Strona główna
Medyczne pamiątki z pocz. XX wieku w zbiorach Żarowskiej Izby Historycznej
Wiek XIX przyniósł ogromny postęp w dziedzinie medycyny, higieny i farmacji. Można by długo wymieniać osiągnięcia na tym polu, dość wspomnieć chociażby o rozwoju chirurgii, mikrobiologii, czy powstaniu szpitali, jako profesjonalnych ośrodków intensywnego leczenia. Co prawda, antybiotyki odkryto dopiero w XX wieku, ale zaczęto już stosować środki antyseptyczne. Zniknęło także zagrożenie epidemią czarnej ospy, dzięki upowszechnieniu się szczepień, ale grozę „morowego powietrza” zastąpił strach przed cholerą, tyfusem i gruźlicą. Pierwsza z tych groźnych chorób panowała w 1866 roku w Mrowinach i Łażanach. Jak podają źródła w samych tylko Mrowinach zmarło aż 78 osób. W pobliskim Żarowie nie zanotowano jednak żadnego przypadku zachorowania. Sytuacja w zakresie medycyny, uległa znaczącej poprawie z chwilą ufundowania w 1871 roku szpitala w Żarowie. Placówka prowadzona przez joannitów, wybudowana została dzięki pomocy finansowej jaką ofiarował hrabia Friedrich von Burghauss z Łażan i Carl Friedrich von Kulmiz, właściciel Szamotowni i Silesii. W XIX wieku opiekę medyczną zapewniał mieszkańcom Żarowa i pobliskiej okolicy dr Julius Anderson z Piotrowic, praktykujący lekarz w Żarowie. Dr Anderson podczas wojny z Austrią (1866) i Francją (1870/71), był lekarzem sztabowym w 18. Pułku Piechoty von Grolmann. Jego nazwisko wymienione zostało w księdze pamięci żołnierzy powiatu świdnieckiego oraz na pomniku wojennych stojącym przy tzw. Węglowej Drodze nieopodal Żarowa. W 1910 roku do Zarządu nowo wybudowanego Kościoła w Żarowie, należał dr nauk medycznych A.Gollnick, zamieszkały przy Kulmizplatz (ob. pl.Wolności). Księga adresowa mieszkańców Żarowa z 1929 roku wymienia trzech lekarzy: dr Wilhelm Benary (Schweidnitzer Strasse 32; ob. ul. A.Krajowej), dr Ernst Reichert (Konradswaldauer Strasse 1; ob. ul. Mickiewicza), dr Ernst Schmedes (Kulmizstrasse 3; ob. ul. Hutnicza). Dentystą był dr Rudolf Huebner, którego gabinet mieścił się przy Schweidnitzer Strasse 29). Na trzy lata przed końcem II wojny światowej, lekarzami w Żarowie, byli obok wspomnianego dr Schmedesa także: dr Wilhelm Gatzek i Herbert Patzelt (Striegauer Strasse 13; ob. ul. 1 Maja), a także dentysta dr Gerhard Kalms (Strasse der SA 2; ob. ul. Zamkowa).
Czytaj więcej: Medyczne pamiątki z pocz. XX wieku w zbiorach Żarowskiej Izby Historycznej
Kazimierz Kaszuba z Żarowa - partyzant Batalionów Chłopskich
Bataliony Chłopskie (w skrócie BCh) to nazwa konspiracyjnej organizacji zbrojnej polskiego ruchu ludowego licząca około 170 000 ludzi. Organizacja ta działała podczas II wojny światowej na terenie Generalnego Gubernatorstwa i w Wielkopolsce w celu obrony wsi polskiej przed terrorem niemieckim i eksploatacją gospodarczą. Po Armii Krajowej była to największa formacja zbrojna, posiadała około 300 oddziałów specjalnych prowadzących akcje sabotażowe i bojowe, jej straty (do rozwiązania w marcu 1945 roku) wynosiły około 7 000 żołnierzy. Organizacja powstała latem 1940 roku jako Chłopska Straż (Chłostra), a przemianowana została na Bataliony Chłopskie wiosną 1941 roku. Warto nadmienić, iż około 80% sił BCh koncentrowało się w okręgach kieleckim, krakowskim i lubelskim, a Kielecczyzna była niejako kolebką BCh. Do oddziałów specjalnych dobierano ludzi najbardziej ideowych i bojowych, związanych ściśle z ruchem ludowym i przeszkolonych wojskowo. Opiekę medyczną w oddziałach BCh organizował Ludowy Związek Kobiet poprzez Komitet Zielonego Krzyża.
Czytaj więcej: Kazimierz Kaszuba z Żarowa - partyzant Batalionów Chłopskich
"Wentylator z mięsnego przy ul. Krasińskiego w Żarowie" & ZZSD "Predom-Metrix" Tczew
Rzecz nietypowa, związana z moim hobby i kawałeczkiem historii naszego miasta. Być może nieistotna, ale może ciekawa. Z sentymentem patrzyłem jak do historii przechodzi dom przy ul. Krasińskiego. Stał przecież tyle lat... Ale rzeczywiście był już wyeksploatowany i przestawał pasować do wizerunku naszego miasta. Ucieszyłem się na informację, że uratowano historyczną tabliczkę z nazwą ulicy i kilka drobiazgów. Szkoda, że nie znalazł się na strychu skarb, jak to ostanio bywa. Postanowiłem uratować coś i ja. Pamiętam sklep "Mięso Wędliny" który wiele lat funkcjonował w tym budynku. Na wystawie stała ozdoba w postaci ceramicznej kiełbasy. Pamiętam też smak wystanych w kolejce serdelek. Ale do rzeczy. W środkowym, zakratowanym oknie sklepu, umocowany był wentylator. Zwrócił on moją uwagę już dawno, bo od najmłodszych lat intersuję się zmechanizowanym sprzętem elektrycznym. 12 kwietnia tuż po godzinie 8:00, jak wielu obserwowałem rozbiórkę domu. Lecz gdy runęło piętro, wypadły okna, postanowiłem działać. Mając w kieszeni kilkadziesiąt złotych, podszedłem do barierki i zapytałem kierownika robót, czy za symboliczną kwotę mogę poprosić o wyjęcie ze zniszczonego okna ocalałego wentylatora. Nie było problemu, co mnie niezwykle ucieszyło. Do domu wracałem z myślą o odnowieniu tego w sumie też historycznego wentylatora. Sądzę, że data produkcji 87/03 świadczy o roku w którym zakupiono i zamontowano urządzenie w sklepie. Czyli wisiał tam od roku 1987. Już miał zostać zmiażdżony pod gruzem, ale uratowałem go. Nie był zupełnie sprawny, choć dawał oznaki "życia" podczas próby uruchomienia. Udało mi się go naprawić i odnowić. Oto jak wyglądał tuż po odzyskaniu i jak wygląda obecnie.
Czytaj więcej: "Wentylator z mięsnego przy ul. Krasińskiego w Żarowie" & ZZSD "Predom-Metrix" Tczew
Dziecięce czasopisma z dawnego przedszkola DZCH "Organika" w zbiorach Żarowskiej Izby Historycznej
W 1947 roku przy Zjednoczonych Fabrykach Chemicznych "Silesia" w Żarowie uruchomiono przyzakładowe przedszkole, które ulokowane zostało w budynku przy ul. Zamkowej 1. Placówka funkcjonowała do lat 90-tych, kiedy pogarszająca się sytuacja ekonomiczna DZCH "Organika", wymusiła jej likwidację. W 2009 roku w budynku byłego przedszkola DZCH, należącego już wówczas do WSSE "Invest-Park", ulokowano Niepubliczne przedszkole "Chatka Małolatka". Z biblioteki nieistniejącego przedszkola przyzakładowego, do zbiorów Żarowskiej Izby Historycznej trafiły trzy roczniki (1970-1972) dwutygodnika "Świerszczyk", wydawanego dla dzieci w wieku wczesnoszkolnym. Roczniki opatrzone są pieczęcią: PRZEDSZKOLE Doln. Zakł. Chem. Żarów oraz pieczęcią ówczesnej kierowniczki przedszkola, pani Władysławy Włudyki. Roczniki przekazała do zbiorów Żarowskiej Izby Historycznej pani Weronika Przewoźna. Składamy pani Serdeczna Podziękowania.
Didier Werke A.G. Saarau i jego wyroby w zbiorach Żarowskiej Izby Historycznej
W okresie ostatnich 200 lat przemysł odcisnął bardzo silne piętno w rozwoju wielu miast oraz regionów. Cały szereg małych ośrodków zawdzięcza temu sektorowi gospodarki ogromny wzrost potencjału demograficznego i gospodarczego, zwłaszcza w okresie uprzemysławiania w XIX wieku. Powszechnie stosowany termin tzw. drugiej rewolucji przemysłowej, przypadającej właśnie na drugą połowę XIX i początki XX stulecia, to nic innego jak proces zmian gospodarczych, społecznych i kulturalnych, który został spowodowany przez gwałtowny rozwój nauki i techniki. W wielu przypadkach do przeistoczenia się małej miejscowości w prężny ośrodek przemysłowy potrzebny był odpowiedni impuls w postaci występujących lokalnie kopalin oraz osoby będącej energicznym działaczem i inwestorem stawiającym na innowacje techniczne. Tak było właśnie w przypadku Żarowa, gdzie surowiec mineralny w postaci kaolinu ze złożami w pobliżu Gołaszyc, Kalna, Mrowin i Żarowa, miał decydujący wpływ na powstanie Żarowskiej Fabryki Szamotowej C.Kulmiz (Chamottenfabrik Saarau, C.Kulmiz). Wydobycie kaolinu na obrzeżach Żarowa rozpoczęto już w 1843 roku. Rok wcześniej powstała żarowska cegielnia, produkująca metodami tradycyjnymi piecowe kafle, cegły, dachówki i inne materiały budowlane. Po opracowaniu nowych metod przygotowania surowca i zmechanizowaniu wytwórczości, w 1850 roku ruszyła produkcja na skalę przemysłową nowego zakładu, któremu nadano nazwę Żarowska Fabryka Szamotowa C.Kulmiz. Wkrótce potem zbudowane zostały dwie fabryki filialne. Jedna z nich powstała w 1889 roku w czeskim Halbstadt, druga w 1899 roku w bawarskim Marktredwitz. Obie zaopatrywane były w surowiec wydobywany i sprowadzany z Żarowa. W 1896 roku przedsiębiorstwo przekształcono w spółkę z.o.o. i nadano nazwę Zjednoczone Zakłady Szamotowe w Żarowie, dawniej C.Kulmiz, spółka z.o.o. (Vereinigte Chamottenfabrik vormals C.Kulmiz G.m.b.H., Saarau).
Czytaj więcej: Didier Werke A.G. Saarau i jego wyroby w zbiorach Żarowskiej Izby Historycznej
Mapa Rejencji Legnickiej z lat 1933-1937 w zbiorach Żarowskiej Izby Historycznej
Do zbiorów Żarowskiej Izby Historycznej, trafił kolejny eksponat z dziedziny kartografii. Jest nim naklejona na płótno mapa tzw. Rejencji Legnickiej z lat 1933-1937, która wydrukowana została w skali 1:300 000. Po prawej stronie mapy w sąsiadującej rejencji Wrocławskiej, widoczny jest teren dzisiejszej gminy Żarów z jej miejscowościami. Mapa wydrukowana została przez powstałe jeszcze w 1 połowie XIX wieku głogowskie wydawnictwo Carl Flemming & C.T. Wiskott Aktiengesellschaft für Verlag und Kunstdruck. Eksponat przekazał do Żarowskiej Izby Historycznej pan Sławomir. Składamy panu Serdeczne Podziękowania. Rejencja legnicka (niem. Regierungsbezirk Liegnitz) – pruska jednostka administracyjna obejmująca zachodnią część prowincji Śląsk (1919-1938 i 1941–1945 – prowincji Dolny Śląsk, powstała w 1815 roku i istniejąca do końca II wojny światowej. Rejencja była zwyczajowo nazywana „Śląskiem Dolnym” (Niederschlesien). Obejmowała zachodni kraniec Śląska i część Łużyc Górnych. Rejencja legnicka objęła przede wszystkim zachodnią część Śląska przyłączonego do Królestwa Prus w wyniku wojen śląskich - państwo stanowe Carolath, księstwa legnickie, jaworskie i żagańskie oraz części księstw głogowskiego i świdnickiego. Tereny te podlegały od 1741 roku kamerze wojny i domen w Głogowie (od 1809 roku mieszczącej się w Legnicy). W 1820 roku i w 1825 roku przyłączono do rejencji legnickiej skrawki części Królestwa Saksonii nabytej przez Prusy w kongresie wiedeńskim - pruską część Łużyc Górnych.
Czytaj więcej: Mapa Rejencji Legnickiej z lat 1933-1937 w zbiorach Żarowskiej Izby Historycznej
Zbiór wyrobów z dawnej fabryki szamotowej C.Kulmiz w Żarowie, powiększony o kolejny eksponat
W 1985 roku na łamach kwartalnika "Materiały Ogniotrwałe", ukazał się artykuł zatytułowany "Żarowskie Zakłady Materiałów Ogniotrwałych w 40-lecie pracy w Polsce Ludowej". Jego autorzy, dr inż. Jurand Bocian (wówczas dyrektor ŻZMO) i dr inż. Justyn Stachurski w rysie historycznym poświęconym ŻZMO, tak pisali o wytwórczości przedsiębiorstwa na przełomie XIX i XX wieku: Zakład przeznaczany do wytwarzania materiałów ogniotrwałych został zbudowany w okresie 1860-1870 r., a jego założycielem był przemysłowiec von Kulmiz, właściciel sąsiednich zakładów chemicznych. W późniejszych latach zakład należał do spółki akcyjnej. O jego lokalizacji zadecydowało odkrycie w bezpośrednim sąsiedztwie złoża kaolinu oraz miejscowe paliwo i dogodne połączenie kolejowe na linii Wrocław-Wałbrzych. Zakład był wyposażony wówczas w piec 14-komorowy opalany gazem generatorowym, sprzężone ze sobą piece okresowe i pławialnię kaolinu. Produktami zakładu były wyroby i zaprawy szamotowe. Na ówczesny czas zakład ten można było uznać za posiadający postępowe urządzenia i technologię. W okresie późniejszym nastąpiło włączenie zakładu do koncernu „Didier Werke AG". Podstawową bazą surowcową, na której była oparta produkcja wyrobów szamotowych w zakładzie Żarów, był kaolin surowy z obecnej kopalni kaolinu „Andrzej", częściowo pławiony w zakładzie, jego odpady po pławieniu, ogniotrwałe gliny surowe z okolic Żarowa i z rejonu pobliskiego Jaroszowa, ogniotrwałe gliny palone we własnym zakresie, złomy szamotowe i lupki prażone z Nowej Rudy. W zakładzie tym gliny suszono w szopach na powietrzu, a przemielano je w młynach kulowych, zaś rozdrabnianie i przemiał surowców schudzających odbywały się w kruszarkach szczękowych i gniotownikach walcowych. Przygotowanie mas przeprowadzano metodą plastyczną przy zastosowaniu pras ślimakowych. Do formowania półfabrykatów używano różnych dotłaczarek, jednakże znaczną ich część formowano ręcznie. Około 1910 r. uruchomiono piec kanałowy według patentu E. G. Faugerona. Specjalnością zakładu już w 1899 r. było wytwarzanie retort dla pieców gazowniczych. W 1900 r. produkcja zakładu wynosiła około 20 tys. ton rocznie, a po uruchomieniu w 1910 r. pieca kanałowego wzrosła do około 25 tys. ton rocznie. W okresie międzywojennym i wojennym wytwarzano w zakładzie wyroby szamotowe, kwasoodporne i izolacyjne, a w ramach wyrobów szamotowych kształtki do budowy wielkich pieców i bloki do wyłożenia pieców szklarskich.
Książki z dawnej biblioteki SP Wierzbna w zbiorach Żarowskiej Izby Historycznej
Jak czytamy w opracowaniu pt. Historii Miasta i Gminy autorstwa Tomasza Ciesielskiego, szkoła w Wierzbnej ... podjęła działalność jesienią 1945 r. jako jedna z pierwszych w okolicy. Przez cały czas realizowała pełen program nauczania. Liczba uczniów: 1960/61: 234; 1975/76: 180. Na początku lat 70-tych przeprowadzony został remont budynku szkolnego, który jednak nie rozwiązał problemów z zapleczem sanitarnym. To ostatnie zostało wykonane w trakcie remontu w latach 80-tych. W 1997 r. odnowiono elewację i pokryto budynek nowym dachem. We wrześniu 2002 r. podjęło w szkolę naukę zaledwie 33 uczniów i jej utrzymanie straciło sens zarówno ekonomiczny, jak i społeczny. W marcu 2003 r. Rada Miejska Żarowa podjęła uchwałę, a z dniem 1 IX 2003 r. oficjalnie zlikwidowano szkołę wierzbneńską. W latach 40- i 50-tych działała Publiczna Szkoła Przysposobienia Rolniczego, do której mogli uczęszczać rolnicy legitymujący się ukończeniem kilku klas szkoły podstawowej. Z dawnej biblioteki Szkoły Podstawowej w Wierzbnej do zbiorów Żarowskiej Izby Historycznej trafiły dwa albumy zatytułowane "Polska 1944-1955" oraz "Polska 1956-1965". Oba wydane zostały w 1966 roku przez Spółdzielnię Wydawniczą "Książka i Wiedza" z Warszawy. Książki opatrzone są dwoma rodzajami pieczęci bibliotecznych z nazwami: "Biblioteka Szkolna w Wierzbnie" i "Szkoła Podstawowa w Wierzbnej – Biblioteka" oraz pieczęcią placówki: Szkoła Podstawowa w Wierzbnie pow. Świdnica. Obie pozycje wydawnicze przekazała do Żarowskiej Izby Historycznej pani Weronika Przewoźna. Składamy Pani Serdeczne Podziękowania.
Czytaj więcej: Książki z dawnej biblioteki SP Wierzbna w zbiorach Żarowskiej Izby Historycznej
Historyczne pamiątki z gruzowiska budynku przy ul. Krasińskiego 1 w Żarowie
Jak się okazuje historyczne pamiątki podnieść można również ze sterty gruzowiska. Mowa jest o wyburzonym budynku przy ulicy Krasińskiego 1 (przed 1945 r. Büttnerstrasse 1) w Żarowie, o którym już dzisiaj pisaliśmy. Oprócz pamiątek w postaci zdemontowanej metalowej ramki z klapką służącej do wrzucania korespondencji (sprzed 1945 r.) oraz żeliwnej tablicy z nazwą ul. Krasińskiego (przytwierdzona w 1945 r.), udało nam się dzisiaj wypatrzeć pośród wywożonego gruzu dwie cegły z wybitą marką C.Kulmiz, a także porcelanową zatyczkę od butelki piwa z napisami Wilhelm Ludwig Kostenblut (ob. Kostomłoty, pow. średzki). Sklep prowadzony przez wspomnianego mieszkańca Kostomłotów, utrwalony został na jednej z kart pocztowych z lat 1900-1910. Nazwisko Wilhelm Ludwig wymienione zostało także w książce adresowej mieszkańców Kostomłotów z 1940 roku.
Czytaj więcej: Historyczne pamiątki z gruzowiska budynku przy ul. Krasińskiego 1 w Żarowie
O nieistniejącym budynku mieszkalnym przy ulicy Krasińskiego 1 w Żarowie
15 lat po uruchomieniu produkcji przez Zakłady Szamotowe Carla Kulmiza, w Żarowie były zaledwie 4 nieutwardzone trakty. Ówczesna zabudowa mieszkalna skupiała się przy tzw. trakcie Mrowińskim i Świdnickim. W opracowaniu pt. "100 lat Kościoła w Żarowie" autorstwa Zbigniewa Malickiego, przeczytać można wspomnienia żarowskiego kupca Gustava Pätzolda, który tak oto opisuje wygląd Żarowa w roku 1865: Po lewej stronie drogi prowadzącej z Łażan stał okazały budynek, należący do istniejącej od kilku lat "Silesii", nieco dalej hotel "Zur Hütte". Od niego aż do drogi do Mrowin tylko jeden kryty słomą dom i hotel Hillnera, późniejszy hotel Brodtkego, który wtedy był parterowym budynkiem. Dalej tylko pole. Po drugiej stronie ulicy trzy domy, także kryte strzechą. Również przy torach kolejowych zaledwie kilka krytych słomą chałup. Urząd pocztowy znajdował się w budynku stacji kolejowej. Wedle relacji Pätzolda jeszcze w 1865 roku zabudowa niewielkiej osady przemysłowej, jaką był Żarów, składała się głównie z drewnianych chałup pokrytych strzechą. Budynków murowanych było zaledwie kilka w tym duże wielorodzinne domy, budynek stacji kolejowej z pocztą oraz tylko jeden budynek gospodarczy wzniesiony ok.1850 roku (dawna obora/stajnia w zespole mieszkalno-gospodarczym przy dzisiejszej ul. Armii Krajowej 11). Sytuacja ta uległa zmianie po 1870 roku, kiedy wielki pożar pochłonął niemal w całości starą zabudowę drewnianą. Na ok.1870 rok datowane są pierwsze nowe budynki murowane wzniesione w stylu eklektycznym, m.in. budynek przy ul. Ogrodowej 2 – ob. komisariat Policji, budynek przy ul. Mickiewicza 13, budynek przy ul. Zamkowej 2 – ob. siedziba Urzędu Miasta i Gminy Żarów, budynek przy ul. Zamkowej 1 – dawna willa Kulmizów. W następnych latach liczba murowanych budynków mieszkalnych wzrastała wskutek nabywania ziemi przez zakłady przemysłowe i inwestorów indywidualnych: 1871 r. – 50 budynków, 1885 r. – 55 budynków, 1905 r. – 147 budynków, 1939 r. – 178 budynków. Do dnia dzisiejszego w zabudowie Żarowa dominują domy mieszkalne powstałe w czwartej ćwierci XIX i pierwszej ćwierci XX wieku.
Czytaj więcej: O nieistniejącym budynku mieszkalnym przy ulicy Krasińskiego 1 w Żarowie
XIX-wieczne butle z dawnego sklepu Hermanna Neugebauera w zbiorach Żarowskiej Izby Historycznej
Pierwsze sklepy i zakłady rzemieślniczo-usługowe w Żarowie zaczęły powstawać w połowie XIX wieku. Jak przekonują karty pocztowe z lat 90-tych XIX wieku, już wtedy przy ówczesnej Schweidnitzer Strasse (dzisiaj ul. Armii Krajowej 47), działał sklep (dom handlowy) prowadzony przez miejscowego kupca Hermann Neugebauera. Ten poważany mieszkaniec Żarowa wraz ze swoją małżonką Magdaleną, ufundował w 1927 roku trzy nowe dzwony dla żarowskiego kościoła pw. NSPJ (stare zostały przekazane podczas I wojny światowej na przetop). Grobowiec, w który pochowano zasłużone dla Żarowa małżeństwo Neugebauerów, znajduje się przy ul. 1 Maja (dawny cmentarz, obecnie lapidarium). Rzeźba św. Jakuba Starszego, która pierwotnie umieszczona była w centralnym punkcie rodowego grobowca Neugebauerów, obecnie stoi przy kościele pw. NSPJ w Żarowie. Kolekcję Żarowskiej Izby Historycznej powiększył wspaniały zbiór 11 kamionkowych, 1-litrowych butli po wodzie mineralnej z końca XIX lub przełomu XIX/XX wieku. Butle pochodzą z piwnicy budynku przy ul. Armii Krajowej 47, w którym niegdyś mieścił się sklep Hermanna Neugeuabera. Za ich przekazanie do Żarowskiej Izby Historycznej Składamy Serdeczne Podziękowania pani Weronice Przewoźnej.
Strona 71 z 130
Warning: Illegal string offset 'active' in /home/virtualki/259278/domains/centrum.zarow.pl/public_html/izba/templates/malita-fjt/html/pagination.php on line 90
Warning: Illegal string offset 'active' in /home/virtualki/259278/domains/centrum.zarow.pl/public_html/izba/templates/malita-fjt/html/pagination.php on line 96
Warning: Illegal string offset 'active' in /home/virtualki/259278/domains/centrum.zarow.pl/public_html/izba/templates/malita-fjt/html/pagination.php on line 90
Warning: Illegal string offset 'active' in /home/virtualki/259278/domains/centrum.zarow.pl/public_html/izba/templates/malita-fjt/html/pagination.php on line 96
Warning: Illegal string offset 'active' in /home/virtualki/259278/domains/centrum.zarow.pl/public_html/izba/templates/malita-fjt/html/pagination.php on line 90
Warning: Illegal string offset 'active' in /home/virtualki/259278/domains/centrum.zarow.pl/public_html/izba/templates/malita-fjt/html/pagination.php on line 96
Warning: Illegal string offset 'active' in /home/virtualki/259278/domains/centrum.zarow.pl/public_html/izba/templates/malita-fjt/html/pagination.php on line 90
Warning: Illegal string offset 'active' in /home/virtualki/259278/domains/centrum.zarow.pl/public_html/izba/templates/malita-fjt/html/pagination.php on line 96
Warning: Illegal string offset 'active' in /home/virtualki/259278/domains/centrum.zarow.pl/public_html/izba/templates/malita-fjt/html/pagination.php on line 90
Warning: Illegal string offset 'active' in /home/virtualki/259278/domains/centrum.zarow.pl/public_html/izba/templates/malita-fjt/html/pagination.php on line 96
Warning: Illegal string offset 'active' in /home/virtualki/259278/domains/centrum.zarow.pl/public_html/izba/templates/malita-fjt/html/pagination.php on line 90
Warning: Illegal string offset 'active' in /home/virtualki/259278/domains/centrum.zarow.pl/public_html/izba/templates/malita-fjt/html/pagination.php on line 96
Warning: Illegal string offset 'active' in /home/virtualki/259278/domains/centrum.zarow.pl/public_html/izba/templates/malita-fjt/html/pagination.php on line 90
Warning: Illegal string offset 'active' in /home/virtualki/259278/domains/centrum.zarow.pl/public_html/izba/templates/malita-fjt/html/pagination.php on line 96
Warning: Illegal string offset 'active' in /home/virtualki/259278/domains/centrum.zarow.pl/public_html/izba/templates/malita-fjt/html/pagination.php on line 90
Warning: Illegal string offset 'active' in /home/virtualki/259278/domains/centrum.zarow.pl/public_html/izba/templates/malita-fjt/html/pagination.php on line 96
Warning: Illegal string offset 'active' in /home/virtualki/259278/domains/centrum.zarow.pl/public_html/izba/templates/malita-fjt/html/pagination.php on line 90
Warning: Illegal string offset 'active' in /home/virtualki/259278/domains/centrum.zarow.pl/public_html/izba/templates/malita-fjt/html/pagination.php on line 96
Warning: Illegal string offset 'active' in /home/virtualki/259278/domains/centrum.zarow.pl/public_html/izba/templates/malita-fjt/html/pagination.php on line 90
Warning: Illegal string offset 'active' in /home/virtualki/259278/domains/centrum.zarow.pl/public_html/izba/templates/malita-fjt/html/pagination.php on line 96