Strona główna

IV Spacer Historyczny - Pożarzysko 13.07.2017

IV Spacer Historyczny zorganizowany w ramach wakacyjnych zajęć prowadzonych przez Gminne Centrum Kultury i Sportu na świetlicach wiejskich w gminie Żarów, tym razem odbył się w miejscowości Pożarzysko. Jak zwykle uczestnicy mieli najpierw okazję obejrzeć drobne zabytki pochodzące ze zbiorów Żarowskiej Izby Historycznej, po czym wyruszyli na pieszą wyprawę. Pierwszym z punktów wycieczki była zabytkowa studnia „Hofebrunnen”, czyli tzw. „dworska studnia”, która miała pierwotnie 31,4 m głębokości. W 2004 roku wyremontowany został uszkodzony budynek oraz drewniany mechanizm tego interesującego zabytku techniki. W dalszej kolejności uczestnicy wycieczki zwiedzili kościół pw. św. Józefa, o którym pierwsza wzmianka pochodzi z lat 1198-1201. Istniejąca do dnia dzisiejszego budowla została wzniesiona najwcześniej w połowie XIII wieku, jest więc to druga świątynia w miejscowości, a o pierwszej nic nie wiadomo poza tym, że ufundowana została przez ród rycerski Ilikowiców. Mury kościoła zbudowane zostały z granitu łamanego, naroża z ciosów granitowych, a detale architektoniczne z piaskowca. W pierwotnej formie był to obiekt jednonawowy z dwoma półkolistymi wieżami po bokach nawy i wydzielonym, prawie kwadratowym prezbiterium. Nawę pokrywał płaski strop, a prezbiterium sklepienie krzyżowo-żebrowe wsparte na prostych wspornikach. Bryła kościoła uległa na przestrzeni wieków znacznym przekształceniom. Wieża północna została zniszczona i rozebrana, natomiast południową obniżono. Z pierwotnego wystroju zachowały się: przyścienne sakramentarium w prezbiterium i dwa portale. Południowy, ostrołukowy z 3 parami kolumienek i wczesnogotyckimi głowicami kielichowymi, ozdobiony jest elementami roślinnymi. Ostrołukową formę nadano również portalowi północnemu.

Czytaj więcej: IV Spacer Historyczny - Pożarzysko 13.07.2017

Młodzi żarowscy odkrywcy "Dziecięcego Skarbu z 1944 roku" w Polsat News i TVN 24

14 czerwca 2017 roku podczas zajęć historyczno-archeologicznych miało miejsce niecodzienne wydarzenie. Młodzi uczestnicy zajęć odnaleźli "dziecięcy skarb" w postaci metalowej puszki z ciekawą zawartością, która ukryta została jeszcze w 1944 roku przez Georga Rathmanna – byego mieszkańca Żarowa (wówczas Saarau). Puszka odnaleziona została we wskazanym przez pana Georga miejscu, za drugim "podejściem". W jej wnętrzu znajdowało się w sumie 17 przedmiotów wśród których były: 2 monety niemieckie o nominale 10 pfennig (obie z 1942 r.), 1 moneta polska o nominale 2 groszy ! (1923 r.), okrągłe metalowe pudełeczko, w którym znajdowały się wspomniane monety i niewielka miedziana obrączka, 9 ołowianych figurek (żołnierzyki, zwierzęta i in.), 3 miedziane ozdoby lub fragmenty ozdób (w kształcie kwiatu, czterolistnej koniczyny i kobiecej twarzy). Skarby te znajdowały się we metalowym pudełku na wieku którego czytelny jest się napis Dr MED LAHMANN'S NÄHRSALZ-CACAO VON HEWEL & VEITHEN KÖLN A/ RHEIN. Pudełko to pochodzi najprawdopodobniej z 1 ćw. XX w (więcej tutaj). "Dziecięcy skarb" z 1944 roku odnaleźli uczestnicy zajęć historyczno-archeologicznych przy GCKiS: Amelia Dyczek, Patryk Dyczek, Zosia Molecka, Jaś Molecki, Maciek Czyżewski. Żarowscy odkrywcy zyskali niemałą sławę, a ich twarze pokazywane były już w telewizji Polsat News i TVN 24.

Czytaj więcej: Młodzi żarowscy odkrywcy "Dziecięcego Skarbu z 1944 roku" w Polsat News i TVN 24

Pamiątkowa tablica z 1965 roku odsłonięta podczas remontu Szkoły im. Jana Brzechwy w Żarowie

Jesienią 1945 roku działalność podjęła Szkoła Podstawowa nr 1 w Żarowie, która mieściła się w budynku przy ul. Szkolnej 2. Organizatorem tej placówki szkolnej i jej pierwszym kierownikiem był pan Wojciech Pacuł. W 1947 roku zastąpił go na tym stanowisku pan Jan Laska, który pozostał kierownikiem szkoły do 1972 roku. Sytuacja lokalowa Szkoły Podstawowej nr 1 poprawiła się z chwilą remontu obiektu przy ul. Szkolnej 2, który miał miejsce latem 1946 roku. W 1949 roku Szkole przydzielono budynek przy ul. Armii Krajowej 15, a w 1954 roku przy ul. Armii Krajowej 58. W 1949 roku patronem Szkoły Podstawowej nr 1 w Żarowie został Henryk Sienkiewicz. W roku szkolnym 1956/57 wydzielono ze Szkoły Podstawowej nr 1, Szkołę Podstawową nr 2, która przejęła najstarszy budynek przy ul. Szkolnej 1. W 1967 roku SP 1 otrzymała sztandar. W tym samym roku powstała nowa Szkoła Podstawowa nr 3 im. Juliusza Słowackiego. W roku szkolnym 1976/77 w związku z wprowadzaną reformą oświatową Szkoły Podstawowe nr 1 i 2 zostały połączone (od tego czasu pod nazwą SP 1). W 1999 roku część pomieszczeń Szkoły Podstawowej nr 1 przekazano Gimnazjum Gminnemu. W 2002 roku Rada Miejska podjęła uchwałę o likwidacji Szkoły Podstawowej nr 1 i 3 oraz utworzeniu w ich miejsce jednej Szkoły Podstawowej im. Jana Brzechwy przy ul. 1 Maja 2. Cała baza lokalowa Szkoły Podstawowej nr 1 (budynki przy ul. Armii Krajowej 15 i Armii Krajowej nr 58) została przekazana tymczasowo Gimnazjum Miejskiemu. Od 2002 roku bazą Szkoły Podstawowej im. Jana Brzechwy w Żarowie są budynki przy ul. 1 Maja 2, Armii Krajowej 58 oraz Ogrodowej 1.

Czytaj więcej: Pamiątkowa tablica z 1965 roku odsłonięta podczas remontu Szkoły im. Jana Brzechwy w Żarowie

Dokumentacja przekazana do Działu Naukowo-Badawczego Muzeum Gross-Rosen w Rogoźnicy

Obóz koncentracyjny Gross-Rosen został założony latem 1940 roku. Pierwszy transport więźniów dotarł 2 sierpnia 1940 roku. Do 1 maja 1941 roku obóz funkcjonował jako filia KL Sachsenhausen, następnie uzyskał status samodzielnego obozu koncentracyjnego. Komendantami obozu Groß-Rosen byli: Arthur Rödl (1940–1942), Wilhelm Gideon (1942–1943), Johannes Hassebroek (1943–1945). W latach 1941-1942 KL Groß-Rosen był niewielkim obozem pracy, którego więźniowie byli wykorzystywani przy wydobywaniu granitu z pobliskiego kamieniołomu. Z pracy więźniów korzystało również kilka firm niemieckich, wśród nich Siemens und Halske oraz Blaupunkt. Na terenie obozu istniały odgrodzone części, m.in. obóz kobiecy. Jeńców radzieckich mordowano po przywiezieniu, ok. 2500 z nich zostało zamordowanych na przełomie 1941 i 1942 roku. Jesienią 1943 roku został założony na terenie Gross-Rosen tzw. wychowawczy obóz pracy, jako placówka wrocławskiego Gestapo. Byli doń kierowani głównie ludzie młodzi, za rozmaite przewinienia, dla reedukacji przez pracę. W wyniku decyzji o tzw. „ostatecznym rozwiązaniu kwestii żydowskiej”, czyli zagładzie Żydów cała seria obozów pracy wykorzystujących więźniów żydowskich na obszarze Dolnego Śląska i okręgu Kraj Sudetów została podporządkowana w 1944 roku komendanturze Gross-Rosen. Powstał wówczas jeden z największych konglomeratów obozów pracy, skupiających obozy w około stu lokalizacjach, o bardzo zróżnicowanej strukturze, typie działalności, stopniu podporządkowania obozowi-matce. Wśród nich wymienić należy cały zespół obozów związanych z kompleksem jednej z największych wojennych budowli III Rzeszy, znanej pod kryptonimem „Riese”, znajdującej się w Górach Sowich. Budowa ta była objęta całkowitą tajemnicą, toteż w większości zatrudniono przy niej więźniów żydowskich – przeznaczonych do wymordowania. Wobec nikłych źródeł i dokumentów do dziś historycy nie są zgodni, co do przeznaczenia kompleksu „Riese”, w tym olbrzymich tuneli i korytarzy drążonych w skałach. Najważniejsze tezy mówią o nowej kwaterze Hitlera lub o olbrzymiej fabryce tajnej broni V-2.

Czytaj więcej: Dokumentacja przekazana do Działu Naukowo-Badawczego Muzeum Gross-Rosen w Rogoźnicy

W rodzinnych albumach mieszkańców gminy Żarów, cz.14

W kolejnej części cyklu "W rodzinnych albumach mieszkańców gminy Żarów" prezentujemy kolejny zestaw starych fotografii, które nadesłał nam pan Rafał Okruta. Zbiór ten datowany jest ogólnie na lata 50-70-te. W wiadomości mailowej pan Rafał napisał: "po raz drugi przesyłam kilka zdjęć z mojego rodzinnego albumu oraz z albumów mieszkańców ulicy Górniczej w Żarowie za udostępnienie których serdecznie dziękuję." My z kolei Składamy Serdeczne Podziękowania dla pana Rafała za udostępnienie poniższych fotografii do Żarowskiej Izby Historycznej.

Posiadacie wiedzę na temat interesujących miejsc, budowli, a może znacie jakąś ciekawą historię ?? Podzielcie się z nami swoją wiedzą lub starociami z domowych strychów, głębokich szuflad oraz rodzinnych albumów. Wszelkie informacje, skany fotografii i dokumentów możecie przesyłać bez wychodzenia z domu na adres mailowy: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie obsługi JavaScript.. Skany bądź fotografie, oględziny wszelkich dokumentów i przedmiotów możemy wykonać również od ręki w Gminnym Centrum Kultury i Sportu w Żarowie przy ul. Piastowskiej 10A. Utrwalmy wspólnie w słowie pisanym oraz wzbogacimy historię Naszej Małej Ojczyzny.

Czytaj więcej: W rodzinnych albumach mieszkańców gminy Żarów, cz.14

Kościół pw. Wniebowzięcia NMP w Wierzbnej, gm. Żarów - perła architektury romańskiej na Dolnym Śląsku

Na Dolnym Śląsku znajduje się 56 zabytkowych obiektów wzniesionych w stylu romańskim. Pośród nich występują katedry, kościoły, kolegiaty, rotundy, rzeźby oraz zamki. W grupie romańskich kościołów wiejskich na pierwsze miejsce wysuwa się najbardziej reprezentatywny zabytek tego rodzaju w woj. dolnośląskim, pochodzący z ok. poł. XIII w. kościół p.w. Wniebowzięcia NMP w Wierzbnej, gm. Żarów. Przeprowadzone w latach 1997-2004 badania archeologiczne w rejonie kościoła, objęły jego przyziemie w wykopie obiegającym zewnętrzne lico całej budowli. Najstarszymi śladami osadnictwa w tym rejonie okazały się pozostałości osady ludności kultury łużyckiej z V okresu epoki brązu – lata 950/850-750/700 p.n.e., która ulokowana została na skraju wysoczyzny, nad skarpą utworzoną przez doliną Bystrzycy, a jednocześnie nad strefą źródliskową (dolinką) drobnego cieku wodnego. Kolejnym etapem osadniczym były ślady osadnictwa z młodszych faz wczesnego średniowiecza. ¬Wyniki przeprowadzonych badań archeologicznych umożliwiły prześledzenie techniki budowy przyziemia świątyni, której fundament stanowiła ława wykonana z łamanego kamienia (gł. kwarcyt), spajanego gliną. Wyjątek stanowił odcinek muru pod wieżami, którego najwyższy poziom był warstwą granitowych ciosów, spojonych zaprawą wapienną. Nad podwaliną wznosił się cokół z granitowych ciosów o zróżnicowanej wysokości od 0,45 do 0,60 m. W przypadku wież podstawę cokołu tworzyły fazowane ciosy przykryte detalem z wałkiem. Przed pierwotnym wejściem do świątyni, znajdującym się w południowej ścianie nawy, umiejscowiony był murowany cokół o wymiarach 1 x 4,7 x 0,9-1,0 m, który wzniesiono z kamienia łamanego i niestarannie obrobionych kwadr. Cokół ten stanowił fundament dla konstrukcji portalu o wejściu szerokości ok. 2,5 m. W jego ościeżach zachowały się mocno zniszczone ciosy, osadzone w masywie ściany i wychodzące przed jej lico. Elementy te oraz widoczny zarys górnych części wejścia, tworzyły pierwotnie uskokową formę portalu, zaopatrzonego w trójkątne zwieńczenie. Podczas wybicia nowego otworu wejściowego do kościoła, starszy został zamurowany przy użyciu ciosów z częściowo wyburzonej północnej ściany nawy. Pośród detali odkrytych w czasie prac archeologicznych w najniższym poziomie muru, znalazł się również granitowy element w formie lilii, który najpewniej stanowił część ornamentu archiwolty portalu.

Czytaj więcej: Kościół pw. Wniebowzięcia NMP w Wierzbnej, gm. Żarów - perła architektury romańskiej na Dolnym...

Harcerskie i wojskowe drobiazgi w zbiorach Żarowskiej Izby Historycznej

Do Żarowskiej Izby Historycznej trafiają różnego rodzaju rzeczy i pamiątki, zarówno te sprzed roku 1945, przez powojenne lata PRL, po czasy nam współczesne. Do dwóch ostatnich kategorii, zaliczyć można z pewnością rzeczy, które przekazał do Izby pan Krzysztof. Wśród nich jest: torba (chlebak) na ramię LWP L-2 CB o wym. 38 cm x 22 cm x 7 cm, torba LWP na maskę przeciw gazową typu SchM 41, 3 pasy harcerskie (dwa z klamrą ZHP – skórzany i parciany, jeden pas zuchowy skórzany z klamrą "Czuj" i słoneczkiem zuchowym), berety Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej: czarny (rozm. 58) – noszony w Marynarce Wojennej i Jednostce Wojskowej Nr 4026 (FORMOZA), w jednostkach pancernych, pododdziałach czołgów i jednostkach 11 Dywizji Kawalerii Pancernej oraz brązowy (rozm. 55) – noszony w jednostkach obrony terytorialnej.

Czytaj więcej: Harcerskie i wojskowe drobiazgi w zbiorach Żarowskiej Izby Historycznej

III Spacer Historyczny - Siedlimowice 7.07.2017 r.

III Spacer Historyczny zorganizowany w ramach wakacyjnych zajęć prowadzonych przez Gminne Centrum Kultury i Sportu na świetlicach wiejskich w gminie Żarów, tym razem odbył się w miejscowości Siedlimowice. Jak zwykle uczestnicy mieli najpierw okazję obejrzeć drobne zabytki pochodzące ze zbiorów Żarowskiej Izby Historycznej, po czym wyruszyli na pieszą wyprawę. Pierwszym z punktów wycieczki były pomnik ustawiony z okazji 800-lecia miejscowości, a następnie wybudowany w 1 połowie XIX wieku spichlerz. Ten trzykondygnacyjny z trzykondygnacyjnym strychem obiekt, przebudowany został w latach 1873-75. Budowla o zwartej, regularnej bryle założonej jest na planie prostokąta, a w jej ścianach zachował się regularny układ małych otworów okiennych. Kolejnym miejscem odwiedzonym przez uczestników III Spaceru Historycznego były ruiny znajdującego się nieopodal pałacu von Kornów. Już w 1386 roku w Siedlimowicach (niem. Schönfeld) stał obronny dwór "Hof", będący własnością rycarza Heinemanna von Seidlitz. Brak jest wiadomości, dotyczących jego przebudowany i rozbudowany na przełomie XVI i XVII wieku. W połowie XVIII w. stał w Siedlimowicach okazały trzykondygnacyjny, czteroskrzydłowy pałac z wewnętrznym dziedzińcem, pokryty dachem dwuspadowym, przebudowany w stylu barokowym prawdopodobnie na przełomie XVII i XVIII w. Rozległy dziedziniec zewnętrzny i wejście do pałacu znajdowały się po stronie południowej. Bramę wejściową ujmował ozdobny portal, nad którym wznosiła się wieżyczka z barokowym hełmem. Dziedziniec zewnętrzny otaczały zabudowania mieszkalno-gospodarcze. Od strony północnej przylegał do folwarku ogród ozdobny otoczony murem z wejściem od strony pałacu. Cały zespół pałacowo-folwarczny otoczony był murem z trzema bramami.

Czytaj więcej: III Spacer Historyczny - Siedlimowice 7.07.2017 r.

Klub Cyklistów "Old Spokes" w Wierzbnej

4 lipca 2017 roku w wakacyjną trasę wyruszył Klub Cyklistów "Old Spokes", który od 2011 roku działa przy GCKiS. Celem pierwszej letniej wyprawy była słynąca z zabytków miejscowość Wierzbna (niem. Würben). Po tradycyjnej już wspólnej fotografii, żarowscy cykliści zwartą grupą wyjechali w kierunku Bożanowa (niem. Eckersdorf). W XVIII wieku w tej niewielkiej miejscowości, wybudowana została barokowa kapliczka. W początkach XX wieku w związku z budową drogi Żarów – Świdnica, budowla ta została ona wyburzona. Zamiast niej wybudowano z czerwonej cegły nową kaplicę, która stoi tu do dnia dzisiejszego. Z Bożanowa klubowicze „Old Spokes” udali się do Wierzbnej, gdzie odwiedzili położony nieco na uboczu niewielki cmentarz, przy którym znajduje się XVIII-wieczny słup dziękczynny upamiętniający wielka zarazę bydła, która dotknęła niegdyś tą miejscowość. Jak donoszą zapiski i opowieści słup ten ustawiony został w miejscu, gdzie zakopano 50 padłych zwierząt. Na prawo od cmentarza patrząc w stronę Żarowa, znajduje się miejsce związane z historią bardziej nam współczesną. Tu 22 marca 1945 roku lądował awaryjnie amerykański samolot bombowy Boeing B-17G. Najmłodsi uczestnicy wycieczki mieli okazję zobaczyć gdzie dokładnie runęła na ziemię jedna z najbardziej znanych konstrukcji lotniczych II wojny światowej.

Czytaj więcej: Klub Cyklistów "Old Spokes" w Wierzbnej

Kolejne pamiątki i fotografie w zbiorach Żarowskiej Izby Historycznej

Żarowska Izba Historyczna wzbogaciła swoje zbiory o kolejne historyczne pamiątki związane z Naszym miastem, ale nie tylko. Mieszkaniec Żarowa – pan Tomasz, przekazał do Izby, pochodzące sprzed 1945 roku, drewniane wieszaki na ubrania (5 sztuk). Dwa spośród nich ściśle związane są z Żarowem. Pierwszy wyprodukowany został najprawdopodobniej w latach 20-tych XX wieku. Jedna ze stron przedmiotu zawiera napis Modehaus Walter Neumann, Saarau i. Sch. na odwrotnej z kolei widnieje nur Conradswaldauerstrasse 1a, Tel. 70. W tym przypadku, chodzi o dawny sklep odzieżowy "Dom Mody" majętnego żarowskiego kupca Waltera Neumanna, który wymieniony został w książce adresowej Żarowa z 1929 roku. Wspomniany "Dom Mody" mieścił się przy dawnej ul. Mrowińskiej (Conradswaldauerstrasse 1a), a obecnej ul. Mickiewicza nr 3. Drugi z żarowskich wieszaków, opatrzony jest napisem Kaufhaus Fritz Nieder, Saarau Herren & Damen Bekleidung. Wedle książki adresowej Żarowa z 1929 roku, kupiec Fritz Nieder zamieszkiwał przy Schweidnitzer Str. 2 (ob. ul. A.Krajowej). Z kolei pod rokiem 1942 figuruje adres Schweidnitzer Str. 43. Sklep Niedera specjalizował się w handlu odzieżą zarówno męską jak i damską. Pozostałe wieszaki pochodzą ze sklepów, które mieściły się w dawnej Świdnicy (2 sztuki) z napisami: Paul Becker Markt Ecke Langstr. Herren & Knabelkleidung i Modewarenhaus Neumarkt & Co. Schweidnitz oraz z Legnicy (1 sztuka) z napisem Kügler & Kaufmann Liegnitz Mittelstr. 47.

Czytaj więcej: Kolejne pamiątki i fotografie w zbiorach Żarowskiej Izby Historycznej