Menu witryny
Wystawy
Gmina Żarów
Historia gminy
Pocztówki i stare fotografie
Lapidarium
Zabytki w gminie
Zabytki w okolicy
Trasy rowerowe
Licznik odwiedzin
PROMUJEMY:
Strona główna
Świebodzickie korzenie “Czerwonego Barona” ?
Manfred von Richthofen (1892-1918) zwany “Czerwonym Baronem” jest uważany dziś za bohatera narodowego Niemiec i największego asa myśliwskiego z czasów I wojny światowej. Znaczną część swojego życia spędził w nieodległej Świdnicy, gdzie do dziś zachowała się willa jego rodziców (przy ul. Wł. Sikorskiego 19). Szukając jednak dawnych korzeni rodzinnych legendarnego pilota można dojść do wniosku, że był on spokrewniony ze średniowiecznym rodem Dachs von Polsnitz, który prawdopodobnie wywodził się z terenu Świebodzic, a ściślej mówiąc - spod świebodzickiej Pełcznicy. Dawni kronikarze i historycy dosyć skromnie rozpisywali się o przeszłości wymarłego już, ale dość ciekawego rodu. Chyba najwięcej informacji o nim zostawił żyjący na przełomie XVII i XVIII stulecia kronikarz Johann Sinapius (1667-1725) w swoim znakomitym dziele: Schlesische Curiositaten darinnen die ansehnlichen Geschlechter des schlesischen Adels, wydanym w Lipsku w 1720 r. Na nim też wzorowali się inni późniejsi historycy, pisząc o losach rodziny von Polsnitz. Byli to m.in. wybitny niemiecki heraldyk Ernest Heinrich Kchneschke (1798-1869), autor 9-tomowego dzieła: Neues allgemeines deutsches Adels-Lexicon oraz badacz śląskiej szlachty Ekkehart Neumann-Reppert.
Pocztówka z przedstawiająca widoki z dawnych Łażan (Laasan) w zbiorach Żarowskiej Izby Historycznej
Prezentujemy kartkę pocztową, zakupioną przez prywatnego kolekcjonera i zdeponowaną w Żarowskiej Izbie Historycznej jako depozyt ekspozycyjny. Pocztówka przedstawia widoki z miejscowości Łażany, gm. Żarów (dawniej Laasan, Kr. Schweidnitz). Wśród nich znajduje się: sklep Thiela, gospoda Malicka oraz pałac. Strona korespondencyjna pozbawiona została niestety znaczka pocztowego z datownikiem. Wydawcą pocztówki był Gustav Vogt, Oberstephansdorf (Szczepanów Górny).
Pocztówka z Wierzbnej 15.5.44 r. w zbiorach Żarowskiej Izby Historycznej
Prezentujemy dzisiaj kartkę pocztową, zakupioną przez prywatnego kolekcjonera i zdeponowaną w Żarowskiej Izbie Historycznej jako depozyt ekspozycyjny. Pocztówka przedstawia widok na miejscowość Wierzbna, gm. Żarów (dawniej Würben, Kr. Schweidnitz). Na stronie korespondencyjnej znajduje się znaczek pocztowy Deutsches Reich ze stemplem poczty w Świdnicy (Schweidnitz) oraz datownikiem 12.5.44, ponadto na stronie tej widnieje stempel 8 Züzendorf-Rothkirchdorf über Schweidnitz (Sulisławice-Wiśniowa przy Świdnicy). Pocztówka wydana została przez Franz Streitenberger, Ansicht-postkarten – Verlag Stephansdorf (Szczepanów).
Czytaj więcej: Pocztówka z Wierzbnej 15.5.44 r. w zbiorach Żarowskiej Izby Historycznej
Obwoluty listów z lat 1890-1905 w zbiorach Żarowskiej Izby Historycznej
Prezentujemy dwie dwie obwoluty listów z 1890 i 1905 roku zakupione przez prywatnego kolekcjonera i zdeponowane w Żarowskiej Izbie Historycznej jako depozyt ekspozycyjny. Dwie obwoluty listów. Pierwsza wysłana z Imbramowic do Świdnicy i adresowana do tamtejszego Królewskiego Pruskiego Sądu Grodzkiego. Awers zawiera znaczek pocztowy Deutsches Reich ze stemplem poczty w Żarowie (Saarau) i datownikiem 30.5.05, na awersie znajduje się stempel odbiorczy poczty w Świdnicy (Schweidnitz) z datownikiem 30.5.05 oraz pieczęć lakowa z inicjałami PS. Druga obwoluta listu zawiera na awersie nazwę adresata w Siedlimowicach (Schönfeld in Ingramsdorf), stempel poczty w Świdnicy z datownikiem 22.1.90, na rewersie znajduje się pieczęć Królewskiego Pruskiego Sądu Grodzkiego w Świdnicy, stempel poczty w Imbramowicach (Ingramsdorf) z datownikiem 22.1.90, stempel pocztowy z Domanic (Domanze) z datownikiem 23.1.90, stempel poczty w Świdnicy (Schweidnitz) z datownikiem 24.1.90 oraz pieczęcie z widocznym napisem Schonfeld Schweidnitz Kreis. Wewnątrz obwoluty umieszczony został napis Königliches Amstgericht Schweidnitz, powtórzony adres z awersu, lecz z nazwą Żarowa (Saarau) oraz stemple pocztowe z Żarowa 24.1.90 i 25.1.90 oraz Świdnicy 24.1.90 i 25.1.90.
Czytaj więcej: Obwoluty listów z lat 1890-1905 w zbiorach Żarowskiej Izby Historycznej
Żarowska Izba Historyczna - Informacja
W związku z przygotowaniem do zmiany bazy lokalowej, Żarowska Izba Historyczna jest nieczynna od dnia 30.04.2018 r. Wszelkie sprawy związane z tematyką historyczną i zabytkową, prosimy kierować pod adres mailowy: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie obsługi JavaScript. lub nr tel. (74) 858-07-53. Już niebawem Żarowska Izba Historyczna w nowej odsłonie w "nowym", pięknym i historycznym miejscu.
Medyczne pamiątki z pocz. XX wieku w zbiorach Żarowskiej Izby Historycznej
Wiek XIX przyniósł ogromny postęp w dziedzinie medycyny, higieny i farmacji. Można by długo wymieniać osiągnięcia na tym polu, dość wspomnieć chociażby o rozwoju chirurgii, mikrobiologii, czy powstaniu szpitali, jako profesjonalnych ośrodków intensywnego leczenia. Co prawda, antybiotyki odkryto dopiero w XX wieku, ale zaczęto już stosować środki antyseptyczne. Zniknęło także zagrożenie epidemią czarnej ospy, dzięki upowszechnieniu się szczepień, ale grozę „morowego powietrza” zastąpił strach przed cholerą, tyfusem i gruźlicą. Pierwsza z tych groźnych chorób panowała w 1866 roku w Mrowinach i Łażanach. Jak podają źródła w samych tylko Mrowinach zmarło aż 78 osób. W pobliskim Żarowie nie zanotowano jednak żadnego przypadku zachorowania. Sytuacja w zakresie medycyny, uległa znaczącej poprawie z chwilą ufundowania w 1871 roku szpitala w Żarowie. Placówka prowadzona przez joannitów, wybudowana została dzięki pomocy finansowej jaką ofiarował hrabia Friedrich von Burghauss z Łażan i Carl Friedrich von Kulmiz, właściciel Szamotowni i Silesii. W XIX wieku opiekę medyczną zapewniał mieszkańcom Żarowa i pobliskiej okolicy dr Julius Anderson z Piotrowic, praktykujący lekarz w Żarowie. Dr Anderson podczas wojny z Austrią (1866) i Francją (1870/71), był lekarzem sztabowym w 18. Pułku Piechoty von Grolmann. Jego nazwisko wymienione zostało w księdze pamięci żołnierzy powiatu świdnieckiego oraz na pomniku wojennych stojącym przy tzw. Węglowej Drodze nieopodal Żarowa. W 1910 roku do Zarządu nowo wybudowanego Kościoła w Żarowie, należał dr nauk medycznych A.Gollnick, zamieszkały przy Kulmizplatz (ob. pl.Wolności). Księga adresowa mieszkańców Żarowa z 1929 roku wymienia trzech lekarzy: dr Wilhelm Benary (Schweidnitzer Strasse 32; ob. ul. A.Krajowej), dr Ernst Reichert (Konradswaldauer Strasse 1; ob. ul. Mickiewicza), dr Ernst Schmedes (Kulmizstrasse 3; ob. ul. Hutnicza). Dentystą był dr Rudolf Huebner, którego gabinet mieścił się przy Schweidnitzer Strasse 29). Na trzy lata przed końcem II wojny światowej, lekarzami w Żarowie, byli obok wspomnianego dr Schmedesa także: dr Wilhelm Gatzek i Herbert Patzelt (Striegauer Strasse 13; ob. ul. 1 Maja), a także dentysta dr Gerhard Kalms (Strasse der SA 2; ob. ul. Zamkowa).
Czytaj więcej: Medyczne pamiątki z pocz. XX wieku w zbiorach Żarowskiej Izby Historycznej
Kazimierz Kaszuba z Żarowa - partyzant Batalionów Chłopskich
Bataliony Chłopskie (w skrócie BCh) to nazwa konspiracyjnej organizacji zbrojnej polskiego ruchu ludowego licząca około 170 000 ludzi. Organizacja ta działała podczas II wojny światowej na terenie Generalnego Gubernatorstwa i w Wielkopolsce w celu obrony wsi polskiej przed terrorem niemieckim i eksploatacją gospodarczą. Po Armii Krajowej była to największa formacja zbrojna, posiadała około 300 oddziałów specjalnych prowadzących akcje sabotażowe i bojowe, jej straty (do rozwiązania w marcu 1945 roku) wynosiły około 7 000 żołnierzy. Organizacja powstała latem 1940 roku jako Chłopska Straż (Chłostra), a przemianowana została na Bataliony Chłopskie wiosną 1941 roku. Warto nadmienić, iż około 80% sił BCh koncentrowało się w okręgach kieleckim, krakowskim i lubelskim, a Kielecczyzna była niejako kolebką BCh. Do oddziałów specjalnych dobierano ludzi najbardziej ideowych i bojowych, związanych ściśle z ruchem ludowym i przeszkolonych wojskowo. Opiekę medyczną w oddziałach BCh organizował Ludowy Związek Kobiet poprzez Komitet Zielonego Krzyża.
Czytaj więcej: Kazimierz Kaszuba z Żarowa - partyzant Batalionów Chłopskich
"Wentylator z mięsnego przy ul. Krasińskiego w Żarowie" & ZZSD "Predom-Metrix" Tczew
Rzecz nietypowa, związana z moim hobby i kawałeczkiem historii naszego miasta. Być może nieistotna, ale może ciekawa. Z sentymentem patrzyłem jak do historii przechodzi dom przy ul. Krasińskiego. Stał przecież tyle lat... Ale rzeczywiście był już wyeksploatowany i przestawał pasować do wizerunku naszego miasta. Ucieszyłem się na informację, że uratowano historyczną tabliczkę z nazwą ulicy i kilka drobiazgów. Szkoda, że nie znalazł się na strychu skarb, jak to ostanio bywa. Postanowiłem uratować coś i ja. Pamiętam sklep "Mięso Wędliny" który wiele lat funkcjonował w tym budynku. Na wystawie stała ozdoba w postaci ceramicznej kiełbasy. Pamiętam też smak wystanych w kolejce serdelek. Ale do rzeczy. W środkowym, zakratowanym oknie sklepu, umocowany był wentylator. Zwrócił on moją uwagę już dawno, bo od najmłodszych lat intersuję się zmechanizowanym sprzętem elektrycznym. 12 kwietnia tuż po godzinie 8:00, jak wielu obserwowałem rozbiórkę domu. Lecz gdy runęło piętro, wypadły okna, postanowiłem działać. Mając w kieszeni kilkadziesiąt złotych, podszedłem do barierki i zapytałem kierownika robót, czy za symboliczną kwotę mogę poprosić o wyjęcie ze zniszczonego okna ocalałego wentylatora. Nie było problemu, co mnie niezwykle ucieszyło. Do domu wracałem z myślą o odnowieniu tego w sumie też historycznego wentylatora. Sądzę, że data produkcji 87/03 świadczy o roku w którym zakupiono i zamontowano urządzenie w sklepie. Czyli wisiał tam od roku 1987. Już miał zostać zmiażdżony pod gruzem, ale uratowałem go. Nie był zupełnie sprawny, choć dawał oznaki "życia" podczas próby uruchomienia. Udało mi się go naprawić i odnowić. Oto jak wyglądał tuż po odzyskaniu i jak wygląda obecnie.
Czytaj więcej: "Wentylator z mięsnego przy ul. Krasińskiego w Żarowie" & ZZSD "Predom-Metrix" Tczew
Dziecięce czasopisma z dawnego przedszkola DZCH "Organika" w zbiorach Żarowskiej Izby Historycznej
W 1947 roku przy Zjednoczonych Fabrykach Chemicznych "Silesia" w Żarowie uruchomiono przyzakładowe przedszkole, które ulokowane zostało w budynku przy ul. Zamkowej 1. Placówka funkcjonowała do lat 90-tych, kiedy pogarszająca się sytuacja ekonomiczna DZCH "Organika", wymusiła jej likwidację. W 2009 roku w budynku byłego przedszkola DZCH, należącego już wówczas do WSSE "Invest-Park", ulokowano Niepubliczne przedszkole "Chatka Małolatka". Z biblioteki nieistniejącego przedszkola przyzakładowego, do zbiorów Żarowskiej Izby Historycznej trafiły trzy roczniki (1970-1972) dwutygodnika "Świerszczyk", wydawanego dla dzieci w wieku wczesnoszkolnym. Roczniki opatrzone są pieczęcią: PRZEDSZKOLE Doln. Zakł. Chem. Żarów oraz pieczęcią ówczesnej kierowniczki przedszkola, pani Władysławy Włudyki. Roczniki przekazała do zbiorów Żarowskiej Izby Historycznej pani Weronika Przewoźna. Składamy pani Serdeczna Podziękowania.
Didier Werke A.G. Saarau i jego wyroby w zbiorach Żarowskiej Izby Historycznej
W okresie ostatnich 200 lat przemysł odcisnął bardzo silne piętno w rozwoju wielu miast oraz regionów. Cały szereg małych ośrodków zawdzięcza temu sektorowi gospodarki ogromny wzrost potencjału demograficznego i gospodarczego, zwłaszcza w okresie uprzemysławiania w XIX wieku. Powszechnie stosowany termin tzw. drugiej rewolucji przemysłowej, przypadającej właśnie na drugą połowę XIX i początki XX stulecia, to nic innego jak proces zmian gospodarczych, społecznych i kulturalnych, który został spowodowany przez gwałtowny rozwój nauki i techniki. W wielu przypadkach do przeistoczenia się małej miejscowości w prężny ośrodek przemysłowy potrzebny był odpowiedni impuls w postaci występujących lokalnie kopalin oraz osoby będącej energicznym działaczem i inwestorem stawiającym na innowacje techniczne. Tak było właśnie w przypadku Żarowa, gdzie surowiec mineralny w postaci kaolinu ze złożami w pobliżu Gołaszyc, Kalna, Mrowin i Żarowa, miał decydujący wpływ na powstanie Żarowskiej Fabryki Szamotowej C.Kulmiz (Chamottenfabrik Saarau, C.Kulmiz). Wydobycie kaolinu na obrzeżach Żarowa rozpoczęto już w 1843 roku. Rok wcześniej powstała żarowska cegielnia, produkująca metodami tradycyjnymi piecowe kafle, cegły, dachówki i inne materiały budowlane. Po opracowaniu nowych metod przygotowania surowca i zmechanizowaniu wytwórczości, w 1850 roku ruszyła produkcja na skalę przemysłową nowego zakładu, któremu nadano nazwę Żarowska Fabryka Szamotowa C.Kulmiz. Wkrótce potem zbudowane zostały dwie fabryki filialne. Jedna z nich powstała w 1889 roku w czeskim Halbstadt, druga w 1899 roku w bawarskim Marktredwitz. Obie zaopatrywane były w surowiec wydobywany i sprowadzany z Żarowa. W 1896 roku przedsiębiorstwo przekształcono w spółkę z.o.o. i nadano nazwę Zjednoczone Zakłady Szamotowe w Żarowie, dawniej C.Kulmiz, spółka z.o.o. (Vereinigte Chamottenfabrik vormals C.Kulmiz G.m.b.H., Saarau).
Czytaj więcej: Didier Werke A.G. Saarau i jego wyroby w zbiorach Żarowskiej Izby Historycznej
Mapa Rejencji Legnickiej z lat 1933-1937 w zbiorach Żarowskiej Izby Historycznej
Do zbiorów Żarowskiej Izby Historycznej, trafił kolejny eksponat z dziedziny kartografii. Jest nim naklejona na płótno mapa tzw. Rejencji Legnickiej z lat 1933-1937, która wydrukowana została w skali 1:300 000. Po prawej stronie mapy w sąsiadującej rejencji Wrocławskiej, widoczny jest teren dzisiejszej gminy Żarów z jej miejscowościami. Mapa wydrukowana została przez powstałe jeszcze w 1 połowie XIX wieku głogowskie wydawnictwo Carl Flemming & C.T. Wiskott Aktiengesellschaft für Verlag und Kunstdruck. Eksponat przekazał do Żarowskiej Izby Historycznej pan Sławomir. Składamy panu Serdeczne Podziękowania. Rejencja legnicka (niem. Regierungsbezirk Liegnitz) – pruska jednostka administracyjna obejmująca zachodnią część prowincji Śląsk (1919-1938 i 1941–1945 – prowincji Dolny Śląsk, powstała w 1815 roku i istniejąca do końca II wojny światowej. Rejencja była zwyczajowo nazywana „Śląskiem Dolnym” (Niederschlesien). Obejmowała zachodni kraniec Śląska i część Łużyc Górnych. Rejencja legnicka objęła przede wszystkim zachodnią część Śląska przyłączonego do Królestwa Prus w wyniku wojen śląskich - państwo stanowe Carolath, księstwa legnickie, jaworskie i żagańskie oraz części księstw głogowskiego i świdnickiego. Tereny te podlegały od 1741 roku kamerze wojny i domen w Głogowie (od 1809 roku mieszczącej się w Legnicy). W 1820 roku i w 1825 roku przyłączono do rejencji legnickiej skrawki części Królestwa Saksonii nabytej przez Prusy w kongresie wiedeńskim - pruską część Łużyc Górnych.
Czytaj więcej: Mapa Rejencji Legnickiej z lat 1933-1937 w zbiorach Żarowskiej Izby Historycznej
Informacje
Historia miejscowości
Dawni mieszkańcy
Kalendarium
Kartografia
Słownik miejscowości
Muzea, wystawy, zabytki
Archeologia i Historia
Strony historyczne
WSPÓŁPRACUJEMY:
