Menu witryny
Wystawy
Gmina Żarów
Historia gminy
Pocztówki i stare fotografie
Lapidarium
Zabytki w gminie
Zabytki w okolicy
Trasy rowerowe
Licznik odwiedzin
PROMUJEMY:
Strona główna
W sakiewce dawnych mieszkańców gminy Żarów, cz. 22: Monety okolicznościowe cesarza Wilhelma II Hohenzollerna
Ostatni władca Cesarstwa Niemieckiego, urodził się 27 stycznia 1859 roku jako Friedrich Wilhelm Albert Victor, Prinz von Preußen (książę Prus), syn cesarza Fryderyka III, był więc wnukiem panującego do 1888 roku cesarza Wilhelma I. Matka Wilhelma II – Wiktoria była najstarszą córką królowej Wielkiej Brytanii o tym samym imieniu, a więc był przez nią potomkiem Welfów i linii ernestyńskiej Wettinów. Dzięki babce cesarzowej Auguście, małżonce Wilhelma I, wnuczce cara Pawła I, siostrzenicy Aleksandra I i Mikołaja I, płynęła w Wilhelmie również krew rosyjskiej dynastii Romanow-Holstein-Gottorp. Wychowywaniem fizycznie upośledzonego dziecka (lewa ręka była zniekształcona od urodzenia) zajął się surowy kalwinista, pedagog Georg Hinzpeter. Jego kalekie ramię, poddawane okrutnym zabiegom z użyciem prądu, utrudniało naukę jazdy konnej, ale matka i preceptor, niewrażliwi na łzy, po każdym z licznych upadków zmuszali go, by ponownie wsiadł na konia. Metoda była bezwzględna, ale przyniosła rezultaty. Bardzo szybko Wilhelm stał się doskonałym jeźdźcem.
Udział mieszkańców Bukowa z I wojnie światowej
Przed wybuchem I wojny światowej w Bukowie mieszkało 730 osób. Obszar gruntów wynosił 1017 ha, w tym grunty orne 816 ha, łąki 105 ha i las 62 ha. Największym właścicielem ziemskim był Hugo Springer. Do niego należało 150 ha (113 ha grunty orne, po 17 ha łąki i lasu) ziemi oraz spory folwark. Praca na roli nie była jedynym źródłem utrzymania dla mieszkańców wsi. Kilkanaście osób pracowało w cegielni imbramowickiej i niewielkiej mleczarni bukowskiej, inni zajmowali się rzemiosłem i handlem. W miejscowości istniała ochotnicza straż pożarna (Freiwillige Feuerwehr), szkoła oraz działał związek kombatancki "Landwehr Kameradenverein", skupiający byłych żołnierzy – uczestników wojen pruskich z XIX wieku.
Czytaj więcej: Udział mieszkańców Bukowa z I wojnie światowej
Eklektyzm w zabudowie Żarowa
Rozwój budownictwa murowanego w Żarowie przypada na drugą połowę XIX wieku. Jeszcze w 1865 roku zabudowa tej niewielkiej osady przemysłowej składała się głównie z drewnianych chałup. Budynków murowanych było zaledwie kilka w tym duże wielorodzinne domy, budynek stacji kolejowej, budynek poczty oraz tylko jeden budynek gospodarczy wzniesiony ok.1850 roku (dawna obora/stajnia w zespole mieszkalno-gospodarczym przy dzisiejszej ul. Armii Krajowej 11). Na ok. 1870 rok datowane są pierwsze nowe budynki murowane wzniesione w stylu eklektycznym. Sama nazwa eklektyzm jest czymś egzotycznym i nieznanym przeciętnemu mieszkańcowi, który codziennie nieświadomie mija żarowskie budynki wzniesione w takim właśnie stylu architektonicznym. Czym zatem jest eklektyzm i czym się charakteryzuje ?.
Pierwsze w powiecie świdnickim !
Na terenie powiatu świdnickiego powstało pierwsze stowarzyszenie grupujące eksploratorów i poszukiwaczy – Żarowskie Stowarzyszenie Historyczno-Poszukiwawcze „Aureus”. W sobotę 2 kwietnia w siedzibie Żarowskiej Izby Historycznej odbyło się zebranie założycielskie. Spośród 16 przybyłych na nie osób wyłoniono zgodnie ze statutem 10-osobowy zarząd w składzie: Bogdan Mucha, który został wybrany prezesem stowarzyszenia, Karol Szponarski (wiceprezes) oraz Rafał Cyganek, Waldemar Wróbel, Damian Seremet, Mariusz Wietecki, Andrzej Dębowski, Paweł Siczek, Grzegorz Dutka i Andrzej Dobkiewicz – redaktor naczelny Świdnickiego Portalu Historycznego, który objął patronat medialny przedsięwzięcia.
Ocalić od zapomnienia - kamienny słup damy dworu cesarzowej "Sissi" w Tarnawie
Tarnawa to najmniejsza miejscowość gminy Żarów, należąca do sołectwa Imbramowice. Pierwsza wzmianka o tej osadzie pochodzi z 1227 roku. Niestety nie znamy pierwotnego właściciela wsi, lecz mogła ona wchodzić w skład rozległego majątku Piotra Własta – dziesięcina z tej wioski oddawana była na rzecz klasztoru augustianów regularnych „Na Piasku” we Wrocławiu (jak wiadomo Piotr Włast był jego fundatorem). Prawdopodobnie zakonnicy doprowadzili też do przeniesienia wsi na prawo niemieckie, co nastąpiło najpóźniej w 2 połowie XIII wieku. Nie znamy również pierwotnej wielkości Tarnawy, lecz opierając się na danych pochodzących z XX wieku, stwierdzić można, iż jej obszar obejmował około 7 łanów frankońskich (tj. około 140 ha). Wiadomo natomiast, iż już w okresie średniowiecza mieszkańcy wsi przypisani zostali do parafii w Pożarzysku.
Czytaj więcej: Ocalić od zapomnienia - kamienny słup damy dworu cesarzowej "Sissi" w Tarnawie
Mieszkańcy gminy Żarów odznaczeni "Krzyżem Walecznych"
11 sierpnia 1920 r. Rada Obrony Państwa ustanowiła Krzyż Walecznych. Odznaczenie to było nadawane początkowo żołnierzom, podoficerom i oficerom Wojska Polskiego za szczególne bohaterstwo w boju z bolszewikami. Krzyż wykonany z brązu, miał mieć formę bardzo prostą. Po środku umieszczono pięcioramienną tarczę z orłem. Na ramionach krzyża znajdował się napis „Na polu chwały”. Na rewersie wprowadzono inskrypcję: „Walecznym” i wizerunek obosiecznego miecza skierowanego ku górze w otoczeniu wieńca laurowego. Krzyż zawieszony był na wstążce amarantowej z białymi paskami po bokach. Tak wyglądały pierwsze krzyże, które zostały zamówione w pracowni Albina Różyckiego. Tych odznaczeń wykonano ok. 600. Następne odznaczenia, wykonywane w pracowni Jana Knedlera, były trochę inne. Na awersie na dolnym ramieniu pojawiła się data 1920. Odznaczenia numerowano. Krzyż początkowo pomyślany został jako odznaczenie mające uhonorować zasłużonych w wojnie polsko-bolszewickiej. Z czasem zaczęto odznaczać osoby, które wykazały się męstwem i odwagą w bojach przed 1918 r. Nadawano je legionistom, powstańcom wielkopolskim i śląskim, działaczom Polskiej Organizacji Wojskowej, a nawet ostatnim weteranom powstania styczniowego. Prawo nadawania Krzyża Walecznych przysługiwało Naczelnemu Wodzowi, który mógł je scedować na podległych dowódców wojskowych, ale nie niższych rangą niż dowódca pułku. Nadawanie Krzyży Walecznych zakończono w dniu 29 maja 1923 r. (z jednym wyjątkiem z okazji 70. rocznicy powstania styczniowego, dla jego żyjących jeszcze a nieodznaczonych weteranów) i w tym okresie nadano ok. 60 000 Krzyży Walecznych. Wśród odznaczonych było m.in. ok. 100 weteranów powstania styczniowego, 300 weteranów powstań śląskich, 400 uczestników powstania wielkopolskiego, 1230 cudzoziemców, miasto Płock oraz mogiła ochotników z Ameryki. Najmłodszym odznaczonym był 11-letni uczeń II klasy gimnazjum w Płocku Tadeusz Jeziorowski.
Czytaj więcej: Mieszkańcy gminy Żarów odznaczeni "Krzyżem Walecznych"
Rajd Szlakiem "św. Jana Chrzciciela" - 19.03.2022
W sobotę 19 marca 2020 r. odbył się pieszy Rajd Szlakiem „św. Jana Chrzciciela”. Tym razem żarowscy turyści skupieni w Kole PTTK „Żarodreptaki”, wyruszyli w blisko 20 km trasę Żarów – Łażany – Mikoszowa – Jaroszów. Celem wędrówki był parafialny kościół pw. św. Jana Chrzciciela, znajdujący się w Jaroszowie, jednej z najstarszych miejscowości na terenie powiatu świdnickiego. Pierwsza wzmianka o istnieniu Jaroszowa, pochodzi z 1149/50 r. Wówczas to biskup wrocławski Walter potwierdził mocą dokumentu, iż wieś należy do dóbr klasztoru augustianów regularnych „Na Piasku” we Wrocławiu, których główne posiadłości skupione były wokół Masywu Ślęży. W 1266 roku Jaroszów został przeniesiony na prawo niemieckie i na nowo wydzielono jego powierzchnię. Obszar wsi wynosił wówczas 94 małe łany z czego 16 otrzymał sołtys dziedziczony, 2 łany przypadły dla miejscowego proboszcza, pozostałe zaś chłopom. Na początku XIV w., dzięki fundacji księżnej świdnickiej Beatrycze, wieś przeszła na własność klasztoru benedyktynek ze Strzegomia, przy którym pozostała aż do 1810 roku. W średniowieczu Jaroszów słynął z lokalnych winnic. Produkowany tutaj trunek był wykorzystywany głównie w kościołach. Według opisu z 1785 roku, wieś liczyła 575 mieszkańców (katolicy), w tym 26 bogatych chłopów, 51 zagrodników i 11 chałupników. W 1810 roku dokonano sekularyzacji klasztoru benedyktynek w Strzegomiu. Dobra w Jaroszowie, przeszły wówczas na własność państwa pruskiego. W 1845 roku wieś liczyła 995 mieszkańców, z czego 20 osób deklarowało przynależność do wyznania ewangelickiego. Obecnie Jaroszów jest największą miejscowością gminy Strzegom, liczącą ponad 2000 mieszkańców.
Czytaj więcej: Rajd Szlakiem "św. Jana Chrzciciela" - 19.03.2022
Modernizm w zabudowie Żarowa
Pojęcie modernizm określa ogólne zjawisko trendów w architekturze światowej, które rozwijały się głównie w latach 1918-1975. Modernizm zakładał odejście nie tylko od stylów historycznych, ale także od wszelkiej stylizacji. Inni ujmują nieco szerzej modernizm, dzieląc go na 3 fazy: wczesną, zauważalną od około 1890 roku do wybuchu I wojny światowej (Art Nouveau-Secesja, Ekspresjonizm), dojrzałą, obejmującą okres międzywojenny (Funkcjonalizm zwany inaczej Stylem Międzynarodowym), oraz fazę późną, która przypada na lata powojenne aż do końca lat 70. XX wieku (np. brutalizm, architektura rzeźbiarska). Estetyka modernizmu nie zanikła i ciągle odradza się w postaci neomodernizmu, stanowiąc ważny składnik współczesnej architektury światowej. Ruch nowoczesny nie wypracował jednolitych form stylowych. Jednak w wielu budynkach wzniesionych w tym okresie można dostrzec pewne podobieństwa: ściany kurtynowe, wolny plan dzielony lekkimi ścianami działowymi, płaski dach z tarasem, szerokie okna wpuszczające dużo światła, mało inwazyjne w stosunku do przyrody posadowienie budynków na słupach (pilotis), duże, płaskie i jednolite powierzchnie elewacji, okna pozbawione wewnętrznych podziałów, stosowanie betonu i stali, obszerne przeszklenia klatek schodowych, a czasem całych elewacji. Należy jednak pamiętać, że nie wszystkie budynki modernistyczne charakteryzują się podanymi powyżej cechami. Architekci i urbaniści czasów modernizmu stawiali sobie za cel właściwe rozplanowanie całych kwartałów miasta. Chcąc zapewnić ludności godziwe warunki mieszkaniowe koncentrowali się na takim planowaniu osiedli, by ich poszczególne elementy były przede wszystkim funkcjonalne.
Zabudowania gospodarczo-mieszkalne dawnego folwarku w Mikoszowej
W 1550 roku obszar Mikoszowej (wówczas Nickelsdorf) podzielony był między dwóch właścicieli ziemskich. Przynajmniej od stycznia 1546 roku właścicielem folwarku był Fabian Kalckreuter. Jemu też uiszczała rentę feudalną większość mieszkańców wsi. Wartość folwarku mikoszowskiego oszacowano wówczas dla celów podatkowych na 937 florenów. Na areale ziemskim wysiewano 14 małdratów zboża, hodowano 100 owiec. Dużą wagę przywiązywano do gospodarki leśnej, która przynosiła ponad 1/3 dochodów z majętności. Ponadto do folwarku należał niewielki staw, z którego rocznie odławiano 6 kop ryb (360 sztuk). Kolejnymi właścicielami folwarku byli: do 1650 roku – przedstawiciele rodu Kalckreuter, do 1669 roku – Anna Maria Saurmainz z domu Schindel, 1670-1686 – Kaspar i Konrad von Zedlita, 1686 - przed 1725 – George Friedrich von Kottulinski, przed 1725-1733 – Christoph Sigmund von Landescron, 1733-1747 – Karl Gothard hr. von Schaffgotsch, 1747-1758 – Ernst Ferdinand baron Mudrach, 1760-1792 – hrabiowie Maltzan auf Lissa (Joachim Karl i Joachim Kasimir Alexander), 1792-do lat 30. XIX wieku – Franz Joseph von Mutius auf Bertheldsdorf. Pod koniec lat 20. XIX wieku folwark w Mikoszowej specjalizował się w hodowli owiec (600 sztuk rasy merynos). Ponadto trzymano też 16 koni, 4 osły i 76 sztuk drobiu. W skład zabudowy folwarcznej wchodziły 2 domy mieszkalne, owczarnia, ceglana stodoła, stróżówka oraz browar. W wyniku reform uwłaszczeniowych w 1826 roku dominium przejęło 351 ha ziemi. Kolejni właścicielami majątku byli: 2 połowa XIX wieku do 1888 roku – Gustaw van Heese, 1888-1923 – Marie von Kramsta, 1923-1945 – Hans Christoph Herbert Klemens Gerhard Wolf von Wietersheim (od 1926 von Kramsta-Wietersheim).
Czytaj więcej: Zabudowania gospodarczo-mieszkalne dawnego folwarku w Mikoszowej
Udział mieszkańców Mikoszowej w I wojnie światowej
Przed wybuchem I wojny światowej w Mikoszowej mieszkały 362 osoby (w tym 167 we folwarku – 35 rodzin w 7 budynkach mieszkalnych oraz 195 – zabudowa wiejska składająca się z 37 budynków mieszkalnych. Zdecydowanie dominowała tutaj ludność wyznania protestanckiego. Właścicielką dóbr rycerskich w Mikoszowej była Marie von Kramsta, która od 1916 roku zamieszkiwała w pałacu w Morawie. Obszar folwarku wynosił: 210 ha grunty orne, 2 ha łąki, 6 ha wody, 135 ha las. Dominium mikoszowskie specjalizowało się w chowie owiec i bydła. Chłopi mikoszowscy byli właścicielami zaledwie 71 ha ziemi, w tym 63 ha gruntów ornych i 3 ha łąk.
Czytaj więcej: Udział mieszkańców Mikoszowej w I wojnie światowej
Wystawa "Zawsze z kobietą - moda damska z początku XX wieku
Żarowska Izba Historyczna oraz Gminne Centrum Kultury i Sportu w Żarowie serdecznie zapraszają na wystawę "Zawsze z Kobietą - moda damska z początku XX wieku". Na ekspozycji, która będzie miała miejsce w Żarowskiej Izbie Historycznej zostaną zaprezentowane stroje i akcesoria mody z pierwszej połowy XX wieku. Eksponaty pochodzą głównie z Francji, Anglii oraz Niemiec. Kolekcja prezentuje nie tylko piękno wyrobów dawnego rzemiosła, ale także pomysłowość elegantek z czasów II wojny światowej. Na wystawie będziemy mogli zobaczyć pochodzące z okupowanej Francji torebki wykonane z dostępnych wówczas materiałów oraz buty na drewnianych koturnach. Ubiór pań z czasów II wojny światowej zostanie skonfrontowany z bogatszą modą z lat 20. i 30. XX wieku, która zachwyca swoim przepychem, bogactwem barw oraz materiałami i dodatkami, takimi jak strusie pióra czy też ręcznie wyszywane suknie. Ekspozycja zostanie wzbogacona o kosmetyki z okresu międzywojennego oraz ciekawostki z dziedziny ówczesnej pielęgnacji urody.
Czytaj więcej: Wystawa "Zawsze z kobietą - moda damska z początku XX wieku
Informacje
Historia miejscowości
Dawni mieszkańcy
Kalendarium
Kartografia
Słownik miejscowości
Muzea, wystawy, zabytki
Archeologia i Historia
Strony historyczne
WSPÓŁPRACUJEMY:
