Strona główna

Bitwa pod Mrowinami z 14 sierpnia 1759 roku - historyczne wydarzenie czy kartograficzna pomyłka ?

Według terminologii zawartej w Leksykonie PWN: Wojsko, wojna, broń (wyd. Warszawa 2001), pod pojęciem bitwa, rozumiane jest zbrojne starcie sił zbrojnych stron prowadzących wojnę, mające zwykle duży lub decydujący wpływ na przebieg lub wynik operacji, kampanii a nawet wojny. We współczesnej terminologii wojskowej bitwa to kilka jednoczesnych lub kolejnych operacji prowadzonych siłami kilku współdziałających ze sobą frontów lub grup armii przy udziale lotnictwa i ewentualnie marynarki wojennej. Potocznie bitwą określa się każde większe starcie zbrojne. Źródła wyszczególniają przy tym kilka rodzajów bitew: graniczna, obronna, spotkaniowa, zaczepna. Pamiętać należy, że bitwy były dla jednych wielkimi klęskami, a dla innych wspaniałymi zwycięstwami. Świadomość o nich stanowi ważny czynnik propagandowy i mimo że od niektórych bitew minęło już kilkaset lub więcej lat, to budzą wielkie emocje narodowe i są przedmiotem historycznych sporów. Zwykle ustalenie, na jakim obszarze rozegrało się starcie, jest trudne. Dotyczy to zwłaszcza bitew, które stoczono w starożytności lub w średniowieczu. Im bliżej naszych czasów, tym źródeł historycznych jest więcej i tym łatwiej umiejscowić to miejsce. Jednym ze źródeł historycznych informujących o miejscach dawnych bitew są stare mapy, na których miejsce ważnego starcia zbrojnego oznaczano zazwyczaj symbolem skrzyżowanych mieczy lub szabel z podaną datą danej bitwy.

Czytaj więcej: Bitwa pod Mrowinami z 14 sierpnia 1759 roku - historyczne wydarzenie czy kartograficzna pomyłka ?

Wystawa "Dolnośląskie pałace i zamki według Alexandra Dunckera"

Do szczególnie cennych źródeł ukazujących piękno dawnych budowli szlacheckich, należą tzw. litografie. Ta wynaleziona w 1798 roku technika graficzna, zaliczana jest do druku płaskiego, gdzie rysunek przeznaczony do powielania wykonuje się na kamieniu litograficznym (kamień wapienny). Techniką tą wykonywane są także odbitki. W 2 połowie XIX wieku, twórcą litografii przedstawiających dolnośląskie rezydencje był Alexander Friedrich Wilhelm Duncker. Ten wybitny berliński księgarz, stworzył zbiór liczący 155 litografii ukazujących wspomniane obiekty w czasie ich największego rozkwitu i świetności. Pośród nich znalazły się pałace w Łażanach (Lassan) i Pyszczynie (Pitschen). Jak podają źródła w 1946 roku na Dolnym Śląsku znajdowało się ok. 1500 zabytkowych budowli o charakterze rezydencjonalnym. Obecnie jest ich ok. 800 z czego większość w skrajnej ruinie. Właśnie dlatego, po przeszło 130 latach barwne litografie Dunckera przybierają wymiar szczególny. Ukazują nam to co mogliśmy podziwiać dzisiaj a czego nie zobaczymy już nigdy.

Czytaj więcej: Wystawa "Dolnośląskie pałace i zamki według Alexandra Dunckera"

XVIII-wieczny obraz św. Barbary z kościoła pw. NSPJ w Żarowie

29 września 1910 roku miało miejsce uroczyste poświęcenie kościoła pw. Najświętszego Serca Pana Jezusa w Żarowie. Pierwszym duszpasterzem w nowo powstałej świątyni został ks. Herman Klimke, który nadzorował jej budowę oraz dbał o całkowity wystrój. Okazała budowla, utrzymana w stylu neogotyckim, wzniesiona została z czerwonej, nieotynkowanej cegły. Autorzy projektu, dwaj znani wrocławscy architekci Overhoff i Föhe, nadali świątyni formę trójnawowego kościoła halowego. Koszty budowy były wyższe niż pierwotnie zakładano i wyniosły 85000 marek. Powstałe równocześnie probostwo kosztowało 28000 marek, z czego aż 25 tys. na ten cel wydatkował kardynał wrocławski Karol Kopp. W dniu 1 września 1915 roku decyzją władz diecezjalnych duszpasterstwo żarowskie, podniesione zostało do rangi kurateli, a 1 kwietnia 1920 roku utworzono samodzielną parafię, do której przyłączono Łażany i Mrowiny. Pierwszym proboszczem został ks. Klimke. W 2. dekadzie XX wieku, dzięki hojności wiernych wyposażenie żarowskiego kościoła wzbogacone zostało o dwa ołtarze boczne: św. Marii i św. Józefa, wykonane przez dyrektora szkoły obróbki drewna w Cieplicach, Cyryla Dell Antonio. W 1921 roku, czyli 11 lat po poświęceniu świątyni, pojawił się w niej ołtarz główny, wykonany w pracowni Wittiga w Nowej Rudzie. W tej samej pracowni i w tym samym czasie wykonana została drewniana ambona, zawierająca płaskorzeźby 4 ewangelistów: Mateusza, Marka, Łukasza i Jana. Z warsztatu Berschdorfa w Nysie pochodzą z kolei 27-piszczałkowe organy. Do wyposażenia świątyni dołączona została także chrzcielnica ufundowana przez H. Burkerta.

Czytaj więcej: XVIII-wieczny obraz św. Barbary z kościoła pw. NSPJ w Żarowie

Ferie zimowe 2018 z historią

Szybkimi krokami zbliżają się ferie zimowe. Dla młodych mieszkańców gminy Żarów proponujemy spotkania z cyklu "Historyczny Żarów i Jego Tajemnice". Plan spotkań: I tydzień - (16 stycznia, godzina 9.00-11.00) oraz (19 stycznia, godzina 11.00-12.30) - zbiórka obu spotkań w GCKiS, ul. Piastowska 10A, przy sekretariacie; II tydzień - (23 stycznia, godzina 9.00-11.00) oraz (26 stycznia, godzina 11.00-12.30) - zbiórka obu spotkań w GCKiS, ul. Piastowska 10A, przy sekretariacie. ZAPRASZAMY SERDECZNIE DZIECI I MŁODZIEŻ (wieku uczestników od lat 7)

W sakiewce dawnych mieszkańców gminy Żarów, cz.10: Srebrne kwartniki piastów śląskich

Kwartnik to srebrna moneta bita w średniowieczu (od końca XIII wieku) na Śląsku, w Wielkopolsce, w Królestwie Polskim, w państwie krzyżackim i na Pomorzu Zachodnim. Kwartnik był monetarnym odpowiednikiem kwarty, stanowiącej 1/4 skojca, czyli 1/96 grzywny. Jego wartość wyrażona w innych monetach to: pół grosza, 8 denarów (fenigów), 16 oboli. Po raz pierwszy kwartnik pojawił się w wyniku reformy monetarnej, przeprowadzonej w Księstwie Głogowskim pod koniec XIII wieku przez księcia Henryka III. Prawdopodobną przyczyną wprowadzenia tej monety był rozwój handlu suknem importowanym na Śląsk z Flandrii i odprzedawanym dalej. Powstała potrzeba bicia pieniądza przyjmowanego we Flandrii. Za tą hipotezą przemawia typologia monet nawiązująca do motywów flandryjskich (forma krzyży, odsłonięta głowa en face, charakterystyczne dla naśladownictw pseudolegendy). Kwartnik Henryka III ważył ok. 1,70 g i zawierał wysoką (0,900 - 0,970) próbę srebra. Szybko rozpowszechnił się na Śląsku i również w Wielkopolsce. Był bity w 34 mennicach, co świadczy o dużym zdecentralizowaniu lokalnego mennictwa. Znanych jest około 100 typów kwartników śląskich. Bite były przez większość księstw śląskich a także w Poznaniu, Grodzisku Wielkopolskim i Kościanie. Stał się tak ważną jednostką monetarną na Śląsku, że po zaprzestaniu jego emisji około 1330 roku zaczęły się pojawiać w obiegu tzw. Obcięte grosze praskie. Były to zredukowane przez obcięcie do wagi kwartnika grosze praskie, którymi starano się zastąpić brak kwartników. Kwartnik z Grodziska bity był w okresie panowania książąt śląskich w latach 1306-1312. Na awersie znajdowała się głowa księcia w profilu lewym, P albo PO/snaniensis/, na rewersie - D/e/ Grodi/s/ albo De Grodis, drzewo-lipa.

Czytaj więcej: W sakiewce dawnych mieszkańców gminy Żarów, cz.10: Srebrne kwartniki piastów śląskich

Reklamy przemysłowe z biblioteki żarowskiej "Silesii" w zbiorach Żarowskiej Izby Historycznej

W ubiegłym roku do zbiorów Żarowskiej Izby Historycznej trafił szereg ulotek-reklam przemysłowych, pochodzących z dawnej biblioteki technicznej zakładów chemicznych "Silesia" w Żarowie. Kolekcja ta powiększyła się właśnie o kolejne egzemplarze. Wśród nich są reklamy firm: J.Schaeefer Wasselenheim, Joseph Vögele A.G. Mannheim, E.Nacke Maschinenfabrik Coswig-Sachsen, Raasbach & Krale A.G. Lackerfabrik Magdeburg-Sudenburg, Wegelin & Hübner Maschinenfabrik und Eisengiesserei Halle a.S., Warbrunn Quilitz & Co. Berlin, C.T. Speyer & Co. Maschinenbau-Anstalt Berlin oraz inne archiwalia. Dokumenty przekazał do Żarowskiej Izby Historycznej mieszkaniec gminy Żarów. Składamy panu Serdeczne Podziękowania !!!

Posiadacie niepotrzebne starocie (przedmioty, fotografie, dokumenty lub inne rzeczy) ?? Posiadacie wiedzę na temat interesujących miejsc, budowli, a może znacie jakąś ciekawą historię ?? Podzielcie się z nami swoją wiedzą lub starociami z domowych strychów, głębokich szuflad oraz rodzinnych albumów. Wszelkie informacje, skany fotografii i dokumentów możecie przesyłać bez wychodzenia z domu na adres mailowy: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie obsługi JavaScript.. Skany bądź fotografie, oględziny wszelkich dokumentów i przedmiotów możemy wykonać również od ręki w Gminnym Centrum Kultury i Sportu w Żarowie przy ul. Piastowskiej 10A. Utrwalmy wspólnie w słowie pisanym oraz wzbogacimy historię Naszej Małej Ojczyzny.

Czytaj więcej: Reklamy przemysłowe z biblioteki żarowskiej "Silesii" w zbiorach Żarowskiej Izby Historycznej

Rycina Teodora Blätterbauera z XIX wieku w zbiorach Żarowskiej Izby Historycznej

Do Żarowskiej Izby Historycznej trafił kolejny eksponat pochodzący z XIX wieku. Jest nim piękna rycina przedstawiająca portal wejściowy kościoła pw. Józefa Oblubieńca NMP w Pożarzysku ("Kirchenportal zu Hohen-Poseritz"). Autorem ryciny wykonanej w technice drzeworytu sztorcowego jest znany śląski malarz, rysownik i ilustrator Theodor Blätterbauer. Rycina datowana na ok. 1885 rok, posiada wymiary 93x83 mm i jest sygnowana na płycie inicjałami "Th. B.". Publikowana był w dziele Franza Schrollera pt. Schlesien. Eine Schilderung des Schlesierlandes (wyd. 1885, Glogau). Eksponat zakupiony został i przekazane jako "depozyt ekspozycyjny" przez członków Żarowskiej Grupy Poszukiwawczej "Fridericus Borussorum Rex".

Czytaj więcej: Rycina Teodora Blätterbauera z XIX wieku w zbiorach Żarowskiej Izby Historycznej

Życzenia Noworoczne

Szklany talerz z przełomu XIX i XX wieku w zbiorach Żarowskiej Izby Historycznej

Zbiory Żarowskiej Izby Historycznej wzbogaciły się o interesujący wyrób szklany datowany na 2 połowę XIX lub przełomu XIX i XX wieku. Jest nim szklany talerz na pieczywo z napisem "Brod und Kuchen. Jedes zu seiner Zeit". Datowanie przedmiotu potwierdza pisownia słowa "Brod", które ujednolicono i zmieniono na "Brot", razem z reformą pisowni obowiązującej w Cesarstwie Niemieckim od 1901 roku. Talerz o wymiarach 20,3 x 29 cm, wykonany został z tzw. szkła prasowanego (szkło tłoczone), produkowanego mechanicznie za pomocą metalowych form z reliefowymi wzorami, przez dociśnięcie metalowym tłocznikiem lub z wykorzystaniem sprężonego powietrza. Technologia ta popularna była szczególnie w Stanach Zjednoczonych, gdzie w 1827 roku D. Jarves (Boston) otrzymał patent na produkcję szkła tłocznikiem. W 1889 roku uruchomiono półautomatyczną produkcję butelek, a 1905 roku pierwszą automatyczną linię produkcyjną. Wytwórczości szkła metodą tłoczenia, szybko dotarła na kontynent europejski, gdzie w fabrykach brytyjskich, francuskich i niemieckich powstawały różnego rodzaju szklane wyroby. Egzemplarz, który trafił do zbiorów Żarowskiej Izby Historycznej w zachodnioeuropejskich katalogach muzealnych, opisany został jako: talerz z bezbarwnego szkła prasowanego, wyprodukowany przez nieznanego wytwórcę w Niemczech w końcu XIX lub na początku XX wieku (Kolekcja Sammlung Geiselberger PG-695).

Czytaj więcej: Szklany talerz z przełomu XIX i XX wieku w zbiorach Żarowskiej Izby Historycznej

"Czasopismo dla chemii analitycznej" (nr 25., 1886 r.) z biblioteki technicznej żarowskiej "Silesii"

Chociaż w zbiorach Żarowskiej Izby Historycznej znajduje się kilkaset książek, które pierwotnie przechowywane były w dawnej bibliotece technicznej żarowskiej "Silesii", to egzemplarz który w ostatnich dniach trafił do naszej kolekcji jest naprawdę wyjątkowy. Mowa tutaj o wydanym w 1886 roku 25. numerze czasopisma "Fresenius’ Zeitschrift für Analytische Chemie", które jak wskazuje sama nazwa poświęcone było chemii analitycznej, zajmującej się analizą ilościową, jakościową oraz strukturalną związków i mieszanin. Pozycja jest najstarszym czasopismem zgłębiającym zagadnienia chemii analitycznej, które ukazywało się w Królestwie Pruskim od 1861 roku pod nazwą "Zeitschrift für Analytische Chemie" (pod tą nazwą do 1944 roku – numer 127). Jego wydawcą był znany niemiecki chemik, członek Tajnej Rady, założyciel i dyrektor laboratorium chemicznego w Wiesbaden – Carl Remigius Fresenius (ur. 28.12.1818 we Frankfurcie nad Menem, zm. 11.06.1897 w Wiesbaden). Wznowione od 1947 roku wydania opatrzone były tytułem „Fresenius’ Zeitschrift für Analytische Chemie“. Od 1990 roku ukazują się angielskojęzyczne czasopisma pod nazwą "Fresenius Journal of Analytical Chemistry".

Czytaj więcej: "Czasopismo dla chemii analitycznej" (nr 25., 1886 r.) z biblioteki technicznej żarowskiej "Silesii"