Strona główna

Udział mieszkańców Przyłęgowa w I wojnie światowej

Przed wybuchem I wojny światowej Przyłęgów (niem. Preilsdorf) w powiecie strzegomskim zamieszkiwały 443 osoby w tym 69 katolików. Gmina wiejska liczyła wówczas 178 ha gruntów ornych, 48 ha łąk i liczący 9 ha las. W skład zabudowy folwarku wchodziło 5 domów, w których mieszkali pracownicy i ich rodziny (56 osób). Obszar dóbr dominium wynosił 214 ha w tym 171 ha orne, 40 ha łąk i 3 ha las. Według list strat armii niemieckiej z lat 1914-1918 w I wojnie światowej, udział wzięło 64 mieszkańców dawnego Preilsdorf [a]: Gustav Auras, Gustav Baier, Hermann Baier, Paul Baier, Ewald Berger, Richard Berger, Heinrich Bieder, Alfred Bresler, Heinrich Bresler, Gustav Bräuer, Richard Bräuer, Gustav Dreier, Paul Dreier, Richard Elter, Paul Engel, Oswald Finke, Hermann Friebel, Paul Friedrich, Konrad Haase, Paul Hellmann, Oskar Hentschel, Otto Hindemith, Hermann Hoffmann, Hermann Jüttner, Wilhelm Jüttner, Hermann Kambach, Kleinert Fritz, Paul Kleinert, Martin Kosche, Heinrich Mentner, Richard Muschner, Oswald Müßig, Paul Pelkner, August Peltner, August Renner, Heinrich Renner, Hermann Renner, Otto Renner, Paul Renner, Rudolf Schindel, Heinrich Scholz, Hermann Scholz, Paul Scholz, Gustav Schubert, Hermann Schunke, Paul Schunke, Richard Schunke, Gustav Schwarzen, Gustav Schwarzer, Gustav Thamm, Gustav Treiber, Wilhelm Troll, Gustav Tschee, Otto Tschirner, Gustav Vogt, Heinrich Vogt, Gustav Walter, Heinrich Walter, Hermann Walter, Paul Walter, Paul Weigel, Paul Werner, Gustav Zahn. Spośród nich: 19 poległo lub zmarło w szpitalach, 14 zaginęło, 29 zostało rannych (w tym 6 ciężko), 2 trafiło do niewoli [b], [c].

Czytaj więcej: Udział mieszkańców Przyłęgowa w I wojnie światowej

Gipsowe odznaczenia z pałacu von Matuschków w Pyszczynie

Założenie pałacowe w Pyszczynie (niem. Pitschen) ma niewątpliwie starą metrykę. Pierwsza wzmianka źródłowa o obronnym dworze pochodzi z 1365 roku, kiedy wieś była własnością rycerzy von Czirn. Od 1520 roku z Pyszczyna pisali się przedstawiciele rodu von Reichenbach i to niewątpliwie ich autorstwem były kolejne przebudowy dworu, któremu nadano cechy renesansowe. Jak informuje napis zamieszczony nad jednym z portali wejściowych, w 1727 roku zakończyła się przebudowa budowli, którą sfinansował Heinrich Gottfried von Spättgen. Obiekt został wówczas powiększony o dobudowaną kaplicę. Kolejna rozbudowa miała miejsce w latach 1794-1796, kiedy wzniesiono nowe skrzydło i podwyższono już istniejące. W 1882 roku okazały pałac został gruntownie odnowiony. Od strony ogrodu wzniesiono loggię z ozdobnymi schodami i umieszczonym nad nią tarasem widokowym. Po wszystkich rozbudowach, obiekt rozplanowany na rzucie litery L, dwutraktowy i 3-kondygnacyjny, nakryty jest obecnie 4-spadowymi dachami z lukarnami. Jego skromne podziały elewacji, akcentują zdwojone pilastry ujmujące portal wejściowy, podkreślony na tle dachu półkolistym przyczółkiem. Prostokątne wejście główne do pałacu, prowadzi przez barokowy portal z pilastrami korynckimi po bokach zwieńczonymi frontonem z kartuszem i herbami rodowymi baronów von Spättgen i medalionem zawierającym napis Renov. Renov. MDCCXXVII (1727). Nad portalem wejściowym bocznego skrzydła pałacu widnieje tablica z herbem hrabiów von Matuschka i napisem na szarfie Renovatum anno 1882.

