Menu witryny
Wystawy
Gmina Żarów
Historia gminy
Pocztówki i stare fotografie
Lapidarium
Zabytki w gminie
Zabytki w okolicy
Trasy rowerowe
Licznik odwiedzin
PROMUJEMY:
Strona główna
Powietrzne walki nad Świdnicą w 1945 roku
Pod koniec II wojny światowej na lotnisku polowym w Świdnicy (dokładnie między Świdnicą a Pszennem), stacjonowała słynna myśliwska jednostka Luftwaffe, znana pod nazwą Jagdgeschwader 52 (JG 52). Formacja ta brała udział w Kampanii Zachodniej 1940 oraz w Bitwie o Anglię, ale jej osiągnięcia nie były wówczas imponujące. Piloci spod znaku skrzydlatego miecza (symbol jednostki), odnieśli 177 powietrznych zwycięstw, tracąc przy tym 53 zabitych i wziętych do niewoli po przymusowym lądowaniu. Dopiero na początku operacji Barbarossa, gdy JG 52 została przeniesiona na wschód, rozpoczęły się prawdziwe sukcesy i sława jej pilotów. Ofensywa przeciwko ogromnej liczbie źle wyposażonych i źle wyszkolonych pilotów radzieckich, dawała bowiem możliwość na budowanie doskonałych wyników, które rosły w bardzo szybkim tempie. Po trzech latach zmagań powietrznych na froncie wschodnim, 2 września 1944 roku porucznik Adolf Borchers zestrzelił samolot nr 10000. Wycofana z Ukrainy JG52, wzięła potem udział w zwalczaniu amerykańskich samolotów, bombardujących rafinerie w rumuńskim Ploeszti, dopisując tym samym do swego dorobku ok. 15 zestrzelonych maszyn USAF. W czerwcu 1944 roku trzy pododdziały z JG 52 zostały przeniesione na front zachodni do Francji. Do wiosny 1945 roku samoloty Jagdgeschwader 52 stacjonowały w różnych miejscach (rozbieżności w źródłach). W dniu 31 marca 1945 roku Luftwaffe przy pomocy 6 zestawów (zestaw dwóch samolotów połączonych jeden nad drugim, z których pierwszy – myśliwiec pełnił rolę nosiciela i kabiny pilota, a drugi – bombowiec pełnił rolę bezzałogowej zdalnie sterowanej bomby latającej) przeprowadziła atak lotniczy na strategiczny most kolejowy w Ścinawie nad Odrą (Steinau an der Oder ). Atak osłaniany był przez startujące ze Świdnicy 24 samoloty myśliwskie Messerschmitt Bf-109, które należały do JG 52. W dniach od 7 do 17 kwietnia 1945 roku trzeci dywizjon pułku (III./JG52) z lotniska w Świdnicy, zrzucał pojemniki z zaopatrzeniem nad Festung Breslau. W walkach strącono 5 radzieckich samolotów typu Bell P-39 "Airacobra" (prod. USA, dostarczane w ramach "Leand-Lease") i jeden Jakowlew Jak-9.
Porcelanowy "gigant" z pałacu w Łażanach
Kolejny porcelanowy eksponat w zbiorach Żarowskiej Izby Historycznej. Tym razem jest to masywny (53 x 33 cm) i ciężki (1,1 kg) półmisek, który pochodzi z dawnej kuchni pałacowej w Łażanach (niem. Schloss Laasan). Wyrób oznaczony jest na spodzie cyframi 2849 14 oraz numerem formy 53 (brak sygnatury wytworni). Półmisek przekazał do zbiorów Żarowskiej Izby Historycznej pan Zdzisław. Wedle jego relacji porcelanowy wyrób pochodzi z pałacu w Łażanach ".... talerz przyniosła do domu moja mama. Przyjechała tu w sierpniu 1945 roku. Wtedy pałac nie był zniszczony, ale powoli wynoszono jego zawartość, meble, obrazy, wszystko co komu się przydało. Takie były wtedy czasy". Składamy panu serdeczne podziękowania za przekazanie nowego eksponatu do naszych zbiorów.
W sakiewce dawnych mieszkańców gminy Żarów, cz.17: Monety cesarza Wilhelma I Hohenzollerna
Po śmierci króla Fryderyka Wilhelma IV Hohenzollerna, na tronie Królestwa Pruskiego zasiadł jego syn Wilhelm I. Uroczysta koronacja króla (ostatnia w historii Prus, następcy na tronie nie koronowali się) nastąpiła 18 października 1861 roku i od razu Wilhelm przystąpił do pracy w służbie kraju. W polityce wewnętrznej początkowo sceptycznie odnosił się do bismarckowskich planów zjednoczenia Niemiec przez walkę z Austrią, jednocześnie opowiadał się za rywalizacją z Habsburgami. 8 lutego 1863 roku zawarł z Rosją tzw. konwencję Alvenslebena, zakładającą współdziałanie w tłumieniu powstania styczniowego. 3 lipca 1866 roku osobiście dowodził armią pruską, która zwyciężyła Austriaków w bitwie pod Sadową. Król niechętnie odnosił się do dyplomatycznej gry „żelaznego kanclerza” podczas rozmów pokojowych z Austrią. Wraz z elitami wojskowymi domagał się aneksji Saksonii oraz odebrania Habsburgom Austrii właściwej i Czech, co wykluczyłoby tę dynastię z Rzeszy i pozwoliłoby zjednoczyć wszystkie ziemie niemieckie. Bismarck nie chciał jednak osłabiać Habsburgów, wolał uczynić z ich osłabionego państwa wygodnego sojusznika Prus. Zdanie kanclerza podzielał następca tronu kronprinz Fryderyk i Wilhelm dał się w końcu przekonać. Na mocy konstytucji Związku Północnoniemieckiego Wilhelm został jego prezydentem. W polityce wewnętrznej coraz bardziej powracał do ideałów umiarkowanie liberalnych. W 1870 roku dowodził armią pruską w wojnie z Francją. Po zjednoczeniu Niemiec (Cesarstwo Niemiec proklamowane 18 stycznia 1871 roku), które było w dużej mierze jego udziałem, poświęcił się pracy organicznej na rzecz nowego państwa, m.in. założył i promował rozbudowę floty cesarskiej, ograniczając swe zainteresowania reformami w Prusach. W 1872 roku zainicjował spotkanie przywódców trzech mocarstw rozbiorowych w Berlinie, podczas którego doszło do zbliżenia politycznego między ich władcami. 22 października 1873 roku dołączył do konwencji wojskowej Austro-Węgier i Rosji, co formalnie zapoczątkowało Sojusz Trzech Cesarzy. Wilhelm I Hohenzollern zmarł 9 marca 1888. Tydzień później został pochowany w Mauzoleum w Charlottenburgu.
Udział mieszkańców Siedlimowic w I wojnie światowej
Przed wybuchem I wojny światowej obszar dóbr szlacheckich w Siedlimowicach wynosił 230 ha, spośród których grunty orne zajmowały 169 ha, łąki 31 ha, las i park 19 ha, wody (rzeka i stawy) 4 ha. Centrum gospodarczym majątku był folwark von Kornów, w skład którego wchodziły: budynek bramny z mieszkaniami, dwa domy mieszkalne, zespół stajni, obory i stodoły. W majątku mieszkały dwie rodziny (15 osób). Powierzchnia gruntów chłopskich wynosiła 49 ha (grunty orne 39 ha, łąki 5 ha, las 1 ha) i rozdzielona była między 12-15 gospodarstw. W 1905 roku wieś zamieszkiwało 232 mieszkańców, spośród których aż 214 było ewangelikami. Według list strat armii niemieckiej z lat 1914-1918, w I wojnie światowej udział wzięło 25 mieszkańców Siedlimowic (1): Baudach Richard, Fischer Artur, Gregor Fritz, Hacke Hermann, Helbig Karl, Kindler Alfred, Klenner Ernst, Kluge August, Kluge Hermann, Kluge Wilhelm, Menzel Wilhelm, Pohl Emil, Pohl Georg, Puschmann Heinrich, Schaffer Gustav, Schaffer Paul, Scholz Wilhelm, Stenzel Wilhelm, Sube Martin, Süßenbach Fritz, Walter Gustav, Walter Paul, Walter Richard, Wiesner Paul, Wirth Hermann, Wirth Max (2). Spośród tej liczby: 7 mieszkańców Siedlimowic poległo w walce lub zmarło w szpitalach polowych, 4 zaginęło na polu walki, 1 trafił do niewoli, było 11 lekko i 3 ciężko rannych (3).
Czytaj więcej: Udział mieszkańców Siedlimowic w I wojnie światowej
Wyroby porcelany użytkowej w zbiorach Żarowskiej Izby Historycznej - wystawa wirtualna
Porcelana jest wyrobem ceramicznym (ceramika) o gęstym, białym i nieprzepuszczalnym dla wody i gazów czerepie, który prześwieca w cienkiej warstwie. Ze względu na skład chemiczny oraz temperaturę wypalania rozróżnia się porcelanę twardą i miękką. W skład porcelany twardej wchodzi 40-60% kaolinu (nie więcej niż 20% kaolinu może być zastąpione gliną wypalającą się na biało), 20-30% kwarcu i 20-30% skalenia. Odznacza się ona dużą wytrzymałością mech., dobrymi właściwościami dielektrycznymi, jest bardzo mało nasiąkliwa (porowatość otwarta do 0,5%), odporna na działanie czynników chemicznych. Stosuje się ją do produkcji wysokonapięciowych izolatorów, kształtek izolacyjnych, sprzętu laboratoryjnego, naczyń stołowych i wyrobów artystycznych.
Rekatolizacja na Ziemi Żarowskiej w latach 1629-1654
Jednym z najbardziej tragicznych i dotkliwych w skutkach wydarzeń w historii XVII-wiecznej Europy, była bez wątpienia wojna trzydziestoletnia z lat 1618-1648. Pośrednio lub bezpośrednio, udział wzięły w niej niemal wszystkie państwa starego kontynentu. Stronę katolicką reprezentowały państwa Habsburgów (Austria i Hiszpania) oraz niektóre księstwa Rzeszy (m.in. Bawaria, niemieckie księstwa biskupie, m.in. arcybiskupstwo Kolonii, Moguncji i Trewiru). Po stronie protestanckich państw Rzeszy (m.in. Czechy w tym Śląsk, Palatynat, Brandenburgia, Saksonia, księstwa meklemburskie), stanęła Dania (do 1629 roku), Szwecja (od 1630 roku), katolicka Francja oraz Siedmiogród. Niespotykana dotychczas fala okrucieństw, przetoczyła się i spustoszyła państwa niemieckie, w których liczba ludności zmniejszyła się z 21 do 13 milionów ludzi. Działania wojenne, głód i zarazy doprowadziły do zagłady ok. ½ populacji Czech i ⅓ mieszkańców Śląska. Z 75 wsi w okręgu świdnickim, 35 zostało całkowicie lub częściowo zniszczonych. W efekcie kwaterunków i przemarszy oddziałów zbrojnych oraz najazdów wszelkich band żołnierskich, na terenie dzisiejszej gminy Żarów spalono całkowicie i wyludniono miejscowości: Bożanów, Gołaszyce (folwark), Kalno, Kruków (folwark), Marcinowiczki (folwark), Mrowiny, Pyszczyn, Siedlimowice, Tarnawe, Weseline (folwark), Wostówke, Zastruże (folwark i dwór), Żarów (folwark). W znacznym stopniu, lecz nie całkowicie zniszczone były wsie: Buków, Imbramowice (spalony folwark i 11 domów), Łażany, Mielęcin, Mikoszowa, Przyłęgów (spalony folwark), Wierzbna (spalony folwark, część gospodarstw). Skalę zniszczeń oddaje fakt, że pod koniec wojny w Kalnie mieszkały tylko dwie rodziny, a w Pożarzysku było zaledwie siedmiu mieszkańców. Z kolei w latach 1658-1659 roku Bożanów i Pyszczyn były nadal miejscowościami opustoszałymi.
Czytaj więcej: Rekatolizacja na Ziemi Żarowskiej w latach 1629-1654
Radzieckie wyrzutnie taktycznych pocisków balistycznych 9K52 "Łuna-M" w Wierzbnej
Dyrektywą Nr 11097 z dnia 10 czerwca 1945 roku na terytorium Polski, została utworzona tzw. Północna Grupa Wojsk Armii Radzieckiej (ros. Северная группа войск, СГВ). Jej formowanie oparte było na jednostkach 2 Frontu Białoruskiego – 43. 52. i 65. Armia oraz 4. Armia Lotnicza. Zgodnie z dyrektywą Sztab Główny Grupy dyslokowany miał być w Łodzi (czasowo w rejonie Bydgoszczy). Później sztab Główny Grupy był dyslokowany w Legnicy do 1984, Świdnicy 1984-1990 i od 1990 roku do czasu wycofania wojsk, tj. do 17 września 1993 roku ponownie w Legnicy. Ponadto w okresie 1984-1991 w Legnicy było dyslokowane również Naczelne Dowództwo Wojsk Kierunku Zachodniego. Do 1955 roku status prawny wojsk radzieckich w Polsce nie był uregulowany. Istniała Delegatura Polska przy dowództwie PGW w Legnicy, lecz sprowadzała się ona do roli łącznika. Po raz pierwszy prawne aspekty pobytu PGW zostały ujęte w uchwale o utworzeniu Zjednoczonego Dowództwa Sił Zbrojnych państw-stron Układu Warszawskiego podpisanej w Warszawie 15 maja 1955. W dokumencie tym określono, że rozmieszczenie Zjednoczonych Sił Zbrojnych na obszarach państw-stron Układu dokonywane będzie odpowiednio do potrzeb obrony wzajemnej, na mocy porozumień między tymi państwami.
Czytaj więcej: Radzieckie wyrzutnie taktycznych pocisków balistycznych 9K52 "Łuna-M" w Wierzbnej
Puchar Przechodni Dyrektora Zjednoczenia Przemysłu Materiałów Ogniotrwałych
Nowy tydzień rozpoczynamy od nowego eksponatu, który trafił do zbiorów Żarowskiej Izby Historycznej. Jest nim posrebrzany Puchar Przechodni Dyrektora Zjednoczenia Przemysłu Materiałów Ogniotrwałych dla trzykrotnego zdobywcy I miejsca w piłkarskiej spartakiadzie p.m.o. Gliwice, 12 maja 1968. Na pucharze wygrawerowane zostały nazwy 5 piłkarskich drużyn, zwycięzców spartakiady w latach 1968-1971, a były nimi kolejno: K.S. "Barbara" przy Częstochowskich Zakładach Materiałów Ogniotrwałych (1968), K.S. "Stal" przy Rogoźnickich Zakładach Materiałów Ogniotrwałych (1969), K.S. "Barbara" przy Częstochowskich Zakładach Materiałów Ogniotrwałych (1970), K.S. "Zjednoczenie" przy Żarowskich Zakładach Materiałów Ogniotrwałych (1971), K.S. "Zjednoczeni" przy Żarowskich Zakładach Materiałów Ogniotrwałych (1972). Puchar przekazał do Żarowskiej Izby Historycznej pan Grzegorz. Składamy panu serdeczne podziękowania.
Czytaj więcej: Puchar Przechodni Dyrektora Zjednoczenia Przemysłu Materiałów Ogniotrwałych
Cesarsko-Królewska tablica dydaktyczna z dawnej szkoły ewangelickiej w Łażanach
Pierwszy tegoroczny eksponat przekazany do zbiorów Żarowskiej Izby Historycznej. Jest nim tablica dydaktyczna z dawnej szkoły ewangelickiej w Łażanach (76 x 63 cm), która przedstawia rysunki niedźwiedzia brunatnego (ursus arctos) i niedźwiedzia polarnego (ursus maritimus). Autorem rysunków jest Theodor Breitwiser (1847-1930), znany austriacki malarz scen rodzajowych i wojskowych, którego dzieła zdobią dzisiaj liczne muzea oraz prywatne kolekcje dzieł sztuki. Odbitkę jego rysunków wykonał nadworny cesarsko-królewski litograf A. Haase z Pragi. Wydawcą tablicy jest znamienite austriackie, Carl Gerold’s Sohn Verlag z siedzibą w Wiedniu. Tablica powstała przed rokiem 1918. Składamy serdeczne podziękowania dla pana Arkadiusza za przekazanie omawianej tablicy do zbiorów Żarowskiej Izby Historycznej.
Czytaj więcej: Cesarsko-Królewska tablica dydaktyczna z dawnej szkoły ewangelickiej w Łażanach
Niemieckie wozy taborowe na linii frontu w pobliżu Żarowa
W sierpniu 1914 roku pod bronią w armii Cesarstwa Niemiec znalazło się 3 822 000 żołnierzy, zorganizowanych w 96 dywizji piechoty i 11 dywizji kawalerii (28 pułków dragonów, 21 pułków huzarów, 9 pułków kirasjerów, 13 pułków strzelców konnych, 24 pułki ułanów). Łącznie podczas I wojny światowej w niemieckich wojskach służyło ok. 1,4 mln koni, które oprócz kawalerii używane były jako zwierzęta pociągowe dla artylerii oraz do transportu zapasów, amunicji i innych sprzętów. Traktat wersalski podpisany 28 czerwca 1919 roku po zakończeniu wojny przez Niemcy i państwa zwycięskiej koalicji pozwalał Niemcom na utrzymanie niewielkich liczebnie i słabo uzbrojonych sił zbrojnych, których wojska lądowe mogły liczyć do 100 000 żołnierzy. Kawaleria w liczbie 3 dywizji (w każdej 6 pułków i grupa artylerii konnej) eksploatowała ok. 42 000 koni. Taki stan utrzymał się do 1933 roku, czyli do chwili proklamacji III Rzeszy.
Czytaj więcej: Niemieckie wozy taborowe na linii frontu w pobliżu Żarowa
Żołnierze 48. pułku piechoty Armii Krajowej z gminy Żarów
Łukowiec Wiszniowski i Łukowiec Żurowski, to dwie wsie położone w powiecie rohatynskim na styku trzech kresowych przedwojennych województw: stanisławowskiego, lwowskiego i tarnopolskiego. Podczas II wojny światowej obie wsie liczące razem około 3000 mieszkańców zorganizowały wspólnie Samoobronę, która obejmowała 40 placówek wartowniczych: 18 na Łukowcu Wiszniowskim, 22 na Łukowcu Żurowskim. W każdej placówce przez ponad dwa lata czuwało w nocy od 8 do 12 ludzi (łącznie ok. 400 osób każdej nocy). Z czasem Samoobrona została podporządkowana Armii Krajowej – Inspektoratowi stryjskiemu AK, którego dowódcą był kapitan Zdzisław Pacak-Kuźmirski, później pułkownik. Z jego inicjatywy do Łukowców ściągnięto kilkudziesięciu dobrze uzbrojonych żołnierzy Armii Krajowej (gł. ze Stryja i Lwowa) i zorganizowano bazę partyzancką „Topór”. W jej skład wchodziły cztery bataliony, oddział osłonowy, oddział zwiadowców konnych, kwatermistrzostwo, oddział żandarmerii, sąd polowy i kapelan pułku.
Czytaj więcej: Żołnierze 48. pułku piechoty Armii Krajowej z gminy Żarów
Informacje
Historia miejscowości
Dawni mieszkańcy
Kalendarium
Kartografia
Słownik miejscowości
Muzea, wystawy, zabytki
Archeologia i Historia
Strony historyczne
WSPÓŁPRACUJEMY:
