiem 1942, wybudowano w Imbramowicach remizę strażacką (Feuerwehrhaus) oraz dostarczono samochód bojowy (brak informacji o marce i losach tego pojazdu). Szczegółowy regulamin Jednostki Strażackiej Imbramowice, opublikowany został na łamach świdnickiej gazety powiatowej Kreis-Blatt Schweidnitz, nr 6/1902, gdzie czytamy:
Czytaj więcej: Straż Pożarna w Imbramowicach - 120 lat tradycji
"Krasnaja Zwiezda" o produkcji kauczuku syntetycznego w Żarowie
Zgodnie z decyzją Biura Politycznego Komitetu Centralnego Rosyjskiej Partii Komunistycznej (bolszewików) z dnia 29 listopada 1924 roku, do życia powołano gazetę codzienną "Krasnaja Zwiezda" (ros. Красная звезда, Czerwona Gwiazda) jako centralny organ prasowy Ludowego Komisariatu Obrony do Spraw Wojskowych (później Ministerstwa Obrony ZSRR). Pierwszy numer dziennika ukazał się 1 stycznia 1924 roku. W czasach II wojny światowej "Krasnaja Zwiezda" znalazła się w czołówce sowieckiej prasy, która ukazywała się w milionowych nakładach. Redakcja zatrudniała tak wybitnych pisarzy i publicystów jak Michaił Szołochow (deputowany do Rady Najwyższej ZSRR od 1937 r. i członek Akademii Nauk ZSRR od 1939r. Laureat Nagrody Nobla w dziedzinie literatury za rok 1965), Aleksiej Tołstoj (pisarz, dramaturg i publicysta, przedstawiciel nurtu realistycznego, pisał również utwory w konwencji socrealizmu), Wsiewołod Wiszniewski (laureat nagrody Stalina w dziedzinie literatury za 1941 r.), Konstantin Simonow (pisarz, poeta i dramaturg, korespondent frontowy podczas II wojny światowej) oraz Andriej Płatnow (autor opowiadań liryczno-satyrycznych oraz scenariuszy filmowych). Gazeta został uhonorowana licznymi odznaczeniami, m.in. Orderem Czerwonej Gwiazdy (1933), Orderem Czerwonego Sztandaru (1945), Orderem Lenina (1965), Orderem Rewolucji Październikowej (1974). W latach II wojny światowej nie była to oczywiście normalna gazeta informacyjna, bo jej nadrzędnym celem była propaganda i wychwalanie „osiągnięć” władz sowieckich, polityki Związku Sowieckiego oraz rzecz jasna sukcesów Armii Czerwonej. Ważne miejsce zajmowały peany pochwalne na cześć Stalina i Lenina oraz innych przywódców sowieckich.
Czytaj więcej: "Krasnaja Zwiezda" o produkcji kauczuku syntetycznego w Żarowie
Pierwszy samochód w służbie OSP Żarów
Jak donoszą źródła: "Założycielami OSP w Żarowie byli druhowie: Balcerzak Henryk, Flak Leon, Ton Władysław, Radwan Franciszek. Majątek OSP stanowił stary samochód poniemiecki i motopompa marki "Firszt". Samochód jak i motopompa została wyremontowana przez druha Radwana Franciszka, która służyła do roku 1957 w miarę możliwości w następnych latach sprzęt gotowości bojowej przydzielany był przez Powiatową Komendę Straży Pożarnej w Świdnicy". Dzięki zachowanej fotografii z 1949 roku wiemy, że wspomnianym poniemieckim samochodem, był w pierwszych latach istnienia OSP Żarów, pojazd marki Brennabor LKW (Lieferwagen) ATZ (2,0 t) z silnikiem o mocy 55 KM oraz jednoosiową przyczepą TSA. Pojazd został wyprodukowany przez firmę Brannabor-Werke AG w latach 1930-1933. Producent zabudowy strażackiej tego pojazdu jest nieznany (być może Feuerwehrgerätefabrik F. Gugg ?). W chwili przyjęcia do służby w OSP Żarów, nowego samochodu pożarniczego – rodzimej produkcji Stara 20 GM8, wysłużony Brennabor był pojazdem liczącym sobie ok. 27 lat. Do ciekawostek należy fakt, że w latach 1929-1956 inny strażacki Brennabor znajdował się na wyposażeniu Freiwillige Feuerwehr Simbach an Inn w niemieckiej Bawarii. Pojazd ten został uroczyście przekazany do użytku 29 grudnia 1929 roku. Wyprodukowany przez Brannabor-Werke AG (zabudowa Feuerwehrgerätefabrik F. Gugg) dla 12 osobowej załogi, wyposażony był w pompę podjącą wodę przy ciśnieniu 10 barów z 1200 litrowego zbiornika. Dodatkowe 600 litrów wody zawierał zbiornik na przyczepie. Po usterce technicznej pojazd został skasowany w 1957 roku. W muzealnej gablocie straży w Simbach zachowana została kierownica oraz firmowy znaczek z maski strażackiego Brennabora. Przed wojną pojazdy tej marki, służyły także w wielu innych jednostkach strażackich, m.in. Neundorf od 1931 roku (Saksonia), Menden (Nadrenia Północna-Westfalia) od 1936 roku. Z kolei 18 sierpnia 1945 roku w Legnicy, strażacy włączyli do jednostki wyremontowane przez siebie dwa pierwsze samochody: Brennabor i trójkołowy Tempo. Jednak już w październiku brak opon spowodował, że Brennabor przez kilka tygodni pozostawał bezużyteczny. 10 października wszedł do wyposażenia jednostki kolejny wyremontowany samochód, Opel - Adam. W marcu 1946 roku Brennabor został zastąpiony przez autodrabinę Daimler.
Powietrzne walki nad Świdnicą w 1945 roku
Pod koniec II wojny światowej na lotnisku polowym w Świdnicy (dokładnie między Świdnicą a Pszennem), stacjonowała słynna myśliwska jednostka Luftwaffe, znana pod nazwą Jagdgeschwader 52 (JG 52). Formacja ta brała udział w Kampanii Zachodniej 1940 oraz w Bitwie o Anglię, ale jej osiągnięcia nie były wówczas imponujące. Piloci spod znaku skrzydlatego miecza (symbol jednostki), odnieśli 177 powietrznych zwycięstw, tracąc przy tym 53 zabitych i wziętych do niewoli po przymusowym lądowaniu. Dopiero na początku operacji Barbarossa, gdy JG 52 została przeniesiona na wschód, rozpoczęły się prawdziwe sukcesy i sława jej pilotów. Ofensywa przeciwko ogromnej liczbie źle wyposażonych i źle wyszkolonych pilotów radzieckich, dawała bowiem możliwość na budowanie doskonałych wyników, które rosły w bardzo szybkim tempie. Po trzech latach zmagań powietrznych na froncie wschodnim, 2 września 1944 roku porucznik Adolf Borchers zestrzelił samolot nr 10000. Wycofana z Ukrainy JG52, wzięła potem udział w zwalczaniu amerykańskich samolotów, bombardujących rafinerie w rumuńskim Ploeszti, dopisując tym samym do swego dorobku ok. 15 zestrzelonych maszyn USAF. W czerwcu 1944 roku trzy pododdziały z JG 52 zostały przeniesione na front zachodni do Francji. Do wiosny 1945 roku samoloty Jagdgeschwader 52 stacjonowały w różnych miejscach (rozbieżności w źródłach). W dniu 31 marca 1945 roku Luftwaffe przy pomocy 6 zestawów (zestaw dwóch samolotów połączonych jeden nad drugim, z których pierwszy – myśliwiec pełnił rolę nosiciela i kabiny pilota, a drugi – bombowiec pełnił rolę bezzałogowej zdalnie sterowanej bomby latającej) przeprowadziła atak lotniczy na strategiczny most kolejowy w Ścinawie nad Odrą (Steinau an der Oder ). Atak osłaniany był przez startujące ze Świdnicy 24 samoloty myśliwskie Messerschmitt Bf-109, które należały do JG 52. W dniach od 7 do 17 kwietnia 1945 roku trzeci dywizjon pułku (III./JG52) z lotniska w Świdnicy, zrzucał pojemniki z zaopatrzeniem nad Festung Breslau. W walkach strącono 5 radzieckich samolotów typu Bell P-39 "Airacobra" (prod. USA, dostarczane w ramach "Leand-Lease") i jeden Jakowlew Jak-9.
Porcelanowy "gigant" z pałacu w Łażanach
Kolejny porcelanowy eksponat w zbiorach Żarowskiej Izby Historycznej. Tym razem jest to masywny (53 x 33 cm) i ciężki (1,1 kg) półmisek, który pochodzi z dawnej kuchni pałacowej w Łażanach (niem. Schloss Laasan). Wyrób oznaczony jest na spodzie cyframi 2849 14 oraz numerem formy 53 (brak sygnatury wytworni). Półmisek przekazał do zbiorów Żarowskiej Izby Historycznej pan Zdzisław. Wedle jego relacji porcelanowy wyrób pochodzi z pałacu w Łażanach ".... talerz przyniosła do domu moja mama. Przyjechała tu w sierpniu 1945 roku. Wtedy pałac nie był zniszczony, ale powoli wynoszono jego zawartość, meble, obrazy, wszystko co komu się przydało. Takie były wtedy czasy". Składamy panu serdeczne podziękowania za przekazanie nowego eksponatu do naszych zbiorów.
W sakiewce dawnych mieszkańców gminy Żarów, cz.17: Monety cesarza Wilhelma I Hohenzollerna
Po śmierci króla Fryderyka Wilhelma IV Hohenzollerna, na tronie Królestwa Pruskiego zasiadł jego syn Wilhelm I. Uroczysta koronacja króla (ostatnia w historii Prus, następcy na tronie nie koronowali się) nastąpiła 18 października 1861 roku i od razu Wilhelm przystąpił do pracy w służbie kraju. W polityce wewnętrznej początkowo sceptycznie odnosił się do bismarckowskich planów zjednoczenia Niemiec przez walkę z Austrią, jednocześnie opowiadał się za rywalizacją z Habsburgami. 8 lutego 1863 roku zawarł z Rosją tzw. konwencję Alvenslebena, zakładającą współdziałanie w tłumieniu powstania styczniowego. 3 lipca 1866 roku osobiście dowodził armią pruską, która zwyciężyła Austriaków w bitwie pod Sadową. Król niechętnie odnosił się do dyplomatycznej gry „żelaznego kanclerza” podczas rozmów pokojowych z Austrią. Wraz z elitami wojskowymi domagał się aneksji Saksonii oraz odebrania Habsburgom Austrii właściwej i Czech, co wykluczyłoby tę dynastię z Rzeszy i pozwoliłoby zjednoczyć wszystkie ziemie niemieckie. Bismarck nie chciał jednak osłabiać Habsburgów, wolał uczynić z ich osłabionego państwa wygodnego sojusznika Prus. Zdanie kanclerza podzielał następca tronu kronprinz Fryderyk i Wilhelm dał się w końcu przekonać. Na mocy konstytucji Związku Północnoniemieckiego Wilhelm został jego prezydentem. W polityce wewnętrznej coraz bardziej powracał do ideałów umiarkowanie liberalnych. W 1870 roku dowodził armią pruską w wojnie z Francją. Po zjednoczeniu Niemiec (Cesarstwo Niemiec proklamowane 18 stycznia 1871 roku), które było w dużej mierze jego udziałem, poświęcił się pracy organicznej na rzecz nowego państwa, m.in. założył i promował rozbudowę floty cesarskiej, ograniczając swe zainteresowania reformami w Prusach. W 1872 roku zainicjował spotkanie przywódców trzech mocarstw rozbiorowych w Berlinie, podczas którego doszło do zbliżenia politycznego między ich władcami. 22 października 1873 roku dołączył do konwencji wojskowej Austro-Węgier i Rosji, co formalnie zapoczątkowało Sojusz Trzech Cesarzy. Wilhelm I Hohenzollern zmarł 9 marca 1888. Tydzień później został pochowany w Mauzoleum w Charlottenburgu.
Udział mieszkańców Siedlimowic w I wojnie światowej
Przed wybuchem I wojny światowej obszar dóbr szlacheckich w Siedlimowicach wynosił 230 ha, spośród których grunty orne zajmowały 169 ha, łąki 31 ha, las i park 19 ha, wody (rzeka i stawy) 4 ha. Centrum gospodarczym majątku był folwark von Kornów, w skład którego wchodziły: budynek bramny z mieszkaniami, dwa domy mieszkalne, zespół stajni, obory i stodoły. W majątku mieszkały dwie rodziny (15 osób). Powierzchnia gruntów chłopskich wynosiła 49 ha (grunty orne 39 ha, łąki 5 ha, las 1 ha) i rozdzielona była między 12-15 gospodarstw. W 1905 roku wieś zamieszkiwało 232 mieszkańców, spośród których aż 214 było ewangelikami. Według list strat armii niemieckiej z lat 1914-1918, w I wojnie światowej udział wzięło 25 mieszkańców Siedlimowic (1): Baudach Richard, Fischer Artur, Gregor Fritz, Hacke Hermann, Helbig Karl, Kindler Alfred, Klenner Ernst, Kluge August, Kluge Hermann, Kluge Wilhelm, Menzel Wilhelm, Pohl Emil, Pohl Georg, Puschmann Heinrich, Schaffer Gustav, Schaffer Paul, Scholz Wilhelm, Stenzel Wilhelm, Sube Martin, Süßenbach Fritz, Walter Gustav, Walter Paul, Walter Richard, Wiesner Paul, Wirth Hermann, Wirth Max (2). Spośród tej liczby: 7 mieszkańców Siedlimowic poległo w walce lub zmarło w szpitalach polowych, 4 zaginęło na polu walki, 1 trafił do niewoli, było 11 lekko i 3 ciężko rannych (3).
Czytaj więcej: Udział mieszkańców Siedlimowic w I wojnie światowej
Wyroby porcelany użytkowej w zbiorach Żarowskiej Izby Historycznej - wystawa wirtualna
Porcelana jest wyrobem ceramicznym (ceramika) o gęstym, białym i nieprzepuszczalnym dla wody i gazów czerepie, który prześwieca w cienkiej warstwie. Ze względu na skład chemiczny oraz temperaturę wypalania rozróżnia się porcelanę twardą i miękką. W skład porcelany twardej wchodzi 40-60% kaolinu (nie więcej niż 20% kaolinu może być zastąpione gliną wypalającą się na biało), 20-30% kwarcu i 20-30% skalenia. Odznacza się ona dużą wytrzymałością mech., dobrymi właściwościami dielektrycznymi, jest bardzo mało nasiąkliwa (porowatość otwarta do 0,5%), odporna na działanie czynników chemicznych. Stosuje się ją do produkcji wysokonapięciowych izolatorów, kształtek izolacyjnych, sprzętu laboratoryjnego, naczyń stołowych i wyrobów artystycznych.
Informacje
Historia miejscowości
Dawni mieszkańcy
Kalendarium
Kartografia
Słownik miejscowości
Muzea, wystawy, zabytki
Archeologia i Historia
Strony historyczne
WSPÓŁPRACUJEMY:
