Menu witryny
Wystawy
Gmina Żarów
Historia gminy
Pocztówki i stare fotografie
Lapidarium
Zabytki w gminie
Zabytki w okolicy
Trasy rowerowe
Licznik odwiedzin
PROMUJEMY:
Strona główna
Reprodukcja obrazu "Planty" nieznanego autora w zbiorach Żarowskiej Izby Historycznej
W zbiorach Żarowskiej Izby Historycznej, znajduje się kilka tzw. oleodruków, obrazów oraz reprodukcji obrazów. Pod ostatnim z wymienionych terminów, kryją się oczywiście kopie obrazów znanych artystów, namalowane przez utalentowanych absolwentów Akademii Sztuk Pięknych, którzy dysponują odpowiednim talentem, cierpliwością i dokładnością w oddawaniu szczegółów kopiowanego dzieła. Reprodukcją nieznanego dzieła (nieczytelny podpis autora) jest z pewnością obraz o wymiarach 48,5x38 cm (66x55 cm z ramą), który do Żarowskiej Izby Historycznej przekazała mieszkanka Imbramowic. Na jego odwrocie widnieje podpis PLANTY, sygnatura 19156 A 5340, pieczęć okrągła (nieczytelna) oraz czytelna pieczęć świdnickiej księgarni przy ul. Norwida. Czas oraz miejsce wykonania owej reprodukcji pozostają nieznane.
Czytaj więcej: Reprodukcja obrazu "Planty" nieznanego autora w zbiorach Żarowskiej Izby Historycznej
Metalowy chlebak "Unser täglich Brot gib uns heute" w zbiorach Żarowskiej Izby Historycznej
Chleb traktowano niegdyś ze szczególnymi z honorami. Przykrywano haftowaną serwetą, żegnano krzyżem, całowano z czcią. Był czymś więcej niż tylko jedzeniem. Do XIX wieku na wsi dominowały chleby pieczone na zakwasie. Dopiero rozwój piwowarstwa przyczynił się do popularyzacji drożdży i wykorzystania ich do wypieku chleba. Drożdże prasowane, tzw. wiedeńskie, upowszechniły się w latach 60-tych XIX wieku. Początkowo chleby wypiekano z mąki jęczmiennej, później z żytniej. Od początku XX wieku zaczyna dominować mąka pszenna. Biedniejsi chłopi mieszali różne gatunki mąki, na przykład do żytniej dodawali mąki gryczanej, powszechnie mieszali też mąkę żytnią z jęczmienną. Aby zwiększyć objętość chleba, do ciasta dodawano różne m.in. gniecione ziemniaki, dynię, zmielone ziarna fasoli lub grochu, otręby, plewy. Dawniej chleb przechowywano w garnku, kotle, szafie, w spiżarni, w piwnicy, by szybko nie sczerstwiał. Od końca XIX wieku rozpowszechnione były blaszane chlebaki (często emaliowane), które posiadały specjalne zamknięcie na kłódkę. Wytwarzano je w kształcie pasującym do chleba okrągłego lub pospolitego później "bochenka". Na powierzchni starych metalowych chlebaków, często umieszczano napisy lub wersy religijne, pn. "Unser täglich Brot gib uns heute”, czyli Chleba naszego powszedniego daj nam dzisiaj.
Szklane ampułki 5,845 g chlorku sodu z DZCH "Organika" w zbiorach Żarowskiej Izby Historycznej
Chlorek sodu, NaCl to nieorganiczny związek chemiczny z grupy chlorków, sól kwasu solnego i sodu. Stanowi podstawowy składnik soli kuchennej, soli warzonej i soli drogowej. W przyrodzie występuje m.in. jako halit, minerał tworzący pokłady soli kamiennej, a w postaci rozpuszczonej w wodzie morskiej oraz w wodach mineralnych (najwięcej w tzw. solankach). Chlorek sodu jest także składnikiem płynów pozakomórkowych organizmów żywych (zwłaszcza zwierzęcych). Chlorek sodu stosowany jest jako środek spożywczy, nadający jedzeniu słony smak. Jest także używany w przemyśle szklarskim i garbarstwie oraz do konserwacji żywności. Stanowi surowiec do otrzymywania kwasu solnego, sodu, chloru, wodorotlenku sodu i węglanu sodu (sody). Jest wykorzystywany do roztapiania śniegu i lodu z ulic i chodników, gdyż roztwór wody i chlorku sodu zamarza przy bardzo niskich temperaturach. Jest używany w spektroskopii oraz w chłodnictwie (z lodem tworzy mieszaninę oziębiającą, w tym przypadku temperatura tego roztworu może wynosić nawet −21,5°.
Foldery DZCH "Organika" z 1967 roku w zbiorach Żarowskiej Izby Historycznej
W 1958 roku w "DZCH" Żarów uroczyście obchodzono stulecie istnienie zakładów, o czym w codziennej produkcji przypominał coraz gorszy stan parku maszynowego i zaplecza socjalnego. W 1961 roku ze względu na zużycie maszyn konieczne stało się zaniechanie produkcji kilku wyrobów. Inne wycofano z produkcji, gdyż brakowało surowców, nie było na nie popytu, albo proces ich wytwarzania był zbyt pracochłonny. Wdrożono do produkcji tylko kilka nowych przyspieszaczy wulkanizacyjnych. Przez wiele lat wzrost produkcji osiągano głównie za sprawą ograniczenia asortymentu i jakości produktów, znacznie mniejsze znaczenie miała poprawa organizacji i wydajności pracy. W pierwszej połowie lat 60-tych przeprowadzono w "DZCH" prace modernizacyjne. W ich trakcie wymieniono część maszyn, co pozwoliło na zmianę technologii produkcji niektórych wyrobów. W drugiej połowie lat 60-tych w zakładach chemicznych wytwarzano półprodukty potrzebne do produkcji farb, lakierów, superfosfatów, materiałów izolacyjnych i gumowych. W produkcji było także kilka rodzajów tzw. farb malarskich suchych o czym informują m.in. zachowane foldery reklamowe z 1967 roku, wydane w Warszawie a wydrukowane w Gdyni.
Czytaj więcej: Foldery DZCH "Organika" z 1967 roku w zbiorach Żarowskiej Izby Historycznej
Porcelanowy talerz "KS Zjednoczeni Żarów" oraz szklanki "Szamotowni"- lokalne pamiątki w zbiorach Żarowskiej Izby Historycznej
Zbiory Żarowskiej Izby Historycznej zostały powiększone o trzy pamiątki lokalne związane z drużyną piłkarską "Zjednoczeni" Żarów oraz tzw. "Szamotownią" (dwie nazwy ŻZMO i Żaroszamot S.A.). Pamiątkami tymi są: 1. pamiątkowy talerz o średnicy ok. 19,5 cm na otoczce "KLUB SPORTOWY ZJEDNOCZENI Żarów, z sygnaturą Fabryki Porcelany "Karolina" z Jaworzyny Śląskiej i sprawną zawieszką na odwrocie; 2. szklanka z logo i danymi teleadresowymi firmy Żaroszamot S.A., średnica 6,5 cm, wysokość 10 cm, ze szkła przezroczystego; 3. szklanka z logo firmy Żarowskich Zakładów Materiałów Ogniotrwałych, średnica 7 cm, wysokość 9,5 cm, ze szkła przezroczystego
Hrabiowie Michael i Hartmuth von Matuschka, baronowie Toppolczan-Spättgen
W XVI wieku dobra pyszczyńskie i granicząca z nimi „łąka krukowska” miały status dóbr lennych. Prawnym właścicielem wsi Pitschen (Pyszczyn) było biskupstwo wrocławskie, a „łąki” Korona (władca księstwa świdnickiego). W 1522 roku Friedrich von Reichenbach otrzymał list lenny, będący potwierdzeniem wykupu prawa do dzierżenia "łąki krukowskiej". W 1540 roku biskup wrocławski Baltazar von Promnitz wystawił von Reichenbachowi podobny list na dobra pyszczyńskie. Wieś mogła być jednak dziedziczona tylko przez męskich potomków rodu, natomiast krukowskie także przez kobiety. Uprawnienia lenników były dość rozległe, m.in. za zgodą właściciela mogli zaciągać pożyczki pod zastaw dóbr i zapisywać na nich dożywocia. W rękach szlacheckiego rodu von Reichenbach, dobra pyszczyńskie pozostały przez 184 lata. Ostatni pan na Pyszczynie, Hans Heinrich von Reichenbach zmarł 11 sierpnia 1724 roku nie doczekawszy się męskiego potomka. W tej sytuacji 12 kwietnia 1727 roku, biskup wrocławski nadał lenno Heinrichowi Gottfriedowi baronowi von Spättgen, właścicielowi podlegnickiego Ulesia oraz kilku majątków na wschód od Grodkowa: Dębiny, Głębocka, Tarnicy i Żelazna. Baron von Spättgen, władał Pyszczynem do roku 1744. Przed swoją śmiercią udało mu się jednak załatwić przekazanie lenna mężowi swojej córki Józefy, Friedrichowi Rudolfowi baronowi, a od 1744 roku hrabiemu von Matuschka, który po śmierci teścia przyjął jego herb i tytuł. Hrabiowie von Matuschka, baronowie Toppolczan-Spättgen władali Pyszczynem aż do 1945 roku.
Czytaj więcej: Hrabiowie Michael i Hartmuth von Matuschka, baronowie Toppolczan-Spättgen
Z życia żarowskiego PTTK, cz.2: Fotografie
W opracowaniu Heleny Dziedzic pt. "Żarowski oddział PTTK", przeczytać możemy: W roku obecnym mija 40 lat od powołania żarowskiego Koła Polskiego Towarzystwa Turystyczno – Krajoznawczego, działającego trzy dekady. Jego istnienie ściśle związane było z żarowskim przemysłem. Tak więc wraz z zamykaniem czy przekształcaniem naszych zakładów, zmieniły się losy nawet organizacji turystycznych. 18 stycznia 1966 roku kilkunastoosobowa grupa pracowników ŻZMO w Żarowie założyła Zakładowe Koło PTTK i zgłosiła działalność do Oddziału w Świdnicy. Grupę założycielską tworzyli: Benedykt Karczewski, Danuta Andrzejewska, Stanisław Andrzejewski, Stanisław Mikołajczyk, Józefa Hennig, Maria Statkiewicz, Jerzy Statkiewicz, Janusz Bryłka, Helena Buca, Helena Dziedzic, Jerzy Hennig, Jan Fąfara, Czesław Fąfara, Edwarda Kozłowska, Ryszard Słabisz i Franciszek Kosydar. Pierwszym Przewodniczącym wybrany został Benedykt Karczewski, sekretarzem była Danuta Andrzejewska, a skarbnikiem Stanisław Mikołajczyk. Kolejnymi przewodniczącymi Koła byli w latach 1966-67 – Benedykt Karczewski, 1967-71 – Józef Kuszczak, 1971-90 – Stanisław Jaryczewski, 1980-82 -Bolesław Moryl, 1982-91 – Stanisław Jaryczewski, 1991-92 – Ryszard Patronik, 1992-96 – ponownie Bolesław Moryl. W początkowym okresie nasze Koło oparło swoją działalność na pracy 3 sekcji: turystyki pieszej, z której wyłoniła się później sekcja turystyki górskiej, sekcja kajakowa i sekcja żeglarska.
Mecze siatkarskie przy dawnym "Marienhaus" w Żarowie
Jak pisze Tomasz Ciesielski w swoim opracowaniu pt. Żarów. Historia Miasta i Gminy ... W 1910 r. małżonkowie Eugen Karl i Marie Anna von Kulmiz postanowili wybudować w Żarowie dom opieki nad młodzieżą. Projekt budynku opracował wrocławski architekt Henry. Budowę rozpoczęto na terenach i ze środków von Kulmizów w 1912 r. i ukończono po ponad roku. W dniu 16 XII 1913 r. odbyło się pierwsze nabożeństwo i nastąpiło poświęcenie budynku, który od imienia fundatorki otrzymał nazwę „Marienhaus”. W wyniku starań miejscowej społeczności ewangelickiej w największym pomieszczeniu urządzono kaplicę. Ściany i sufit pokryte były polichromią, a duże okna otrzymały kolorowe szyby. Przy ścianach północnej i wschodniej wznosiły się empory. Skromny ołtarz umieszczony był w południowej części sali, w niewielkiej niszy. W 1931 r. wzbogacono wystrój ołtarza o obraz „Chrystus na morzu”. Pozostałe pomieszczenia „Marienhausu” wykorzystywano zgodnie z założeniem - służyły wychowaniu kulturalnemu i zawodowemu młodzieży. Odbywały się w nim zebrania gminy, towarzystw i związków ewangelickich. Była też w „Marienhaus” biblioteka założona przez von Kulmizów (podarowali ok. 2000 książek). Wkrótce po wybudowaniu von Kulmiz przekazali obiekt gminie, ale darowizna obciążona była usterkami natury prawnej. Wyszło to na jaw w 1926 r., kiedy likwidowano fabrykę maszyn „Marie”. Okazało się wtedy, że gmina wyznaniowa nie nabyła praw własności do placów, na którym stały „Marienhaus” i pobliskie probostwo. Konieczne stało się wykupienie terenu. Dzięki pomocy władz kościelnych, Związku Gustawa Adolfa i Towarzystwa Ewangelickiego żarowskiej społeczności protestanckiej udało się bardzo szybko zebrać potrzebną na ten cel kwotę 36000 marek. Sprawy własnościowe uporządkowano ostatecznie w 1927 r. Początkowo w „Marienhaus” odbywały się tylko popołudniowe nabożeństwa w dni świąteczne, a duchowni dojeżdżali z Piotrowic.
Czytaj więcej: Mecze siatkarskie przy dawnym "Marienhaus" w Żarowie
Monety z lat 1975-1990 w zbiorach Żarowskiej Izby Historycznej
Kolekcja numizmatów Żarowskiej Izby Historycznej, została powiększona o liczący 16 sztuk zbiór monet datowanych od 1975 do 1990 roku. Pośród numizmatów są monety o nominałach 10 zł (wzór 1984 – 1 sztuka), 10 zł (wzór 1989 – 2 sztuki), 10 zł z wizerunkiem Bolesława Prusa (1976 – 1 sztuka), 10 zł z wizerunkiem Adama Mickiewicza (1975, 1976), 20 zł (wzór 1984 – 1 sztuka), 20 zł (wzór 1989 – 2 sztuki), 20 zł z wizerunkiem Marcelego Nowotki (1976, 1977), 50 zł z wizerunkiem Władysława Sikorskiego (1981), 50 zł (1990 Rzeczpospolita Polska), 100 zł (1990 Rzeczpospolita Polska), 500 zł (1989 – "50 Rocznica Wojny Obronnej Narodu Polskiego).
Czytaj więcej: Monety z lat 1975-1990 w zbiorach Żarowskiej Izby Historycznej
Dawna organistówka w Bukowie
Zgodnie z obowiązującymi w Polsce przepisami prawa, zabytkiem może być ruchomość albo nieruchomość, spełniająca określone warunki. Przede wszystkim musi być to dzieło człowieka, bądź rzecz związana z jego działalnością, która stanowi świadectwo minionych czasów (epoki) albo konkretnego zdarzenia. Warunkiem uznania za zabytek jest posiadanie choć jednej z trzech wartości: historycznej, artystycznej lub naukowej, dzięki której zachowanie tego obiektu dla przyszłych pokoleń leży w interesie społecznym. Zabytki wedle ustawy z dnia 23 lipca 2003 roku (o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami), podzielone zostały na trzy kategorie. Pierwszą są zabytki nieruchome czyli innymi słowy zabytkowe nieruchomości, części nieruchomości bądź zespoły nieruchomości. Mogą to być m.in. budynki albo innego rodzaju budowle i konstrukcje trwale powiązane z gruntem, ale też parki, układy urbanistyczne, zespoły budowlane, krajobrazy kulturowe, cmentarze czy inne miejsca warte upamiętnienia. Drugą kategorię stanowią zabytki ruchome, a więc rzeczy ruchome, przedmioty, części przedmiotów lub zespoły rzeczy ruchomych spełniające definicję zabytku. Do kategorii trzeciej zaliczamy zabytki archeologiczne, na które składają się zarówno zabytki nieruchome (stanowiska archeologiczne) jak też zabytki ruchome (artefakty, ruchome relikty archeologiczne).
Banknoty z lat 1936-1988 w zbiorach Żarowskiej Izby Historycznej
Kolekcja banknotów Żarowskiej Izby Historycznej została powiększona o zbiór 8 banknotów o nominałach od 20 do 10 000 zł z lat 1936-1988. Pośród nich są następujące egzemplarze: 20 zł z wizerunkiem Emilii Plater, 50 zł z wizerunkiem generała Karola Świerczewskiego, 100 zł z wizerunkiem Ludwika Waryńskiego, 200 zł z wizerunkiem Jarosława Dąbrowskiego, 500 zł z wizerunkiem Tadeusza Kościuszki, 1000 zł z wizerunkiem Mikołaja Kopernika, 5000 zł z wizerunkiem Fryderyka Chopina i 10 000 zł z wizerunkiem Stanisława Wyspiańskiego.
Czytaj więcej: Banknoty z lat 1936-1988 w zbiorach Żarowskiej Izby Historycznej
Informacje
Historia miejscowości
Dawni mieszkańcy
Kalendarium
Kartografia
Słownik miejscowości
Muzea, wystawy, zabytki
Archeologia i Historia
Strony historyczne
WSPÓŁPRACUJEMY:
