Strona główna

Naukowa ekspedycja poznańskich historyków w powojennym Żarowie

Utworzono: sobota, 20, kwiecień 2019

27 lutego 1945 roku powołano do życia tzw. Instytut Zachodni, którego statut zatwierdzono 6 sierpnia tego samego roku. Pierwszym dyrektorem Instytutu Zachodniego został jego inicjator profesor Zygmunt Wojciechowski, historyk prawa i znawca problematyki niemieckiej. Ówczesne zadania naukowe placówki to opisywanie okupacji niemieckiej, analiza procesu włączania Ziem Zachodnich, badanie dziejów relacji polsko-niemieckich. Profil ten następnie wzbogacono o zagadnienia integracji europejskiej (pionierskie badania w Polsce), współczesność obu państw niemieckich, przemiany w Europie Środkowo-Wschodniej, stosunki Wschód-Zachód. W październiku 1946 roku wyruszyła ekspedycja naukowa z ramienia Instytutu Zachodniego, której celem było zebranie „na miejscu” materiałów do monografii Dolnego Śląska. Jej pierwszy tom, m.in. rezultat owej ekspedycji, ukazał się w 1948 roku. Oryginał „Notatek Dolnośląskich”, pisanych na bieżąco w trakcie ekspedycji, przekazany został, jesienią 1946 roku, współredaktorowi, członkowi ekspedycji Kiryłowi Sosnowskiemu i częściowo wykorzystany w tym tomie. Wedle źródeł członkami ekspedycji po Dolnym Śląsku byli: Zbyszko Bednorz („Dziennik Zachodni”, Katowice), profesor Gwido Chmarzyński (Uniwersytet Poznański), profesor Zdzisław Kaczmarczyk (Uniwersytet Poznański, kierownik ekspedycji), fotografowie: Eugeniusz Kitzmann („Głos Wielkopolski”, Poznań) i Eugeniusz Kupiec (Poznań, artysta fotografik), a także dr Stanisława Zajchowska (Instytut Zachodni, Poznań) oraz kierowcy: Henryk Małecki i Nikodem Woźniński. Ekspedycja w ciągu jednego miesiąca przebyła 6 tys. kilometrów. Zebrane w jej trakcie materiały ukazują ówczesną codzienność miast, miasteczek i wsi dolnośląskich. Wiadomości pozyskiwano w drodze wywiadów – rozmów prowadzonych przede wszystkim z miejscowymi urzędnikami i działaczami samorządowymi, niekiedy z osobami postronnymi, a także z księżmi. Są one dokumentem ówczesnej epoki. Jesienią 1946 roku naukowcy z Poznania zawitali do Świdnicy (niem. Schweidnitz), Strzegomia (niem. Striegau) oraz do Żarowa (niem. Saarau).

Czytaj więcej: Naukowa ekspedycja poznańskich historyków w powojennym Żarowie

Srebrne kreuzery bawarskich Wittelsbachów w zbiorach Izby Historycznej

Utworzono: czwartek, 18, kwiecień 2019

Do Żarowskiej Izby Historycznej trafiły kolejne wspaniałe pamiątki dawnej kultury materialnej. Są nimi XVIII-wieczne monety-guziki bawarskie z czasów elektorów Maksymiliana II Emanuela i jego syna Karola VII Bawarskiego (Karl Albrecht von Bayern). Monety datowane na lata 1724 (1 sztuka) i 1729 (2 sztuki), to srebrne nominały o wartości 30 krajcarów (29 mm średnicy), które zostały wybite w Monachium. Egzemplarze zawierają następujące napisy: Maksymiliana II: awers – H.I.B.C.&. MAX.EMA, rewers – LAND MINZ &; Karola Albrechta: awers – CAR·ALB H·I·B·C·&;, rewers – LANZ MINZ·&. Monety przerobione zostały w bliżej nie określonym czasie na guziki (prawdopodobnie XIX wiek). Numizmaty przekazał do zbiorów Żarowskiej Izby Historycznej pan Krzysztof. Składamy panu Serdeczne Podziękowania.

Czytaj więcej: Srebrne kreuzery bawarskich Wittelsbachów w zbiorach Izby Historycznej

Pieta Bruno Tschötschela z Kościoła pw. NSPJ w Żarowie

Utworzono: sobota, 13, kwiecień 2019

Wzniesienie neogotyckiego kościoła w Żarowie datowane jest na 22 października 1909 roku. Budowa wysokiej na 44 metry wieży, ukończona została 9 marca 1910 roku, zaś poświęcenie 2 dzwonów i ustawienie więźby w domu parafialnym, odbyło się w dniu 14 kwietnia 1910 roku. Po zakończeniu wszystkich prac wykończeniowych 29 września 1910 roku, dokonane zostało uroczyste poświęcenie świątyni. Pierwszym duszpasterzem w nowo powstałym kościele został ks. Herman Klimke, który nadzorował jego budowę oraz dbał o całkowity wystrój. Okazała świątynia, utrzymana w stylu neogotyckim, wzniesiona została z czerwonej, nieotynkowanej cegły. Autorzy projektu, dwaj znani wrocławscy architekci Overhoff i Föhe, nadali budowli formę trójnawowego kościoła halowego. W południowej ścianie kościoła, umieszczona jest pieta (przedstawienie Matki Boskiej trzymającej na kolanach martwego Jezusa Chrystusa), której autorem jest śląski rzeźbiarz Bruno Tschötschel.

Czytaj więcej: Pieta Bruno Tschötschela z Kościoła pw. NSPJ w Żarowie

Miejskie Koło PTTK " Żarodreptaki" reaktywowane

Utworzono: sobota, 13, kwiecień 2019

11 kwietnia o godzinie 17:30, odbyło się w Żarowskiej Izbie Historycznej zebranie organizacyjno-wyborcze Miejskiego Koła Polskiego Towarzystwa Turystyczno-Krajoznawczego "Żarodreptaki". Podczas zebrania, na którym gościli przedstawiciele świdnickiego oddziału PTTK – Marlena Janaszek, Andrzej Kurek, Zdzisław Dykciak, wyłoniony został zarząd reaktywowanego Koła PTTK w Żarowie. Jego skład przedstawia się następująco: Prezes – Bolesław Moryl, Wiceprezes – Iwona Skrzypek, Sekretarz – Stanisław Plaszczak, Skarbnik – Wojciech Deperas, Komisja rewizyjna – Barbara Płusa, Krystyna Statkiewicz. Podczas zebrania wręczone zostały legitymacje członkowskie PTTK, wpinki oraz inne gadżety turystyczne. W kwestii spraw organizacyjnych koła oraz planowanych wycieczek, głos zabierali prezes Bolesław Moryl, sekretarz Stanisław Plaszczak oraz szanowni goście ze świdnickiego Oddziału PTTK. Najbliższe wycieczki w terminarzu Miejskiego Koła PTTK "Żarodreptaki" to: 1.05.2019 r. – Jagniątków, 4.05.2019 r. – Rajd "Tropem złotego aureusa" Imbramowice – Góra Pyszczyńska, 12.05.2019 r. – Zlot na Wielkiej Sowie. Więcej informacji już wkrótce.

Czytaj więcej: Miejskie Koło PTTK " Żarodreptaki" reaktywowane

Fragment butelki z rozlewni piwa Walter Ruckhaber Saarau

Utworzono: środa, 10, kwiecień 2019

Kiedy na przełomie lat 20 i 30-tych XX wieku w Stanach Zjednoczonych, obowiązywała tzw. prohibicja, czyli częściowy lub pełny zakaz produkcji i dystrybucji napojów wysokoprocentowych, w Żarowie działały trzy gospody posiadające pełne koncesje z prawem wyrobu alkoholu. Pośród nich była tzw. gospoda sądowa, która w okresie międzywojennym była własność Schadecka, później Brodtke'a, gospoda Zur Hütte oraz Zum Schwarzen Adler. Oprócz tego w ówczesnym Saarau, funkcjonowało 6 restauracji z prawem sprzedaży napojów alkoholowych. Wymienić tutaj można lokale prowadzone m.in. przez Georga Scharfenberga, Augusta Klose, Gustava Köblera, Wilhelma Schütza. Jak podaje książka adresowa z 1929 roku, w Żarowie przy Schweidnitzer Strasse 22 a (ob. ul. Armii Krajowej) istniała również rozlewnia piwa, którą prowadził niejaki Walter Ruckhaber (Bierverleger – składownik piwa). Piwo przywożono tutaj w dębowych beczkach, po czym butelkowano. Fragment butelki po piwie z zachowanym napisami: Saarau i/ Schl. oraz częściowo zachowanym Walter Ruckhaber (W ....... ABER), odnalazł w pobliżu Siedlimowic pan Piotr ze Świdnicy. Być może piwo z żarowskiej rozlewni Ruckhabera, było dostępne w siedlimowickiej gospodzie będącej wówczas własnością Minny Kramer.

Czytaj więcej: Fragment butelki z rozlewni piwa Walter Ruckhaber Saarau

Kolekcja wieszaków odzieżowych powiększona o kolejne egzemplarze

Utworzono: wtorek, 09, kwiecień 2019

Trzy kolejne wieszaki odzieżowe w zbiorach Żarowskiej Izby Historycznej. Wśród nich są egzemplarze: 1. z napisami Landrock reinigt, mäscht und bügelt / Drei – Tage – Dienst., 2. wieszak pochodzący z dawnego sklepu Otto Schneidera, przy Mittelstr. 14 (ob. ul. Środkowa) w Legnicy. Sklep oferował odzież dla mężczyzn i chłopców – napisy: Heeren & Knabenbekleidung Otto Schneider, Lieignitz Mittelstr. 14, 3. Wieszak z napisami: C. & A. Brenninkmeyer / klar ! C & A ist doch besser !. Nazwa C & A jest skrótem od Clemens & August, czyli imion braci Brenninkmeijer, którzy w 1841 roku wyemigrowali z Niemiec i w holenderskim mieście Sneek założyli firmę odzieżową. W roku 1861 roku otworzyli pierwszy sklep C&A, który oferował gotową odzież w różnych rozmiarach i po przystępnych cenach. Członkowie rodziny Brenninkmeijer do dziś obsadzają wszystkie kluczowe stanowiska w firmie i są zobowiązywani do utrzymywania w ścisłej tajemnicy jej działań (łącznie z danymi finansowymi). W czasie II wojny światowej niemiecki oddział spółki korzystał z pracy robotników przymusowych z krajów okupowanych przez III Rzeszę. Przejmował również mienie należące do Żydów i korzystał z taniej siły roboczej w getcie łódzkim.

Czytaj więcej: Kolekcja wieszaków odzieżowych powiększona o kolejne egzemplarze

Magiel z piwnicy budynku przy ul. Hutniczej 2 w Żarowie

Utworzono: sobota, 06, kwiecień 2019

Budynek przy ul. Hutniczej 2 w Żarowie. Dawny przedwojenny adres Kulmizstraße 1. Tutaj na przełomie lat 20 i 40-tych XX wieku, mieściła się restauracja niejakiego Georga Scharfenberga. W przedwojennej książce adresowej Żarowa, postać ta wzmiankowana jest jako restaurator w 1929 roku i jako karczmarz w 1942 roku. Restauracja a także jej właściciel wraz z małżonką, zostali utrwaleni na jednej z ówczesnych, żarowskich kart pocztowych. Oprócz restauracji, która mieściła się we wspomnianym budynku, lokatorami byli tutaj: kowal Martin Bräuer (1929, 1942), stolarz Hermann Günther (1929, 1942), robotnik August Heilmann (1929, 1942), stolarz Gustav Hübner (1942), robotnik Gustav Menzel (1942), emeryt Gustav Rösner (1942), ślusarz Karl Winkler (1929). Mieszkańcy budynku a być może i sąsiedzi, korzystali ze znajdującego się w piwnicy stołowego magla (inaczej tzw. maglownica). To interesujące urządzenie służyło do prasowania (maglowania) większych sztuk bielizny, pościeli, obrusów, ręczników czy też zasłon. Zapewne przy pomocy tego właśnie magla, prasowano nakrycia stołów z restauracji Scharfenberga. Mechanizm przekładni kół zębatych urządzenia, wyposażony został w tzw. smarowniczkę kapturową systemu Stauffera, która podawała 4 cm³ smaru (tłoczyła smar do urządzenia przy jej dokręcaniu). Ten rodzaj smarowniczki produkowany i używany jest od lat 80-tych XIX wieku. Kompletny i w pełni sprawny magiel, który znajduje się w piwnicy budynku przy ulicy Hutniczej 2 w Żarowie, pozbawiony jest niestety tabliczki znamionowej producenta. Konstrukcja urządzenia, wskazuje jednak na wrocławską firmę Drehrollen Schammel Breslau 21. Dziełem tej samej jest zapewne magiel, ustawiony w piwnicy zamku w Żarowie.

Czytaj więcej: Magiel z piwnicy budynku przy ul. Hutniczej 2 w Żarowie

Wspaniałe znalezisko z 1860 roku w komórce przy ul. Mickiewicza w Żarowie

Utworzono: wtorek, 02, kwiecień 2019

Wspaniałe znalezisko w postaci szklanej butelki, wyprodukowanej w 1860 roku w Gdańsku, przekazał do Żarowskiej Izby Historycznej pan Jacek. Butelka odnaleziona została w jednej z komórek przy ul. Mickiewicza w Żarowie (dawniej Conradswaldauer Strasse). Wspomniana butelka, pierwotnie zawierała słynną "gdańską wódkę" Danziger Goldwasser "Der Lachs". Ten mocny (minimum 38% alkoholu) likier ziołowo-korzenny wytwarzany był w Gdańsku według pomysłu XVI-wiecznego uchodźcy religijnego (mennonity) z Lier, Ambrożego Vermoolena (lub Vermöllena), który wraz ze swoim majątkiem przywiózł z Niderlandów receptury nieznanych dotąd w Prusach likierów. Według pierwotnej receptury był on oparty na mieszaninie dwudziestu ziół i przypraw orientalnych, między innymi rozmarynu, jałowca, goździków, cynamonu, lawendy, anyżu, kardamonu, kurkumy, kolendry, macierzanki. Charakterystyczną cechą tego trunku są drobne płatki 22- lub 23-karatowego złota, które są rozproszone w tym alkoholu. Wielbicielami trunku byli, między innymi, car Rosji Piotr I, król Francji Ludwik XIV i caryca Rosji Katarzyna Wielka.

Czytaj więcej: Wspaniałe znalezisko z 1860 roku w komórce przy ul. Mickiewicza w Żarowie

Lokalne pamiątki w zbiorach Żarowskiej Izby Historycznej

Utworzono: wtorek, 02, kwiecień 2019

Zbiory Żarowskiej Izby Historycznej powiększone zostały o kolejne lokalne pamiątki. Wśród nich są: metalowy, emaliowany szyld o wymiarach 70 x 50 cm z napisami "Okręgowa Spółdzielnia Mleczarska w Świdnicy, Oddział Produkcyjny Nr 5 w Żarowie, ul. Słowiańska 21 (spółdzielnia działała od ok. 1962 do 1991 r.), dwie czapki z logiem ŻAROSZAMOT Żarów oraz drewniany wieszak z obustronnym napisem Herren – Bekleidunghaus Fritz Nieder Saarau. Wieszak pochodzi bez wątpienia ze domu odzieżowego, który w Żarowie prowadził niejaki Fritz Nieder. Wedle książki adresowej Żarowa z 1929 roku, kupiec ten zamieszkiwał przy Schweidnitzer Str. 2 (ob. ul. A. Krajowej). Z kolei pod rokiem 1942 figuruje adres Schweidnitzer Str. 43. Warto dodać, że w naszych zbiorach znajdują się dwa inne wieszaki z napisami Kaufhaus Fritz Nieder, Saarau Herren & Damen Bekleidung (odzież . Męsko – Damska). Pamiątki przekazał do Żarowskiej Izby Historycznej przedstawiciel Stowarzyszenia "Labiryntarium" – pan Maciej Wabik. Składamy panu Serdeczne Podziękowania.

Czytaj więcej: Lokalne pamiątki w zbiorach Żarowskiej Izby Historycznej

Wieszak odzieżowy "Bekleidungshaus A.Ostrower Striegau" w zbiorach Izby Historycznej

Utworzono: poniedziałek, 01, kwiecień 2019

Kolekcja odzieżowych wieszaków w Żarowskiej Izbie Historycznej powiększona została o kolejny egzemplarz. Tym razem jest to wyrób noszący nazwę dawnego strzegomskiego domu odzieżowego Bekleidungshaus A.Ostrower Striegau. Podając za publikacją Strzegom. Zarys monografii miasta i regionu: ... Po dojściu Hitlera do władzy sytuacja Żydów również w tym mieście, uległa dramatycznemu pogorszeniu. Strzegomska filia gminy żydowskiej w Świdnicy działała do 01.10.1936 roku. W 1937 r. w mieście pozostało 17 członków społeczności żydowskiej. W czasie Nocy Kryształowej (09/10.11.1938 r.) zniszczono ostatnie 3 żydowskie sklepy. Część żydowskich mieszkańców miasta zdołała wyemigrować ze Strzegomia. Wiadomo o losach kilkorga z nich: destylator Hammerstein i kupiec odzieżowy Adolf Ostrower wyemigrowali do Chin, kupiec i wytwórca rękawiczek Licht wyemigrował do Palestyny, lekarz dr Schlesinger przez Szwajcarię wyjechał do USA, dr Georg Krotoschiner wyemigrował do Francji. Wieszak przekazała do zbiorów Żarowskiej Izby Historycznej pani Aneta. Składamy pani Serdeczne Podziękowania.

Czytaj więcej: Wieszak odzieżowy "Bekleidungshaus A.Ostrower Striegau" w zbiorach Izby Historycznej

Kronika Drużyny Harcerskiej "Leśni" z Bukowa, cz.1

Utworzono: niedziela, 31, marzec 2019

Na pierwszych stronach kroniki drużyny harcerskiej "Leśni" z Bukowa przeczytać można: Drużna harcerska w Bukowie powstała w 1972 r. Drużynę prowadziła nauczycielka Walentyna Burzyńska. Nauczycielka została przeszkolona na kursie harcerskim w Warszawie. Druhna Wala wiele poświęciła czasu na prowadzenie drużyny. Wspólnie z drużną zuchów prowadzoną przez nauczycielkę Stefanię Wrzyszcz urządzały harcówkę w jednej z klas. Zuchy i harcerze wiele czasu spędzali przyjemnie i pożytecznie. Brali udział w różnych akcjach i alertach. Wykonali wiele prac społecznych. Po reorganizacji w szkole pomieszczenie na harcówkę zostało zabrane na klasę. W 1979 r. do szkoły przyszedł nowy nauczyciel Janusz Dominik. Drużna harcerska została przekazana Januszowi. J. Dominik prowadził drużynę do 1985 r. dh. Janusz przeprowadził reorganizację drużyny, nadał nazwę "Leśni". Z harcerzami wyjeżdżał na obozy harcerskie. Po odejściu dh. Janusza do Szkoły Podstawowej w Imbramowicach, prowadzenie drużyny harcerskiej przejęła nauczycielka Stefania Wrzyszcz. Nauczycielka S. Wrzyszcz prowadziła drużynę zuchową od 1971 r. w Szkole Podstawowej w Bukowie. Drużynowa przeprowadziła reorganizację w drużynie w związku z odejściem części młodzieży do Szkoły Podstawowej w Imbramowicach. Zapisy w kronice zostały prowadzone od czasu prowadzenia drużny harcerskiej przez dh. Stefanię Wrzyszcz od 5 września 1985 r. Drużna harcerska była prowadzona do końca 1991 roku przez drużynową Stefanię Wrzyszcz. Czuwaj !!!.

Czytaj więcej: Kronika Drużyny Harcerskiej "Leśni" z Bukowa, cz.1