Czytaj więcej: Gipsowe odznaczenia z pałacu von Matuschków w Pyszczynie

Pomnikowe dęby w Imbramowicach

Od dawna stare i okazałe drzewa, swoim potężnym wyglądem wywierały na ludziach spore wrażenie. Wierzono bowiem, że mają one magiczną moc i zamieszkują je rozmaite duchy. Pod konarami takich drzew ludzie odprawiali obrzędy i modlili się. W wielu miejscach z pokolenia na pokolenie opowiadano, że sędziwe i wielkie drzewa rosły już tam, kiedy osiedlali się pierwsi ludzie. Dużą czcią otaczano zwłaszcza stare, rosłe dęby. Starożytni Grecy i Rzymianie wierzyli, że dąb jest siedzibą i wizerunkiem najwyższych bóstw, czyli odpowiednio Zeusa i Jowisza. Niektóre ludy uważały dęby za drzewa wyrocznie, z których „zachowania” wróżono o pogodzie i urodzajach. U plemion germańskich dęby poświęcano zazwyczaj bogu burz Donarowi, bowiem pioruny biły najczęściej w te drzewa, rzadko czyniąc im szkodę. Z kolei miejsca pogańskich kultów celtyckich i słowiańskich znajdowały się przeważnie w starych dębowych gajach. W czasach późniejszych motyw liści dębowych oraz żołędzi, często gościł w królewskich i rycerskich herbach, a także w emblematach mundurowych, jako symbolika siły, szlachetności i sławy.

Czytaj więcej: Pomnikowe dęby w Imbramowicach

Wystawa "Przepraszamy za usterki". Sprzęt mechaniczny i rtv z PRL-u

Pomimo stania w długich kolejkach do sklepu po wymarzony towar, pomimo wiecznych braków w zaopatrzeniu, sprzęt mechaniczny i RTV z Polski Ludowej wspomina się z nostalgią. Głównie ze względu na jego trwałość. Do dziś wielu z Was posiada zapewne sprzęt z tamtych lat, który nadal działa bez zarzutu. Większość urządzeń miała prostą konstrukcję, która musiała spełniać tylko jedną określoną rolę, dlatego też kupując dane urządzenie, była pewność, że posłuży nam przez długie lata. Pomimo, że design sprzętu z PRL-u był niezwykle prosty, toporny i całkowicie odbiega od dzisiejszego kanonu "piękna", to obecnie traktowany jest on jako kultowy. Niestety, oprócz swojej długowieczności, urządzenia z tamtej epoki miały wiele wad. Do podstawowej należał znaczny prądu, waga oraz częsty brak wygodny w obsłudze.

Czytaj więcej: Wystawa "Przepraszamy za usterki". Sprzęt mechaniczny i rtv z PRL-u

Rajd pieszy "Szlakiem barona de Monteverques"

Ludwig de Lopis baron de Monteverques, urodził się 14 lutego 1610 roku w Avinionie. Pochodził z hiszpańskiego rodu, przybyłego do południowej Francji, którego żyjąca na Śląsku linia wymarła bezpotomnie w 1739 roku. Nazwisko rodowe pochodziło od nazwy zamku położonego w hrabstwie Avinion. W wieku 25 lat Ludwig de Lopis baron de Monteverques wstąpił w szeregi armii cesarskiej, z którą przybył na ogarnięty wojną trzydziestoletnią Śląsk. Tutaj rozpoczęła się jego prawdziwa kariera prowadząca do niemałej fortuny. Bogactwo lokował w posiadłości ziemskie położone na obszarze księstwa świdnickiego. Wiadomo, że w 1650 roku odkupił od Heinricha von Reichenbach za kwotę 29 000 talarów, zniszczone podczas wojny trzydziestoletniej dobra ziemskie Domanice i Pożarzysko oraz położony na granicy Imbramowic i Domanic przysiółek Puschmühle z młynem wodnym. Trzy lata później generał armii cesarskiej nabył na kwotę 9000 talarów zniszczone podczas wojny Mrowiny wraz z przysiółkami. Sam rezydował na zamku w Domanicach. W zrujnowanych wojną wsiach, które były jego własnością, osadził na opuszczonych gospodarstwach zwolnionych ze służby wojskowej żołnierzy oraz ich rodziny. Przywrócił też w swoich dobrach działanie sądownictwa. Wiadomo, że w 1667 roku z jego inicjatywy wybudowano łaźnie w Domanicach i Pożarzysku. Zmarł dwa lata później 22 lutego 1669 roku. Jego ciało złożono w kościele franciszkanów p.w. św. Stanisława w Głogowie. Świdnicki adwokat Efraim Ignacy Naso zapisał w swojej kronice ... Imię pana zamku domanickiego będzie po wsze czasy niezapomniane.

Czytaj więcej: Rajd pieszy "Szlakiem barona de Monteverques"

Z Otchłani Wieków. Odcinek 1: Góra Pyszczyńska

Mieszkańcy Gminy Żarów - byli więźniowie niemieckich obozów koncentracyjnych, odznaczeni Krzyżem Oświęcimskim

Na mocy ustawy z dnia 14 marca 1985 roku, zostało ustanowione odznaczenie państwowe w postaci Krzyża Oświęcimskiego. Odznaczenie było wyrazem hołdu dla osób więzionych podczas II wojny światowej w niemieckich obozach koncentracyjnych za udział w walce o wyzwolenie spod okupacji, działalność patriotyczną, rewolucyjną i postępową, a także z powodu przynależności narodowej lub rasowej oraz z innych przyczyn politycznych, w hołdzie dla ich męczeństwa i odwagi. Nazwa odznaczenia pochodzi od obozu koncentracyjnego „KL Auschwitz”, który w okresie Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej pod nazwą „Oświęcim” był symbolem męczeństwa ludności polskiej. Krzyż nadawany był przede wszystkim obywatelom polskim, ale także osobom więzionym jako obywatele polscy, a w chwili nadania posiadającym obywatelstwo innego państwa oraz w szczególnych przypadkach obywatelom innych państw, więzionym z przyczyn politycznych, głównie uczestnikom ruchu oporu w obozach koncentracyjnych. Krzyż mógł być nadawany pośmiertnie. Odznaczenie przyznawała rada Państwa na wniosek: Związku Bojowników o Wolność i Demokrację – ZBoWiD (dla członków Związku), Prezesa Urzędu do Spraw Kombatantów (dla innych osób), Ministra Spraw Zagranicznych (dla obywateli polskich przebywających na stałe za granicą oraz obywateli innych Państw. Projektantem Krzyża Oświęcimskiego był znany medalier Edward Gorol.

Czytaj więcej: Mieszkańcy Gminy Żarów - byli więźniowie niemieckich obozów koncentracyjnych, odznaczeni Krzyżem...

Prelekcja i spacer historyczny z okazji Dnia Kobiet

W sobotę 6 marca w Żarowskiej Izbie Historycznej odbyła się prelekcja, która została zorganizowana specjalnie dla pań, z okazji tegorocznego "Dnia Kobiet". Jej uczestniczki mogły posłuchać opowieści o budowie przebiegającej przez Żarów linii kolejowej, oraz przestrzennym i demograficznym rozwoju osady w 2 połowie XIX wieku. Po prelekcji, odbył się spacer historyczny ulicami Żarowa (Szkolna, Wojska Polskiego, Zamkowa, Park Miejski, Armii Krajowej oraz Mickiewicza). Uczestniczące w nim panie, zostały zapoznane z historią budowy oraz ciekawostkami architektury i historii żarowskich budowli wzniesionych w stylu eklektyzmu, neogotyku oraz modernizmu. Organizatorzy prelekcji i spaceru historycznego, dziękują pięknym panią za wspólnie spędzony czas.

Czytaj więcej: Prelekcja i spacer historyczny z okazji Dnia Kobiet

Udział mieszkańców Marcinowiczek, Pyszczyna i Tarnawy w I wojnie światowej

Marcinowiczki (niem Klein Merzdorf), Pyszczyn (niem. Pitschen) i Tarnawa (miem. Tarnau) to trzy miejscowości, położone w gminie Żarów i przynależące do katolickiej parafii w Imbramowicach. Przed wybuchem I wojny światowej w Marcinowiczkach było 15 domów i 102 mieszkańców (22 katolików). Podobną liczbę budynków w sąsiedniej Tarnawie zamieszkiwało 115 osób (69 katolików). W Pyszczynie z kolei 52 budynki mieszkalne i 348 mieszkańców, spośród których aż 243 było wyznania katolickiego. Listy strat armii niemieckiej z lat 1914-1919 [a], wymieniają następujące nazwiska uczestników I wojny światowej: z Klein Merzdorf (3): Josef Kaßner, Hermann Merz, Max Uebrik (w tym 1 poległy, 2 lekko rannych); z Pitschen (52): Richard Achtzehn, Paul Allert, August Anders, Alois Balthasar, Heinrich Barthel, Josef Boensch, Richard Brand, Konrad Bratke, Paul Bönsch, Paul Eckelt, Adolf Ernst, Heinrich Ernst, Paul Ernst, Berthold Feige, Alois Franz, Paul Franz, Franz Reinhold, Robert Franz, Hermann Freitag, Gustav Gebauer, Paul Gramer, Richard Gramer, Franz Guder, Karl Jentsch, Johs. Jonscher, August Jordan, Paul Kabitzke, Wilhelm Kabitzke, Max Kahlert, Paul Kruhl, Karl Körnig, Paul Leibner, Ernst Lücke, Otto Malicke, Joseph Nicke, Paul Nicke, Josef Pech, Josef Prier, Karl Prier, Josef Rathmann, Max Rudolph, Robert Sauer, Arthur Schäfer II, Albert Thiel, Paul Thiel, Aloys Toepsch, Heinrich Ulbrich, Berthold Unverricht, Wilhelm Werner, Heinrich Wolfert, Hermann Wolfert, Paul Zindler (w tym 19 lekko rannych, 11 ciężko rannych, 11 poległych i zmarłych w szpitalach polowych, 10 zaginionych, 1 wzięty do niewoli); z Tarnau (12): Hermann Durdis, Wilhelm Glode, Martin Hubner, Karl Mannig, Richard Melzig, Alfred Raschdorf, Heinrich Reichelt, Fritz Rudolf, Hermann Schubert, Heinrich Thomas, Heinrich Urban, Reinhold Zimpel (w tym 4 lekko rannych, 3 ciężko rannych, 3 poległych w walce, 1 zaginiony, 1 wzięty do niewoli) [b], [c].

Czytaj więcej: Udział mieszkańców Marcinowiczek, Pyszczyna i Tarnawy w I wojnie światowej

Zespół wokalno-instrumentalny "Combo 5 / Combo", cz.2

Jak możemy przeczytać w opracowaniu Tomasza Ciesielskiego, pt. Żarów. Historia Miasta i Gminy": W 1946 r. istniał w Żarowie zespół muzyczny „Echo”, który przygrywał w trakcie przerw w przedstawieniu „Jasełka”. W 1949 r. działały cztery zespoły artystyczne (dwa przyzakładowe, szkolny i gromadzki) oraz dwa muzyczne: jazzowy i orkiestra dęta przy zakładach chemicznych. W 1954 r. przy obu dużych żarowskich fabrykach działały 3 zespoły artystyczne. W 1979 r. istniało 7 zespołów wokalno-instrumentalnych (m.in. „Świetliki”, „Combo” i „Żarowianie”) oraz orkiestra dęta DZCh. Wspomniany zespół Combo 5 / Combo (cyfra 5 od liczebności składu w pierwszych latach działalności) powstał na początku lat 60. XX wieku (ok. 1960/61 r.). Na przestrzeni wielu lat w zespole tym występowali: Jerzy Biernacki, Ludwik Pączkowski, Marian Pączkowski, Stanisław Pyrek, Stanisław Szawliński, Katarzyna Janik, Jan Wójcik, Czesław Lichwała, Leszek Lichwała, Władysław Baj, Ewa Trochimiak, Maria Trochimiak, Henryk Daniel, Wiesław Drzazga, Władysław Piorun, Marian Popowczak, Teresa Wołoszyn, Urszula Feszter. Poniżej prezentujemy zbiór fotografii z działalności zespołu w latach 70. XX w. Za udostępnienie fotografii składamy serdeczne podziękowania dla pana Krzysztofa.

Czytaj więcej: Zespół wokalno-instrumentalny "Combo 5 / Combo", cz.2