Menu witryny
Wystawy
Gmina Żarów
Historia gminy
Pocztówki i stare fotografie
Lapidarium
Zabytki w gminie
Zabytki w okolicy
Trasy rowerowe
Licznik odwiedzin
PROMUJEMY:
Strona główna
Tajemnicze lądowanie samolotu w Jaworzynie Śląskiej
24 lutego 1945 roku dobiegła końca ofensywna operacja Armii Czerwonej przeciw Wehrmachtowi, znana w historiografii II wojny światowej pod nazwą "Operacja dolnośląska". Przeprowadzona siłami 1. Frontu Ukraińskiego (6., 13., 21., 52., 59., 60. Armia, 3., 5. Armia Gwardii oraz 3., 4. Armia Pancerna, 3. Gwardyjska Armia Pancerna) pod dowództwem marszałka Iwana Koniewa (980 800 żołnierzy, 1289 czołgów, 2380 samolotów), kosztowała Rosjan utratę 99386 żołnierzy (w tym 23577 bezpowrotnie). W jej rezultacie wojska 1. Frontu Ukraińskiego posunęły się w głąb terytorium Niemiec na 150 km i na szerokim froncie wyszły na brzeg rzeki Nysa. Jednostki Armii Czerwonej zajęły korzystne położenie do dalszego natarcia na Berlin. Dla Niemiec utrata części śląskiego okręgu przemysłowego okazała się istotną stratą. Utracono bowiem szereg dużych zakładów wojskowych w rejonie miast Gubin (22.02.), Żagań (16.02.), Żary (13.02.) i Krzystkowice (20.02.). Przyjąć można, że najbliższy odcinek frontu przebiegał w odległości około 15 km od centrum Świdnicy i ok. 4,5 km od węzła kolejowego w Jaworzynie Śląskiej. Na odcinku Borzygniew – Skarżyce jednostki radzieckiej 118. dywizji strzeleckiej, zajmowały następujące pozycje frontowe: 463. pułk strzelecki – linia Borzygniew-Kruków (sztab w Bukowie), 527. pułk strzelecki – linia Kruków-Jaroszów (sztab w Mikoszowej), 398. pułk strzelecki – linia Mielęcin-Rusko-Dębnica (sztab w Rusku). Po drugiej stronie linii frontu, znajdowały się pozycje niemieckiej 359. dywizji piechoty ze sztabem w Wierzbnej. Na wysokości Imbramowic i Borzygniewu, rozłożony był 949. pułk piechoty. Od przysiółka Weselina i Pożarzyska po Żarów, linię frontu utrzymywały 2 bataliony z 947. pułku piechoty. Wzdłuż Strzegomki od Żarowa po Skarżyce, front obsadzony był przez pułk policyjny SS "Brixen" oraz 3. batalion z 309. pułku piechoty (208. dywizja ze sztabem w Modlęcinie).
Czytaj więcej: Tajemnicze lądowanie samolotu w Jaworzynie Śląskiej
Nowe wystawy w Żarowskiej Izbie Historycznej
Żarowska Izba Historyczna serdecznie zaprasza na dwie nowe wystawy tematyczne, które będzie można obejrzeć w dniach od 19 stycznia do 16 lutego 2022 roku. Dla zwiedzających przygotowana zostanie ekspozycja pt. "Militaria ze zbiorów Żarowskiej Izby Historycznej", na której zaprezentowane zostaną najnowsze eksponaty przekazane przez Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków. Z kolei druga ekspozycja pt. "Stoi na stacji lokomotywa" jest fotograficzno-opisową prezentacją historii kilkunastu typów lokomotyw współcześnie eksploatowanych na linii kolejowej nr 274 (odcinek Imbramowice – Żarów). Wystawy będą dostępne w dniach pn. – pt. (godz. 10-15:30) oraz śr. (godz. 10-17:00) po wcześniejszym umówieniu wizyty pod nr tel. 537-481-116. Wstęp wolny (zwiedzających obowiązują maseczki oraz dezynfekcja dłoni).
XIX Żarowska Prelekcja Historyczna
Serdecznie zapraszamy na XIX Żarowską Prelekcję Historyczną, która odbędzie się 28 stycznia 2022 r., o godz. 18:00 w siedzibie Żarowskiej Izby Historycznej przy ul. Dworcowej 3. W programie prelekcji dwa zagadnienia: „Podziemne Tajemnice Masywu Ślęży” oraz „Młyny wodne i wiatraki w okolicy Żarowa”. Wstęp na prelekcję bezpłatny. Obowiązują maseczki i dezynfekcja rąk.
Zabudowania gospodarczo-mieszkalne dawnego folwarku w Mrowinach
Pierwsza znana wzmianka o 7 łanowym folwarku w Mrowinach pochodzi z 25 października 1297 roku. Wówczas to książę świdnicki Bolko I zezwolił właścicielowi folwarku w „Conradiswalde”, rycerzowi Tyczko Muscho na opłacanie cystersom dziesięciny pieniężnej w zbożu. Kolejnymi właścicielami folwarku mrowińskiego były następujące osoby i rody: 2 poł. XIV-k. XIV w. – von Czirn, 1411-1480 – von Schellendorf , przed 1432-po 1492 – von Zettriz (Czettritz), 1480-ok.1550 – von Mühlheim, 1557-ok.1605 – von Adelsbach, ok.1611-1653 – von Motschelnitz, 1653-1668 – Ludwig de Lopis, baron Monteverques, 1689-1694 – von Oppersdorf, 1694-1713 – Johann Frantz baron von Karnath, 1713-1727 – Melchior Ducius von Wallenberg, 1727-1729 – Sophia Elisabeth von Knobelsdorf, 1729-1746 – von Winterfeld, 1748-1770 – von Nostitz, 1770-1794 – von Knobelsdorf, 1794-1803 – Graf von Schlabrendorf, 1803-1868 – hrabina Charlotte von Fürstenberg i jej spadkobiercy, 1868-1945 – von Kulmiz (do 1874 Karl, do 1895 Paul, do 1905 Rudolf, do 1925 Eugen, do 1945 Karl Adolf).
Czytaj więcej: Zabudowania gospodarczo-mieszkalne dawnego folwarku w Mrowinach
Udział mieszkańców Bożanowa i folwarku Weselina w I wojnie światowej
Przed wybuchem I wojny światowej w Bożanowie (niem. Eckersdorf, Kr. Schweidnitz) większość ziemi należącej do gminy wiejskiej stanowiły grunty orne – ok. 212 ha, na których uprawiano głównie ziemniaki i buraki cukrowe oraz 35 ha łąk. Popularna była wówczas hodowla bydła ras szlachetnych. We wsi od 1904 roku działała gospoda „Zum Feldschloss” z pełną koncesję i prawem produkcji wódki. We wsi było 27 budynków mieszkalnych a liczba mieszkańców wynosiła ok 250 osób, z których większość była wyznania katolickiego. Listy strat armii niemieckiej z lat 1914-1919 [a], wymieniają nazwiska 29 mieszkańców Bożanowa, którzy wzięli udział w I wojnie światowej: Paul Beitlich, Hermann Blaschke, Max Brendel, Alois Engel, Georg Engel, Richard Engel, Wilhelm Engel, Paul Hanke, Paul Haubner, Gustav Heinrich, Joseph Hubrich, Heinrich Jüptner, Albert Klose, Paul Klose, Bernhard Köhler, Karl Mischke, Paul Hermann Mischke, Joseph I Mischke, Paul Nitsche, August Petereit, Johann Peterreit, Hermann Piefel, August Rother, Paul Rother, Alfons Sauer, Arthur Sauer, Paul Schmidt, Bruno Scholz, Oskar Tschimmel [b]. Spośród tej liczby: 11 – mieszkańców Bożanowa poległo w walce lub zmarło w szpitalach polowych, 9 – zaginęło, 7 – zostało rannych (w tym 1 ciężko), 2 – trafiło do niewoli [c]
Czytaj więcej: Udział mieszkańców Bożanowa i folwarku Weselina w I wojnie światowej
Mieszkańcy powiatu świdnickiego w niewoli radzieckiej
Traktat wersalski podpisany 28 czerwca 1919 roku po zakończeniu I wojny światowej pozwalał Niemcom na utrzymanie niewielkich liczebnie i słabo uzbrojonych sił zbrojnych. W latach 1921-1935 określano je mianem Reichswehry, liczącej 100 tys. ludzi w wojskach lądowych i 15 tys. w marynarce wojennej (Kriegsmarine). 2 sierpnia 1934 roku po śmierci prezydenta Niemiec Paula von Hindenburga, pełniący urząd kanclerza Adolf Hitler, ogłosił się wodzem i kanclerzem Rzeszy (Führer und Reichskanzler) oraz najwyższym zwierzchnikiem sił zbrojnych. Już w październiku tego samego roku, w ramach realizacji planu „A”, Reichswehra została powiększona do stanu 240 tys. żołnierzy (21 dywizji piechoty, 2 dywizje kawalerii i 1 lekka dywizja pancerna). Punktem przełomowym w remilitaryzacji Niemiec było uchwalenie ustawy wojskowej (tzw. Wehrgesetz) z 16 marca 1935 roku, która ustalała wielkość armii na 12 korpusów, w skład których miało wchodzić 36 dywizji piechoty i 3 dywizje pancerne, ogółem 450 tys. żołnierzy. Po za tym zniesione zostały ograniczenia wersalskie pod względem rodzajów, liczebności i produkcji uzbrojenia. Wprowadzono również obowiązkową służbę wojskową mężczyzn w wieku 19-45 lat (w Prusach Wschodnich do 55 lat).
Czytaj więcej: Mieszkańcy powiatu świdnickiego w niewoli radzieckiej
Żarowska Izba Historyczna - podsumowanie 2021 roku
W 2021 roku Żarowska Izba Historyczna przygotowała 12 wystaw tematycznych (w tym 6 – plenerowych, 6 – stacjonarnych, 1 – wirtualna). Wszystkie wystawy obejrzało łącznie ok. 12400 osób (ok. 2800 wystawy stacjonarne, 2056 wirtualne, ok. 7500 plenerowe). Zorganizowanych zostało 7 prelekcji historycznych (XIX Żarowska Prelekcja Historyczna oraz prelekcje dla uczniów SP Mrowiny, SP Żarów i Bajkowego Przedszkola w Żarowie), w których udział wzięło 148 osób. Oprócz prelekcji historycznych, odbyły się również spotkania autorskie z Agnieszką Dobkiewicz – autorką książki "Dziewczyny z Gross-Rosen" oraz Hannibalem Smoke – autorem trylogii “Niewidzialny Dolny Śląsk”. W spotkaniach udział wzięło 51 osób, natomiast z formy online skorzystało 612 osób. Na stronie Żarowskiej Izby Historycznej opublikowanych zostało 81 opracowań poświęconych historii oraz zabytkom w gminie Żarów oraz eksponatom ze zbiorów Izby. Z opracowań skorzystało 84747 osób. W ramach półkolonii GCKiS zorganizowane zostały 4 warsztaty archeologiczne pt. “Archeologia – metodyka badań, sprzęt oraz klasyfikacja zabytków” (2 – lipiec, 2 – sierpień). W warsztatach udział wzięło 166 dzieci w wieku przedszkolnym i szkolnym. Oprócz zajęć warsztatowych, prowadzone były również zajęcia w ramach pracowni historyczno-archeologicznej – 10 spotkań (7 wycieczek terenowych, 10 prelekcji), w których udział wzięły łącznie 52 osoby. W 2021 roku zorganizowanych zostało 17 wycieczek pieszych (4 – rajdy wspólnie z Kołem PTTK “Żarodreptaki”, 13 – spacerów historycznych) oraz 1 wycieczka rowerowa. Liczba uczestników wyniosła: 539 osób. W 2021 roku odbyły się dwa konkursy: plastyczny "Auto moich marzeń" (zgłoszonych 59 prac) oraz 2. edycja konkursu "Historyczna Foto-zagadka" (8 rund, łącznie 57 uczestników). W okresie wakacyjnym odbyło się VI Żarowskie Spotkanie Miłośników Motoryzacji, w którym udział wzięło 62 wystawców oraz ok. 1000 osób oglądających plenerową ekspozycję pojazdów. W 2021 roku do Żarowskiej Izby Historycznej przekazanych zostało łącznie 120 eksponatów (w tym 55 przez Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków – Delegatura Wałbrzych).
Czytaj więcej: Żarowska Izba Historyczna - podsumowanie 2021 roku
Przez Königszelt do krematoriów Auschwitz
W czerwcu 1940 roku w podzielonej na dwie strefy Francji (północna pod okupacją niemiecką i południowa jako Państwo Francuskie „Vichy” zależne od Niemiec) mieszkało ok. 350 000 Żydów, z których połowa była uciekinierami bez obywatelstwa francuskiego. W okupowanej strefie północnej stosowano bezpośrednio nazistowskie przepisy antysemickie. Z kolei w strefie południowe, od października 1940 roku rząd Vichy zakazał Żydom wykonywania określonych zawodów, a Żydów-cudzoziemców internował w obozach przejściowych / tranzytowych: Pithiviers (1941 – 17.08.1942), Compiègne, Beaune-la-Rolande (14.05.1941 – 4.08.1943), Gurs (1940-1943), Drancy (08.1941 – 08.1944). Po tym nastąpiła rejestracja i konfiskata majątków. W dniu 27 marca 1942 ruszyły z Francji pierwsze transporty Żydów do obozu zagłady KL Auschwitz. Powszechną praktyką było rozdzielanie rodziców (wysyłano ich do obozów zagłady jako pierwszych) i dzieci, których wedle szacunków większość (ok. 11 000) zginęła w komorach gazowych obozu Auschwitz. Ostatni transport Żydów odjechał w lipcu 1944 roku. 80 do 90% przywożonych osób zabijano w Auschwitz w ciągu pierwszego dnia pobytu. Ogółem zamordowano ok. 76 000, czyli około 25% wszystkich Żydów – obywateli francuskich.
Brelok automobilklubu działającego przy DZCH "Organika" Żarów
W 1979 roku przy Dolnośląskich Zakładach Chemicznych "Organika" powstał automobilklub, który zrzeszał pracowników zakładów – właścicieli pojazdów osobowych. Jego inicjatorem i założycielem był ówczesny dyrektor DZCH mgr. inż. Michał Kołodko. Pierwszym prezesem był Z. Tokarz, a następnie A. Szydlak i A. Stencel. W ramach działalności automobilklubu przy zakładzie powstał parking samochodowy. Po za tym prowadzono i udostępniano dla członków automobilklubu dwa warsztaty (obiekty typu garażowego przy parkingu) z pełnym wyposażeniem do bieżących napraw samochodów. Bezpłatnie można było również korzystać z myjni samochodowej znajdującej się przy parkingu. Automobilklub przy DZCH organizował rożnego rodzaju rajdy samochodowe wraz z testami sprawnościowymi kierowców na terenie gminy. W ramach działalności zakupiono także przyczepy kempingowe typu "Niewiadów" wraz z wyposażeniem oraz organizowano na ich bazie wypoczynek wczasowy dla pracowników DZCH w Pogorzelicy. Automobilklub zakończył działalność w 2000 roku wraz z pogarszającą się sytuacją finansową zakładów.
Czytaj więcej: Brelok automobilklubu działającego przy DZCH "Organika" Żarów
Dąb szypułkowy i platan klonolistny – pomnikami przyrody w Gminie Żarów
Na sesji Rady Miejskiej, która odbyła się w dniu 25 listopada 2021 roku radni jednogłośnie poparli projekt uchwały w sprawie ustanowienia pomników przyrody. Na listę pomników przyrody wpisanych zostało kolejnych dziewięć drzew, które rosną w obrębie miejscowości Imbramowice, Mrowiny oraz Żarów (5 – dębów szypułkowych, 1 – kłęk amerykański, 1 – platan klonolistny, 1 – klon pospolity, 1 – wiąz pospolity). Ustanowienie nowych pomników przyrody to efekt akcji „Zgłoś drzewo na pomnik przyrody – ratujmy drzewa dla przyszłych pokoleń”, którą zainicjował Urząd Miejski w Żarowie. Dzięki tej inicjatywie, łącznie na terenie administracyjnym gminy Żarów mamy w sumie 45 pomników przyrody. Drzewa, które ustanowione zostały pomnikami przyrody są objęte szczególną ochroną i będą pod nadzorem Urzędu Miejskiego w Żarowie.
Czytaj więcej: Dąb szypułkowy i platan klonolistny – pomnikami przyrody w Gminie Żarów
Uroczystość odsłonięcia pomnika chorążego Bolesława Kosteckiego w Żarowie
W ramach tegorocznych obchodów Narodowego Święta Niepodległości, na cmentarzu komunalnym w Żarowie, odbyła się uroczystość odsłonięcia pomnika (nagrobka) chorążego Bolesława Kosteckiego – byłego mieszkańca Żarowa, uczestnika walk o niepodległość Ojczyzny w latach 1918-1921, żołnierza Armii Hallera oraz II Korpusu Polskiego gen. Andersa. Wojskową asystę uroczystości pełniła kompania honorowa Wojska Polskiego wystawiona przez Akademię Wojsk Lądowych im. generała Tadeusza Kościuszki we Wrocławiu. Zgromadzonych mieszkańców Żarowa przywitał prowadzący spotkanie Jerzy Rudnicki z Oddziałowego Biura Edukacji Narodowej IPN we Wrocławiu, po czym hymn państwowy odegrała Żarowska Orkiestra Dęta.
Czytaj więcej: Uroczystość odsłonięcia pomnika chorążego Bolesława Kosteckiego w Żarowie
Informacje
Historia miejscowości
Dawni mieszkańcy
Kalendarium
Kartografia
Słownik miejscowości
Muzea, wystawy, zabytki
Archeologia i Historia
Strony historyczne
WSPÓŁPRACUJEMY:
