Menu witryny
Wystawy
Gmina Żarów
Historia gminy
Pocztówki i stare fotografie
Lapidarium
Zabytki w gminie
Zabytki w okolicy
Trasy rowerowe
Licznik odwiedzin
PROMUJEMY:
Strona główna
Puchar Przechodni Dyrektora Zjednoczenia Przemysłu Materiałów Ogniotrwałych
Nowy tydzień rozpoczynamy od nowego eksponatu, który trafił do zbiorów Żarowskiej Izby Historycznej. Jest nim posrebrzany Puchar Przechodni Dyrektora Zjednoczenia Przemysłu Materiałów Ogniotrwałych dla trzykrotnego zdobywcy I miejsca w piłkarskiej spartakiadzie p.m.o. Gliwice, 12 maja 1968. Na pucharze wygrawerowane zostały nazwy 5 piłkarskich drużyn, zwycięzców spartakiady w latach 1968-1971, a były nimi kolejno: K.S. "Barbara" przy Częstochowskich Zakładach Materiałów Ogniotrwałych (1968), K.S. "Stal" przy Rogoźnickich Zakładach Materiałów Ogniotrwałych (1969), K.S. "Barbara" przy Częstochowskich Zakładach Materiałów Ogniotrwałych (1970), K.S. "Zjednoczenie" przy Żarowskich Zakładach Materiałów Ogniotrwałych (1971), K.S. "Zjednoczeni" przy Żarowskich Zakładach Materiałów Ogniotrwałych (1972). Puchar przekazał do Żarowskiej Izby Historycznej pan Grzegorz. Składamy panu serdeczne podziękowania.
Czytaj więcej: Puchar Przechodni Dyrektora Zjednoczenia Przemysłu Materiałów Ogniotrwałych
Cesarsko-Królewska tablica dydaktyczna z dawnej szkoły ewangelickiej w Łażanach
Pierwszy tegoroczny eksponat przekazany do zbiorów Żarowskiej Izby Historycznej. Jest nim tablica dydaktyczna z dawnej szkoły ewangelickiej w Łażanach (76 x 63 cm), która przedstawia rysunki niedźwiedzia brunatnego (ursus arctos) i niedźwiedzia polarnego (ursus maritimus). Autorem rysunków jest Theodor Breitwiser (1847-1930), znany austriacki malarz scen rodzajowych i wojskowych, którego dzieła zdobią dzisiaj liczne muzea oraz prywatne kolekcje dzieł sztuki. Odbitkę jego rysunków wykonał nadworny cesarsko-królewski litograf A. Haase z Pragi. Wydawcą tablicy jest znamienite austriackie, Carl Gerold’s Sohn Verlag z siedzibą w Wiedniu. Tablica powstała przed rokiem 1918. Składamy serdeczne podziękowania dla pana Arkadiusza za przekazanie omawianej tablicy do zbiorów Żarowskiej Izby Historycznej.
Czytaj więcej: Cesarsko-Królewska tablica dydaktyczna z dawnej szkoły ewangelickiej w Łażanach
Niemieckie wozy taborowe na linii frontu w pobliżu Żarowa
W sierpniu 1914 roku pod bronią w armii Cesarstwa Niemiec znalazło się 3 822 000 żołnierzy, zorganizowanych w 96 dywizji piechoty i 11 dywizji kawalerii (28 pułków dragonów, 21 pułków huzarów, 9 pułków kirasjerów, 13 pułków strzelców konnych, 24 pułki ułanów). Łącznie podczas I wojny światowej w niemieckich wojskach służyło ok. 1,4 mln koni, które oprócz kawalerii używane były jako zwierzęta pociągowe dla artylerii oraz do transportu zapasów, amunicji i innych sprzętów. Traktat wersalski podpisany 28 czerwca 1919 roku po zakończeniu wojny przez Niemcy i państwa zwycięskiej koalicji pozwalał Niemcom na utrzymanie niewielkich liczebnie i słabo uzbrojonych sił zbrojnych, których wojska lądowe mogły liczyć do 100 000 żołnierzy. Kawaleria w liczbie 3 dywizji (w każdej 6 pułków i grupa artylerii konnej) eksploatowała ok. 42 000 koni. Taki stan utrzymał się do 1933 roku, czyli do chwili proklamacji III Rzeszy.
Czytaj więcej: Niemieckie wozy taborowe na linii frontu w pobliżu Żarowa
Żołnierze 48. pułku piechoty Armii Krajowej z gminy Żarów
Łukowiec Wiszniowski i Łukowiec Żurowski, to dwie wsie położone w powiecie rohatynskim na styku trzech kresowych przedwojennych województw: stanisławowskiego, lwowskiego i tarnopolskiego. Podczas II wojny światowej obie wsie liczące razem około 3000 mieszkańców zorganizowały wspólnie Samoobronę, która obejmowała 40 placówek wartowniczych: 18 na Łukowcu Wiszniowskim, 22 na Łukowcu Żurowskim. W każdej placówce przez ponad dwa lata czuwało w nocy od 8 do 12 ludzi (łącznie ok. 400 osób każdej nocy). Z czasem Samoobrona została podporządkowana Armii Krajowej – Inspektoratowi stryjskiemu AK, którego dowódcą był kapitan Zdzisław Pacak-Kuźmirski, później pułkownik. Z jego inicjatywy do Łukowców ściągnięto kilkudziesięciu dobrze uzbrojonych żołnierzy Armii Krajowej (gł. ze Stryja i Lwowa) i zorganizowano bazę partyzancką „Topór”. W jej skład wchodziły cztery bataliony, oddział osłonowy, oddział zwiadowców konnych, kwatermistrzostwo, oddział żandarmerii, sąd polowy i kapelan pułku.
Czytaj więcej: Żołnierze 48. pułku piechoty Armii Krajowej z gminy Żarów
Radzieccy notable w Świdnicy
29 maja 1945 roku Stawka Najwyższego Naczelnego Dowództwa wydała dyrektywy w myśl, których dotychczasowe fronty wojsk radzieckich zostały przemianowane na Grupę Okupacyjnych Wojsk w Niemczech, Centralną Grupę Wojsk (Austria, Węgry, Czechosłowacja), Południową Grupę Wojsk (Bułgaria, Rumunia) oraz Północną Grupę Wojsk (Polska). Ta ostatnia była formowana na bazie jednostek 2. Frontu Białoruskiego, które po zakończeniu wojny stacjonowały w Meklemburgii i północnej Brandenburgii. Za reorganizację i rozmieszczenie tych jednostek (do 10 czerwca 1945 roku), odpowiedzialny był dowódca frontu, marszałek Konstanty Rokossowski. W skład Północnej Grupy Wojsk wchodziły: 43. Armia Radziecka (Gdańsk – Świnoujście – Szczecinek wraz z korpusem na Bornholmie), 65. Armia Radziecka (Łódź – Wrocław), 52. Armia Radziecka (Kielce – Częstochowa – Kraków), 96. Korpus Strzelecki (Łomża – Mława – Pułtusk), 3. Gwardyjski Korpus Kawalerii (Lublin), 3. Gwardyjski Korpus Pancerny (Kraków), 5. Korpus Pancerny (Białystok), 10. Korpus Pancerny (Krotoszyn), 20. Korpus Pancerny (Wrocław). Lotnictwo Północnej Grupy Wojsk, wchodziło w skład 4. Armii Lotniczej, której podlegały: 8 . Korpus Lotnictwa Myśliwskiego, 4. Korpus Lotnictwa Szturmowego, 5. Korpus Lotnictwa Bombowego. Łącznie Północna Grupa Wojsk składała się z 4 korpusów pancernych (od lipca 1945 roku dywizje pancerne), 30 dywizji strzeleckich, 12 dywizji lotniczych, 1 korpusu kawalerii, 10 dywizji artylerii. Siły te liczyły ok. 300-400 000 żołnierzy.
Żarowska Izba Historyczna - podsumowanie 2020 roku
W 2020 roku Żarowska Izba Historyczna przygotowała 11 wystaw tematycznych w tym 4 plenerowe i 2 w formie wirtualnej. Wszystkie wystawy obejrzało łącznie ok. 13 100 osób (ok. 2800 wystawy stacjonarne, 2271 wirtualne, ok. 4800 plenerowe). Zorganizowane zostały 3 prelekcje historyczne w tym 1 w formie wirtualnej i 1 w formie online. Liczba uczestników prelekcji w Izbie wyniosła 116 osób, natomiast z formy wirtualnej i online skorzystało łącznie 1256 osób. Oprócz prelekcji historycznych, odbyło się również spotkanie autorskie z Agnieszką Dobkiewicz, autorką książki "Mała Norymberga". Łączna liczba uczestników spotkania oraz korzystających z formy online wyniosła 596 osób. Na stronie Żarowskiej Izby Historycznej opublikowane zostały 133 opracowania poświęcone historii oraz zabytkom nieruchomym i ruchomym w gminie Żarów oraz eksponatom ze zbiorów Izby. Z opracowań tych skorzystało 88166 osób. W 2020 roku zorganizowane zostały warsztaty historyczno-archeologiczne oraz archeologii eksperymentalnej dla uczniów Szkoły Podstawowej w Zastrużu oraz uczestników wakacyjnych półkolonii organizowanych przez Gminne Centrum Kultury i Sportu w Żarowie. W warsztatach udział wzięło łącznie 205 osób.
Czytaj więcej: Żarowska Izba Historyczna - podsumowanie 2020 roku
Z życia żarowskiego PTTK, cz. 13
Polskie Towarzystwo Turystyczno-Krajoznawcze zrzesza około 61 000 członków. Ma ponad 260 oddziałów zrzeszających około 2500 kół i klubów oraz prawie 200 obiektów noclegowych o różnym standardzie. Baza noclegowa PTTK obejmuje ponad 20 000 miejsc noclegowych w 60 domach turysty, 77 schroniskach górskich, 35 stanicach i ośrodkach turystyki wodnej, 33 ośrodkach campingowych i w 5 zajazdach. Prowadzi sieć 16 muzeów regionalnych, które są ośrodkami tradycji polskiego ruchu turystyczno-krajoznawczego. Gromadzone są w nich unikalne dokumenty i inne materiały świadczące o udziale PTTK i jego poprzedników w rozwoju działalności społecznej i kulturowej w Polsce. Jest wydawcą map, folderów i przewodników. Ponadto w całym kraju posiada biblioteki oraz Regionalne Pracownie Krajoznawcze.
Wieszak odzieżowy "C.&A. Brenninkmeyer" w zbiorach Żarowskiej Izby Historycznej
Kolejny wieszak odzieżowy trafił do zbiorów Żarowskiej Izby Historycznej. Tym razem jest to egzemplarz, na którym widnieją napisy: C. & A. Brenninkmeyer / klar ! C & A ist doch besser ! (drugi w naszej kolekcji z takimi napisami). Nazwa C & A jest skrótem od Clemens & August, czyli imion braci Brenninkmeijer, którzy w 1841 roku wyemigrowali z Niemiec i w holenderskim mieście Sneek założyli firmę odzieżową. W roku 1861 roku otworzyli pierwszy sklep C&A, który oferował gotową odzież w różnych rozmiarach i po przystępnych cenach. Członkowie rodziny Brenninkmeijer do dziś obsadzają wszystkie kluczowe stanowiska w firmie i są zobowiązywani do utrzymywania w ścisłej tajemnicy jej działań (łącznie z danymi finansowymi). W czasie II wojny światowej niemiecki oddział spółki korzystał z pracy robotników przymusowych z krajów okupowanych przez III Rzeszę. Przejmował również mienie należące do Żydów i korzystał z taniej siły roboczej w getcie łódzkim.
Czytaj więcej: Wieszak odzieżowy "C.&A. Brenninkmeyer" w zbiorach Żarowskiej Izby Historycznej
Partyzanci Batalionów Chłopskich z gminy Żarów
Bataliony Chłopskie (Bch), to nazwa konspiracyjnej organizacji zbrojnej ruchu ludowego, która została powołana z inicjatywy Stronnictwa Ludowego "Roch". Jej organizacja pod nazwą Chłopska Straż ("Chłostra"), została zapoczątkowana w połowie 1940 roku. Od wiosny 1941 roku jako Bataliony Chłopskie, działała na obszarze II RP, z wyjątkiem Pomorza (podejmowano próby organizacyjne) i Wileńszczyzny. Trzon organizacji stanowili głównie byli członkowie Związku Młodzieży Wiejskiej Rzeczypospolitej Polskiej oraz część członków Centralnego Związku Młodej Wsi „Siew”, działających wcześniej w Chłopskiej Organizacji Wolności „Racławice”. Początkowo Centralne Kierownictwo Ruchu Ludowego (CKRL) nie zamierzało tworzyć własnej organizacji zbrojnej. Wojskowo przeszkolonych ludowców przekazywało do Związku Walki Zbrojnej (ZWZ), jednak konflikty na tle ideowym i obawa przed utratą wpływów na wsi spowodowały decyzję powołania Batalionów Chłopskich. Pełnomocnikiem ds. BCh z ramienia CKRL był Józef Niećko („Zgrzebniok”), komendantem głównym BCh Franciszek Kamiński („Zenon Trawiński”), szefami sztabu Komendy Głównej: do 1942 roku – Kazimierz Banach („Kamil”, „Rosnowicz”), następnie Stanisław Koter („Andrzej Poręba”). Organem dowodzenia była Komenda Główna składająca się początkowo z 3, a od 1944 roku z 10 oddziałów.
Czytaj więcej: Partyzanci Batalionów Chłopskich z gminy Żarów
Prehistoryczne znalezisko w pobliżu Łażan
Pod pojęciem epoki brązu, rozumiana jest epoka prehistorii, która nastąpiła po epoce kamienia, a poprzedzała epokę żelaza. Jej ramy czasowe są zróżnicowane od terenu, na którym występowała. W Egipcie i na Bliskim Wschodzie (Dżemdet Nasr), za początek epoki brązu przyjmuje się umownie rok 3400 p.n.e., w Europie Południowej 2800 p.n.e., na terenach dzisiejszych wschodnich Niemiec i zachodniej Polski 2200 p.n.e. Koniec epoki brązu przypada na lata 1000–700 p.n.e. Sama nazwa "epoka brązu" pochodzi od używanych wówczas powszechnie narzędzi z nowego surowca, którym był brązu, a więc stop miedzi z cyną o stosunku 9:1. Z tego surowca odlewano m.in. różnego rodzaju narzędzia: siekiery, dłuta, młoty, motyki, sierpy, noże, ozdoby oraz broń: miecze, topory, ostrza do włóczni, groty, części pancerzy. Epoka brązu poza nowym surowcem, przyniosła także zmiany w relacjach społecznych, wymianie handlowej, a także w wierzeniach, których odzwierciedleniem był stosowany wówczas obrządek pogrzebowy. Pod tym pojęciem, kryje się rzecz jasna zespół praktyk związanych z chowaniem zmarłych. W zależności od zwyczajów panujących w poszczególnych społecznościach epoki brązu, stosowano obrządek szkieletowy lub ciałopalny. Wśród grobów szkieletowych występowały groby płaskie i pod nasypami kurhanowymi. Spotykane były również pochówki w obstawach kamiennych. W obrządku ciałopalnym szczątki zmarłego i resztki stosu, na którym zwłoki zostały spalone, składano do popielnic lub bezpośrednio do jamy grobowej albo też rozpraszano na powierzchni cmentarza. W grobach umieszczano zazwyczaj wyposażenie dla zmarłego w postaci darów grobowych.
W sakiewce dawnych mieszkańców gminy Żarów, cz.16: Monety cesarza Józefa I Habsburga
Józef I Habsburg – syn Leopolda I Habsburga i Eleonory Magdaleny z Wittelsbachów, urodził się 26 lipca 1678 roku w Wiedniu. Mając zaledwie 9 lat, został koronowany na króla Czech i Węgier. Trzy lata później, jeszcze za życia ojca, Józef został wybrany na króla rzymskiego (niemieckiego), a tytuł cesarski przyjął po śmierci Leopolda w 1705 roku (od tego czasu także jako arcyksiążę Austrii). W 1706 roku cesarz Józef I Habsburg powołał do życia Wiener Stadtbank, czyli bank państwowy dla austriackich posiadłości dziedzicznych Habsburgów. Zgodnie z kierunkiem wyznaczonym przez swego ojca, prowadził politykę w duchu merkantylizmu (system poglądów społeczno-ekonomicznych). Cesarz uważał, że kruszec złoty i srebrny jest synonimem bogactwa, zakładał nowe manufaktury, aktywizował działalność gospodarczą, ograniczał feudalne monopole przysługujące cechom rzemieślniczym. W 1707 roku jego armia pokonała siły Franciszka II Rakoczego pod Trenczynem i stłumiła trwającą na Węgrzech rebelię. W toku tzw. hiszpańskiej wojny sukcesyjnej (1701-1714), wojska cesarskie opanowały Półwysep Apeniński. Zaangażowanie w działaniach na zachodzie i na Węgrzech, zmusiło jednak Józefa I Habsburga do zawarcia umowy z królem szwedzkim Karolem XII, zezwalając Szwedom na przeprowadzenie zaciągu do wojska na Śląsku.
Czytaj więcej: W sakiewce dawnych mieszkańców gminy Żarów, cz.16: Monety cesarza Józefa I Habsburga
Informacje
Historia miejscowości
Dawni mieszkańcy
Kalendarium
Kartografia
Słownik miejscowości
Muzea, wystawy, zabytki
Archeologia i Historia
Strony historyczne
WSPÓŁPRACUJEMY:
