Menu witryny
Wystawy
Gmina Żarów
Historia gminy
Pocztówki i stare fotografie
Lapidarium
Zabytki w gminie
Zabytki w okolicy
Trasy rowerowe
Licznik odwiedzin
PROMUJEMY:
Strona główna
Wystawa "Relikty Historii" - 1.X. - 5.XI.2017 r.
W znakomitej książce "Nośniki pamięci historycznej", autorstwa Marcina Kula, przeczytać można: Większość ludzi zapytana o nośniki pamięci historycznej wskaże pamięć indywidualną i tradycję rodzinną, tradycję grupową i narodową, dzienniki i pamiętniki spisywane przez ludzi, podręczniki, opracowania i powieści historyczne, różne inne dzieła literackie i dzieła sztuki o materii dawnej, filmy i telewizyjne audycje o przeszłości, zabytki, pomniki i muzea, herby, domowe pamiątki, zdjęcia, groby i cmentarze. Bardziej wykształceni wskażą jeszcze archiwa, Bibliotekę Narodową, Filmotekę, dokumenty z epoki, średniowieczne kroniki i, powiedzmy, księgi parafialne bądź księgi urzędów stanu cywilnego. Erudyci przypomną sobie afrykańskich opowiadaczy tradycji („griotów”) lub skandynawskich opowiadaczy sag. Ktoś może wskaże nawet stare książeczki do nabożeństwa, gdzie niejedna rodzina zapisywała daty urodzin i, zwłaszcza, daty zgonów swych bliskich, oraz marginesy ksiąg z tradycyjnych żydowskich bibliotek, gdzie też zapisywano wydarzenia ważne w życiu rodziny. Wszyscy spośród wymieniających rzeczone nośniki pamięci będą mieli oczywiście rację – tyle, że niepełną. Przeszłość odzwierciedla się bowiem praktycznie w każdym przedmiocie i zjawisku, które trwa do dziś. W konsekwencji nośnikiem pamięci o przeszłości, przynajmniej potencjalnym, jest dosłownie wszystko.
Czytaj więcej: Wystawa "Relikty Historii" - 1.X. - 5.XI.2017 r.
Pocztówka "Gruss aus Saarau" z 1897 roku w zbiorach Żarowskiej Izby Historycznej
Żarowska Izba Historyczna wzbogaciła swoje zbiory o pocztówkę litograficzną "Gruss aus Saarau", która wysłana została z Żarowa w dniu 28 lipca 1897 roku (stempel poczty w Żarowie) do adresata zamieszkałego w Norymberdze (niem. Nürnberg). Pocztówka przedstawiająca cześć widoków: zamek, sklep H. Neugebauera, widok na ob. ul. Armii Krajowej w stronę Urzędu Miejskiego, widok na ob. ul. Armii Krajowej z budynkiem dawnej poczty, pomnik wojenny obok kamieniołomu przy Drodze Węglowej oraz Huty Idy i Marii koło Żarowa. Pocztówka wydana została przez żarowskiego kupca wyznania katolickiego Hermanna Neugebauera, którego przedstawiony na pocztówce sklep mieścił się przy Schweidnitzer Strasse, dziś ul. Armii Krajowej 47. Neugebauer wraz ze swoją małżonką Magdaleną w 1927 roku ufundował dla żarowskiego kościoła pw. NSPJ, trzy nowe dzwony (stare zostały przekazane podczas I wojny światowej na przetop). Grobowiec, w który pochowano zasłużone dla Żarowa małżeństwo Neugebauerów, znajduje się przy ul. 1 Maja (dawny cmentarz, obecnie lapidarium). Rzeźba św. Jakuba Starszego, która pierwotnie umieszczona była w centralnym punkcie rodowego grobowca Neugebauerów, obecnie stoi przy kościele pw. NSPJ w Żarowie.
Czytaj więcej: Pocztówka "Gruss aus Saarau" z 1897 roku w zbiorach Żarowskiej Izby Historycznej
Zbiór pamiątek motoryzacyjnych przekazany do Żarowskiej Izby Historycznej
Jak przystało na dwukrotnego organizatora Żarowskiego Spotkania Miłośników Motoryzacji, w naszych zbiorach nie może zabraknąć pamiątek związanych z tą właśnie dziedziną. Do Żarowskiej Izby Historycznej przekazany został właśnie zbiór pozycji dotyczących różnych marek branży motoryzacyjnej oraz imprez rajdowych. Pośród nich znajdują się: duńska instrukcja użytkowania pojazdu marki VW Garbus (z 1955 r.), plakat Międzynarodowego XIII Rajdu Warszawskiego "Polskiego Fiata" 7-9 XI 1975 r., francuski prospekt przedstawiający pojazd marki Renault 8 (lata 60-te), holenderski prospekt przedstawiający pojazd marki Ford Capri GT (lata 70-te), francuski prospekt przedstawiający pojazd marki Citroen CX (lata 80-te), Notatki nawigacyjne z Międzynarodowego XIV Rajdu Warszawskiego "Polskiego Fiata" 5-7.XI.1976 r., Notatki nawigacyjne z 36 Rajdu Polski (Wrocław) 9-11.VII.76 r. wraz z mapami, listami startowymi i odręcznymi adnotacjami uczestników, 2 ulotki Team Rally Polski Fiat, holenderski prospekt przedstawiający pojazd marki VW 1300/1500 w wersji automatic (lata 60-te), amerykański prospekt przedstawiający system IMS dla osób niepełnosprawnych zainstalowany w pojeździe marki Chrysler, angielska gazeta Team Castrol News, nr. 21 (1974), plakat informacyjny XXXVI Rajdu Polski z VII 1976 r., amerykański prospekt pojazdu marki Isuzu Rodeo (lata 90-te), biuletyn informacyjny sportu samochodowego "FSO BISS" z 4 marca 1979 r., angielski regulamin 27 Rajdu Akropolu z 1980 r., angielska instrukcja użytkowania pojazdu marki Austin Mini (lata 60-te), norweska instrukcja użytkowania pojazdu VW Garbus (lata 60-te), książka "Obsługa samochodów importowanych" (wyd. Komunikacji i Łączności, Warszawa 1971), angielski prospekt przedstawiający pojazd marki Toyota Camry (lata 80/90-te), skórzana teczka "Rally Team Polski Fiat".
Czytaj więcej: Zbiór pamiątek motoryzacyjnych przekazany do Żarowskiej Izby Historycznej
Elementy samolotu bombowego Boeing B-17G Y-46697-60-DL odnalezione pod Wierzbną
Wedle niedawnych zapowiedzi, chcemy zaprezentować dzisiaj zaledwie skromny ułamek tego co udało się odnaleźć podczas poszukiwań szczątków amerykańskiego samolotu bombowego Boeing B-17G Y-46697-60-DL, który 22 marca 1945 roku runął na pole pod Wierzbną. Pomimo, że wszystkie odnalezione elementy znajdują się obecnie w konserwacji, to kilka z nich już udało się zidentyfikować. Wśród nich są zaciski węża hydraulicznego (1 kompletny, 2 fragmenty) wyprodukowane przez firmę Wittek Manufacturing Co., Chicago – Ilinois, która od lat 30-tych XX wieku, była dostawcą tego roczaju akcesoriów dla wytwórni samolotów: Bell, Beech, Boeing, Brewster, Cessna, Consolidated, Curtiss-Wright, Douglas, Fairchild, Lockheed, Lycoming, Martin, North American, Northrop, Republic Aviation, Vega, Vultee, Wright. Podobne zaciski posiadające na powierzchni sygnatury (WITTEK MFG CO. CHICAGO U.S.A PAT.2278337 FB-14), odnalezione zostały także w miejscu innej katastrofy bombowca B-17, który rozbił się w okolicach Pułtuska, woj. mazowieckie. Do wyposażenia komory bombowej samolotu B-17G Y-46697-60-DL należały z całą pewnością trzy stalowe haki, na których zaczepiana była listwa zrzutowa z umocowaną bombą (na każdą przypadały 2 haki). Samolot Boeing B-17G mógł zabrać łącznie do 7983 kg ładunku bombowego. Na wspomnianych hakach mocowane mogły być następujące wagomiary bomb: 45 kg, 135 kg, 225 kg, 450 kg, 720 kg, 900 kg. Podczas prac poszukiwawczych pod Wierzbną odnaleziony został także niekompletny odbiornik ANB-H-1 wyprodukowany przez firmę Western Electric Manufacturing Company, New York, który pierwotnie zamontowany był w zestawie słuchawkowym lub lotniczym hełmofonie (typ A-11) jednego z członków załogi rozbitego samolotu B-17G Y-46697-60-DL. Po konserwacji wszystkie odnalezione elementy wraz z innymi znaleziskami z obszaru gminy Żarów oraz przekazane w br pamiątki historyczne, obejrzeć będzie można na wystawie w Żarowskiej Izbie Historycznej, która zaplanowana została w początkach października 2017 roku. Więcej informacji już niebawem.
Czytaj więcej: Elementy samolotu bombowego Boeing B-17G Y-46697-60-DL odnalezione pod Wierzbną
Niecodzienne znalezisko z przydomowej komórki w Żarowie
Co można odnaleźć w zapomnianym zakamarku starej przydomowej komórki ? Jak się okazuje nawet tablicę nagrobną z lat 30-tych minionego wieku. Takiego właśnie znaleziska dokonał pan Michał, który dostarczył ów niecodzienny przedmiot do Żarowskiej Izby Historycznej. Jak powiedział ... tablicę musieli pozostawić tutaj chyba poprzedni mieszkańcy, odnalazłem ją w czasie porządkowania przydomowej komórki. Stała wciśnięta w kąt i oparta napisami o ścianę. Nie wiem po co była komuś potrzebna. Na nagrobku znajdują się imiona i nazwiska dwóch osób – małżeństwa Christopha (ur. 1.8.1870, zm. 30.1.1925) i Charlotte Behrend (ur. 14.7.1867, zm. 2.8.1934). W książce adresowej mieszkańców Żarowa (niem. Saarau), wymieniona została Charlotta Behrend z zawodu kierowniczka wydziału produkcyjnego/majster (niem. Werkmeister), która w 1929 roku mieszkała przy ówczesnej Schweidnitzer Straße 17 (ob. ul. Armii Krajowej).
Czytaj więcej: Niecodzienne znalezisko z przydomowej komórki w Żarowie
Żarowska Wytwórnia Środków Spożywczych "Okruna" w świetle dokumentów z 1947 roku
W 1939 roku ukończona została największa inwestycja branży spożywczej na terenie dzisiejszej gminy Żarów - wybudowana w ciągu kilkunastu miesięcy przez koncern „New Rice Company” fabryka „Okruna Kartoffelwerk Saarau G.m.b.H.” Uroczystość otwarcia nowej fabryki odbyła się 26 sierpnia 1939 roku w żarowskim hotelu Brodtke. Produkcję uruchomiono wiosną 1940 roku. Proces produkcyjny opatentowany został przez doktora Schlössera i inżyniera Roswaenge z Silesii. Początkowo produkowano płatki ziemniaczane, a po rozbudowie w latach II wojny światowej także glukozę, krochmal oraz przerabiano owoce i warzywa na dżemy a także inne przetwory. Resztki z produkcji służyły do wytwarzania paszy. Na przełomie 1942 i 1943 roku wyprodukowano łącznie 2160 ton ziemniaków suszonych, zużywając do tego celu 21 000 ton ziemniaków świeżych. W kolejnym sezonie 1943/1944 przerobiono o 5 000 ton ziemniaków więcej. Fabryka przestała pracować wraz z ewakuacją mieszkańców Żarowa w dniu 12 stycznia 1945 roku. Po wojnie Fabryką Środków Spożywczych "Okruna" zarządzała początkowo świdnicka delegatura Zjednoczenia Spożywców w Jeleniej Górze. Uruchomione zostały jedynie wytwórnia makaronu i wytłaczarnia oleju, którą przekazano zakładom chemicznym "Silesia" i zlikwidowano ostatecznie w 1946 roku. Do "Okruny" przyłączono wówczas wytwórnię mąki kartoflanej. W 1947 roku zakład przejęła Gminna Spółdzielnia "Samopomoc Chłopska" w Żarowie. Spółdzielnia przeprowadziła bieżące remonty, jednak na początku 1948 roku, fabryk była już nierentowna i produkowała tylko niewielkie ilości makaronu oraz mąki kartoflanej. Podjęto decyzję o likwidacji większości wydziałów, demontażu elektrycznych motorów. Opuszczona fabryka niszczała a pozostałe maszyny rozkradziono o czym pisano w protokole władz gminnych z 1948 roku.
Czytaj więcej: Żarowska Wytwórnia Środków Spożywczych "Okruna" w świetle dokumentów z 1947 roku
Żarowska piekarnia i rzeźnia w świetle dokumentów z 1949 roku
Powstała w dniu 16 września 1945 roku Gminna Spółdzielnia "Samopomoc Chłopska", rozpoczęła swą działalność od uruchomienia jeszcze w tym samym roku sklepu w Żarowie i na koniec 1945 roku wykazała zysk w kwocie 143 527,54 zł. Wiadomo jest, że w latach 1945-1950 Spółdzielnia prowadziła sklep główny w Żarowie, sklep w Wierzbnej, sklep żelazny w Żarowie, młyn w Mrowinach, mleczarnię, sklep w Kalnie, wytwórnię środków spożywczych w Żarowie, gorzelnię w Bożanowie, piekarnię w Żarowi, masarnię, warsztat ślusarski, Spółdzielczy Ośrodek Maszynowy, a więc działalność różnorodną. W pierwszych latach działalności Spółdzielnia otrzymała do dyspozycji budynki, lokale i urządzenia opuszczone i pozostawione przez ludność niemiecką. Nie było więc potrzeby inwestowania. Ponadto w ramach pomocy UNRRA do Polski za pośrednictwem Związku Samopomocy Chłopskiej, otrzymała niektóre urządzenia bezpłatnie. Projekt wraz z uruchomieniem piekarni mieszczącej się przy ul. Wojska Polskiego 5 (wedle ówczesnej numeracji, ob. ul. Wojska Polskiego 3), jak też warsztatu ze sklepem rzeźniczym przy ówczesnej ul. Armii Czerwonej 41 (ob. ul. Armii Krajowej), zatwierdzony został przez Starostę Świdnickiego w dniu 17 czerwca 1949 roku. Poniżej prezentujemy dokumentację dotyczącą obu placówek, które podlegały pod GS "SCH" Żarów.
Czytaj więcej: Żarowska piekarnia i rzeźnia w świetle dokumentów z 1949 roku
Wojska cesarskie ks. Franciszka Albrechta von Sachsen-Lauenburg w okolicach Żarowa podczas wojny trzydziestoletniej
W 1 połowie XVII wieku znaczna część starego kontynentu pogrążona była w chaosie krwawego konfliktu, który zapisany został na kartach historii jako „wojna trzydziestoletnia (1618-1648)”. Konflikt ów odmienił dotychczasowe oblicze Europy. Zmiany, jakie przyniosła ta wojna, dotyczyły przede wszystkim sfery polityki, kultury, religii, gospodarki oraz granic terytorialnych. Jej niezwykle brutalny charakter, najbardziej wpłynął jednak na życie zwykłych ludzi. Miliony zginęły w trakcie wieloletnich działań militarnych, gwałtów i grabieży, z głodu i chorób. Opustoszały wsie i miasta, olbrzymie połacie tętniących do tej pory życiem krain zostały wyludnione. Świat dotąd nie widział równie bezwzględnego, okrutnego piekła wojny. Opowieści o niej napełniały strachem słuchaczy przez kilka następnych wieków. Dopiero I i II wojna światowa na nowo zdefiniowały pojęcie jakim jest wojna totalna. Zarzewie tych straszliwych wydarzeń pojawiło się już w 1 połowie XVI wieku, gdy Święte Cesarstwo Rzymskie Narodu Niemieckiego (Rzesza Niemiecka), było prawdziwym przekładańcem skonfliktowanych królestw, księstw i miast-państw. Główną przyczyną waśni, były niesnaski religijne, które podzieliły protestantów i katolików. W Królestwie Czech, Saksonii, na Śląsku i księstwach północnych dominowało wyznanie protestanckie. Z kolei Bawaria, Austria i liczne inne, zwłaszcza południowe, księstwa zamieszkiwane były głównie przez katolików. Toczone dotychczas wojny religijne zakończył zawarty w 1555 roku w Augsburgu.
Fotografie i pocztówki z archiwum pana Horsta Schöpe
Dzisiaj prezentujemy zbiór fotografii oraz pocztówek, które udostępnił nam pan Horst Schöpe – były burmistrz miasta partnerskiego Lohmar. W Żarowie urodził się jego dziadek oraz ojciec. Pośród fotografii znajduje się: ujęcie z ul. Szkolnej, panorama Żarowa w scenerii zimowej, pamiątkowa fotografia obok pomnika wojennego przy Drodze Węglowej, fotografia dawnej Villi Mandel przy pl. Wolności oraz żarowskiego zamku, fotografia z widokiem na bramę główną cmentarza wraz z kaplicą oraz grobu Juliusa Schöpe (dziadek pana Horsta), fotografia z wieży widokowej na Górze Krukowskiej. Udostępnione przez pana Horsta pocztówki, przedstawiają widok na "Marienhaus" oraz ul. Mickiewicza (dawna Konradswaldauerstraße).
Czytaj więcej: Fotografie i pocztówki z archiwum pana Horsta Schöpe
Żarowski "Nefryt" na fotografiach z 1979 roku
Ważnym punktem handlowym w Żarowie po II wojnie światowej było targowisko miejskie. Przez kilka lat powojennych funkcjonowało „na dziko" – bez wskazania lokalizacyjnego i oznaczonego dnia targowego. Prezydium GRN w Żarowie uporządkowała sprawę 8 kwietnia 1953 roku, wyznaczając środę na dzień i pl. Dworcowy na miejsce targu. Placem zarządzała Gminna Spółdzielnia "Samopomoc Chłopska". W latach 60-tych zmieniono lokalizację, przenosząc go pod hale targową, której funkcję pełnił dawny "Marienhaus". Na pl. Dworcowy powróciło w 1971 roku po przekazaniu hali targowej Wytwórczej Spółdzielni Spożywców „Społem”. Stan techniczny dawnego „Marienhausu” już pod koniec lat 60-tych zaczął grozić katastrofą budowlaną. W drugiej połowie lat 70-tych, podjęto więc decyzję o rozbiórce. Na jego miejscu powstał obiekt handlowo-restauracyjny o nazwie „Nefryt”. Dzisiaj prezentujemy zbiór fotografii z otwarcia "Nefrytu" w 1979 roku oraz wystrój mieszczącej się w nim kawiarni, sali okolicznościowej wraz z restauracyjnym barem oraz zaplecze kuchenne.
Czytaj więcej: Żarowski "Nefryt" na fotografiach z 1979 roku
Pamiątkowy Medal "100 lat Polskiego Ruchu Robotniczego w Polsce" 1882-1982 w zbiorach Żarowskiej Izby Historycznej
Żarowska Izba Historyczna wzbogaciła swoje zbiory o pamiątkowy Medal "100 lat Ruchu Robotniczego w Polsce". Przekazany anonimowo brązowy krążek o średnicy 80 mm, wybity został z okazji 100 lecia ruchu robotniczego w Polsce w 1982 roku. Na awersie medalu znajduje się wizerunek Ludwika Waryńskiego (1856-1889), działacza i ideologa socjalistycznego, napis WIELKI PROLETARIAT, daty 1882-1982 oraz nazwy partii socjalistycznych działających w ciągu tego stulecia: SDKPiL, PPS-Lewica, KPP, PPR, PPS, PZPR. Na rewersie robotnicy z flagami i inskrypcja: 100 LAT RUCHU ROBOTNICZEGO W POLSCE. Medal przyznawano działaczom partyjnym oraz instytucją. W 1982 roku Sekretariat KC PZPR medalem 100-lecia Polskiego Ruchu Robotniczego wyróżnił grupę wojskowych działaczy partyjnych, wśród której byli m.in.: Jan Sośnicki – dowódca wojskowy, generał brygady WP oraz Józef Baryła – dowódca wojskowy, generał broni, doktor nauk humanistycznych (1964), szef Głównego Zarządu Politycznego WP, wiceminister obrony narodowej, działacz partyjny i państwowy, członek Komitetu Centralnego PZPR (1980–1981 i 1985–1990), sekretarz KC PZPR (1985–1988), członek Biura Politycznego KC PZPR (1986–1988), członek Prezydium Rady Naczelnej ZBoWiD(1985–1990), ambasador PRL i RP w Syrii i Jordanii (1988–1990), Henryk Koczara – generał dywizji Wojska Polskiego, działacz partyjny, oficer aparatu partyjno-politycznego WP, wieloletni współpracownik i zastępca generałów: Wojciecha Jaruzelskiego i Józefa Baryły, mgr nauk społecznych, Franciszek Księżarczyk – generał broni Wojska Polskiego, zastępca komendanta głównego Milicji Obywatelskiej (1948–1954), zastępca szefa Głównego Zarządu Politycznego Wojska Polskiego(1962–1969), prezes Zarządu Głównego Ligi Obrony Kraju (1962–1969), członek Komitetu Centralnego PZPR (1981–1986), wieloletni prezes Związku Inwalidów Wojennych (1971-1991). Medal jest dziełem znanego artysty z Gdańskiej ASP Edwarda Sitka, twórcę wielu prac między innymi autora pomnika św. Jana Pawła II przed kościołem Św. Antoniego w Gdańsku.
Informacje
Historia miejscowości
Dawni mieszkańcy
Kalendarium
Kartografia
Słownik miejscowości
Muzea, wystawy, zabytki
Archeologia i Historia
Strony historyczne
WSPÓŁPRACUJEMY:
