Strona główna
W sakiewce dawnych mieszkańców gminy Żarów, cz.6: Monety III Rzeszy 1933-1945
W 1930 roku NSDAP zdobyła 18,3% głosów, w 1932 roku w lipcu – 37,4%, w listopadzie – 33,1%. 30 stycznia 1933 roku prezydent Rzeszy powierzył Hitlerowi tekę kanclerza Rzeszy. W kolejnych wyborach w marcu 1933 roku NSDAP uzyskało 43,9% głosów co przełożyło się na 44,5% miejsc w Bundestagu. 6 lipca 1933 roku Hitler proklamował zakończenie „rewolucji narodowosocjalistycznej”. Do 1 maja 1933 roku do partii nazistowskiej wstąpiło 1,6 mln osób. Ustawą z 14 lipca 1933 roku zakazano działalności wszelkich partii politycznych poza NSDAP. W wyborach 12 listopada 1933 roku NSDAP zdobyła 92,2% głosów. Od 1 sierpnia 1934 roku Hitler łączył stanowiska prezydenta i kanclerza Rzeszy. Odtąd pełnia władzy należała do Hitlera, mógł robić co chciał. Stał ponad państwem, a jego wola stanowiła najwyższe prawo. Według rocznika statystycznego w 1932 roku było w Niemczech 141 000 domów mieszkalnych, w następnym roku po dojściu Hitlera do władzy było ich już 284 000 W latach 1933-1938 dochód narodowy Niemiec wzrósł ponad dwukrotnie, podobnie przemysł ciężki i zbrojeniowy zwiększył moce ponad dwukrotnie, produkcja stali wzrosła ponad czterokrotnie, a wydobycie rud żelaza wzrosło prawie pięciokrotnie. Wskaźnik produkcji dóbr przemysłowych w latach 1932-1938 wzrósł ponad dwukrotnie, w tym dóbr inwestycyjnych ponad trzykrotnie. Zbudowano w tym okresie od podstaw przemysł włókien sztucznych, produkcję syntetycznej benzyny i kauczuku, a w produkcji aluminium Niemcy wysunęły się na pierwsze miejsce w świecie. W przemyśle samochodowym zatrudnienie wzrosło z 65 000 (1933 r.) do 220 000 (1938 r.). Wprowadzono program wielkich robót publicznych, w tym ponad 5 tys. km autostrad oraz pierwsze na świecie lotniska i poligony. W rolnictwie średnia wydajność produkcji zbóż wzrosła z 21 do 26 q/ha. Bezrobocie spadło z 30% na 1,3% tj. zmalało ponad dwudziestokrotnie. W 1932 roku zawodowo czynnych było 18,0 mln osób, z tego zatrudnionych 12,0 mln, a bezrobotnych 6,0 mln osób, natomiast w 1938 roku zawodowo czynnych było już 21,0 mln osób, zatrudnionych 20,8 mln, a bezrobotnych zaledwie 200 000. Po 1938 roku odczuwany był w Niemczech brak rąk do pracy.
Czytaj więcej: W sakiewce dawnych mieszkańców gminy Żarów, cz.6: Monety III Rzeszy 1933-1945
II Żarowskie Spotkanie Miłośników Motoryzacji - 13.08.2017
Za nami II Żarowskie Spotkanie Miłośników Motoryzacji. 13 sierpnia 2017 roku na Targowisku Miejskim w Żarowie zagościli nie tylko posiadacze wyjątkowych pojazdów, ale także licznie przybyli Żarowianie i mieszkańcy pobliskich okolic. Wszyscy mieli niecodzienną okazję obejrzeć prawdziwe perełki motoryzacji zarówno rodzimej jak i światowej. W sumie podczas spotkania, zaprezentowanych zostało ponad 100 pojazdów (auta + motocykle), które do Żarowa dotarły z różnych miejscowości Dolnego Śląska, a wymienić tutaj można m.in. Głogów, Miękinię, Wałbrzych, Wrocław, Świdnica, Strzegom, Legnicę, Jaroszów, Nowice, Wierzbną, Piotrowice Świdnickie i in. Pośród lśniących lakierem i chromem w blasku sierpniowego słońca, znalazły się m.in. FSO Warszawy M20 i M223, FSO Fiaty 125p, FSO Polonez Caro, FSM Fiaty 126p i Syrena R20, Fiat 600, Volvo B18, Skody Forman Typ 785 oraz 105, Lincoln Continental, Jeep Wrangler, Zastavy 1100p, Trabanty 601, VW Corrado, Jetta A1 MK1 oraz Golfy (cabrio i pick-up), Łady 2107 i 1300, Mercedesy-Benz 124, MG T-type, a także rajdowe Fiat Cinquecento i Renault Clio Sport PH2. Pośród pojazdów ciężkich, a za razem w kategorii militarnej prezentowany był opancerzony pojazd rozpoznawczo-patrolowy BRDM-2, który wystawiło Stowarzyszenie GRH "Pancerni" ze Strzegomia. Liczną grupę uczestników II Żarowskiego Spotkania Miłośników Motoryzacji, stanowili podobnie jak rok wcześniej posiadacze różnego rodzaju jednośladów. W tej grupie uwagę zwracały WFM 125, CZ 175, SHL 175, SFM Junak, Simson SR50, Kadet M-780 oraz różne modele marek Yamaha, Suzuki, Harley Davidson i in. Przybyła na Spotkanie Motoryzacyjne publiczność, miała okazję obejrzeć także najnowsze modele marki Fiat (samochody dostawcze Ducato oraz wspaniały terenowy Fullback), które zaprezentowała Jata Sp. z.o.o. Świdnica - Autoryzowany Dealer Fiata.
Czytaj więcej: II Żarowskie Spotkanie Miłośników Motoryzacji - 13.08.2017
W rodzinnych albumach mieszkańców gminy Żarów, cz.17
W 17-tej odsłonie cyklu "W rodzinnych albumach mieszkańców gminy Żarów" prezentujemy dzisiaj dalsze fotografie z rodzinnego zbioru pani Agnieszki. Fotografie datowane są na lata 1948-1985. Pośród nich widoki na zabudowę żarowskiego Osiedla "Piastów", ul. Górniczą, ul. Wojska Polskiego, pl. Wolności z ul. Słowackiego. Ponadto fotografia z wycieczki do zamku Grodno w Zagórzu Śląskim (6.VI.1948), fotografia pamiątkowa z Dnia Hutnika – 40-lecia ŻZMO w 1985 r., szkolna fotografia z SP 3 im. Juliusza Słowackiego oraz fotografia wykonana przed wejściem do dawnej gospody w Wierzbnej. Zapraszamy do obejrzenia.
Składamy Serdeczne Podziękowania dla pani Agnieszki za udostępnienie poniższych fotografii
Posiadacie wiedzę na temat interesujących miejsc, budowli, a może znacie jakąś ciekawą historię ?? Podzielcie się z nami swoją wiedzą lub starociami z domowych strychów, głębokich szuflad oraz rodzinnych albumów. Wszelkie informacje, skany fotografii i dokumentów możecie przesyłać bez wychodzenia z domu na adres mailowy: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie obsługi JavaScript.. Skany bądź fotografie, oględziny wszelkich dokumentów i przedmiotów możemy wykonać również od ręki w Gminnym Centrum Kultury i Sportu w Żarowie przy ul. Piastowskiej 10A. Utrwalmy wspólnie w słowie pisanym oraz wzbogacimy historię Naszej Małej Ojczyzny.
Czytaj więcej: W rodzinnych albumach mieszkańców gminy Żarów, cz.17
Dokumentacja i sztandar GS "Samopomoc Chłopska" w zbiorach Żarowskiej Izby Historycznej
Gminna Spółdzielnia „Samopomoc Chłopska” (potocznie GS) to nazwa spółdzielni produkcyjno-handlowo-usługowych istniejących w większości gmin wiejskich i miejsko-wiejskich. Utworzone w okresie PRL gminne spółdzielnie miały wówczas praktycznie monopol handlu na wsi (w miastach ich odpowiednikami były w pewnym zakresie spółdzielnie spożywców „Społem”). Poza działalnością gospodarczą niektóre GS-y zajmowały się także aktywizacją lokalnej społeczności poprzez prowadzenie Klubów Rolnika. Większość Gminnych Spółdzielni przetrwała reformy rynkowe. Działają dziś nie tylko na terenach wiejskich, ale nawet w dużych miastach, gdzie GS-y znalazły się wraz z przyłączaniem okolicznych wsi (tam funkcjonują z reguły pod nazwą: Miejska Spółdzielnia Zaopatrzenia i Zbytu). GS-y powstały jako rolnicze spółdzielnie zaopatrzenia i zbytu, zajmujące się: 1) sprzedażą wszelkich artykułów, od spożywczych począwszy, poprzez wszelkie artykuły przemysłowe (narzędzia, naczynia, meble, rowery i motocykle, odzież i obuwie, „1001 drobiazgów”), aż do nawozów, materiałów siewnych, budowlanych i węgla na opał, 2)skupem żywca, 3) przetwórstwem spożywczym, prowadząc piekarnie, rzeźnie, masarnie, rozlewnie piwa, wytwórnie wód gazowanych, restauracje i bary.
Rakietowe wyrzutnie "Katiusza" na linii frontu w pobliżu Żarowa w kwietniu 1945 r.
Gdyby nie uzbrojenie nie byłoby wojen. Gdyby nie uzbrojenie nie byłoby największej wojny w historii – II Wojny Światowej. Czołgi, samoloty, okręty wojenne, karabiny, pistolety i granaty były niejako przyczyną tylu nieszczęść, morderstw i zniszczeń. Uzbrojenie było narzędziem, które zamieniało w czyn postanowienia i przemyślenia dowódców i polityków. 22 czerwca 1941 roku wraz z inwazją państw Osi na ZSRR, rozpoczęły się walki na froncie wschodnim. Tutaj doszło do największych i najważniejszych bitew – pod Moskwą, o Stalingrad i pod Kurskiem. Zmagania na tym teatrze działań wojennych charakteryzowały się niespotykanym okrucieństwem, całkowitą destrukcją, masowymi deportacjami i olbrzymią śmiertelnością z powodu walk, głodu, wykrwawienia, chorób i masakr. Pośród najważniejszych, wręcz symbolicznych już oręży Armii Czerwonej, która niczym walec parła do przodu miażdżąc niemiecki Wehrmacht po odepchnięciu go od Stalingradu, były znane wszystkim: pistolet maszynowy Szpagina wzór 1941 (potocznie "pepesza"), czołg średni T-34, samolot szturmowy Ił-2 (potocznie "szturmowik") oraz wyrzutnie rakietowe BM-8/13/31 (potocznie "katiusza").
Czytaj więcej: Rakietowe wyrzutnie "Katiusza" na linii frontu w pobliżu Żarowa w kwietniu 1945 r.
Żarowski Klub Cyklistów "Old Spokes" w Śmiałowicach
W dniu 26 lipca 2017 roku Żarowski Klub Cyklistów "Old Spokes" przy GCKiS odbył 4 już wakacyjną wycieczkę rowerową. Tym razem cykliści "Old Spokes" zagościli w miejscowości Śmiałowice, gm. Marcinowice. W tej niezwykle urokliwej miejscowości uczestnicy wyprawy odwiedzili okazały kościół parafialny pw. św. Wawrzyńca. Budowla ta wzniesiona została w stylu wczesnogotyckim pod koniec XIII wieku. W jej wnętrzu znajduje się cenne wyposażenie w postaci gotyckiej figury Matki Bożej z XV w., barokowe ołtarze z XVII w., oraz podobnie datowana drewniana ambona i chrzcielnica. Cykliści "Old Spokes" podziwiali ponadto liczne epitafia z lat 1452-1600, potężny mur obronny kościoła z otworami strzelnic oraz wmurowanym doń krzyżem pokutnym z 1413 r., a także stojące przy bramie kapliczki pokutne. Kolejnym miejscem postoju był niestety nie czynny już dzisiaj młyn w Śmiałowicach. Zboże w tym miejscu mielono już w odległych czasach średniowiecza. Później dzięki uprzejmości pana sołtysa Zdzisława Krzemińskiego oraz pani radnej Danuty Maślany cykliści "Old Spokes" mogli obejrzeć wystawę starych fotografii zdobiących ściany miejscowej świetlicy wiejskiej. Po wspólnym ognisku oraz zabawach rekreacyjnych wyprawa udała się w drogę powrotną, która wiodła przez miejscowość Panków.
Czytaj więcej: Żarowski Klub Cyklistów "Old Spokes" w Śmiałowicach
Rumuński "Medal Krucjaty przeciwko Komunizmowi" odnaleziony w Żarowie
Rok po wybuchu II wojny światowej, Rumunia w 1940 roku utraciła część swego terytorium zarówno na wschodzie, jak i na zachodzie. W lipcu ZSRR po wystosowaniu wobec rumuńskiego rządu ultimatum rozpoczął okupację Besarabii i północnej Bukowiny. ⅔ Besarabii zostały dołączone do niewielkiej Mołdawskiej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej. Pozostała część (Budziak) i północna Bukowina weszły w skład Ukraińskiej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej. Wkrótce później, 30 sierpnia, na mocy drugiego arbitrażu wiedeńskiego zmuszona przez III Rzeszę i Włochy Rumunia zwróciła Węgrom północną Kriszanę, Marmarosz oraz znaczną część Siedmiogrodu. Ku niezadowoleniu Węgier pozwolono Rumunii natomiast zatrzymać południową Transylwanię – czyli okolice Aradu, Devy i Sybina. 7 września w Krajowie zawarto traktat, na mocy którego południowa Dobrudża (tzw. Cadrilater) została odstąpiona Bułgarii (była to całość ziem zdobytych przez Rumunię podczas II wojny bałkańskiej w 1913 roku). Podczas "Operacji Barbarossa", Rumunia wystawiła u boku nienieckiego Wehrmachtu największy kontynent wojskowy, spośród wszystkich państw sojuszniczych III Rzeszy. 11 czerwca 1941 roku ogłoszono mobilizację armii rumuńskiej. Do działań bojowych skierowano Grupę "Antonescu", która składała się z 3. i 4. Armii. Siły rumuńskie przedstawiały się następująco: 3. Armią dowodził gen. Petre Dumitrescu, w jej składzie znajdowały się: Korpus Kawalerii (5. Brygada Kawalerii, 6. Brygada Kawalerii, 1. Dywizja Pancerna, 6. Dywizja Piechoty), Korpus Górski (7. Dywizja Piechoty, 8. Brygada Kawalerii, 1. Brygada Górska, 2. Brygada Górska, 4. Brygada Górska), 4. Armią dowodził gen.Nicolae Ciupercă, w jej skład wchodziły: V Korpus (21. Dywizja Piechoty, Dywizja Forteczna, Dywizja Gwardii), III Korpus (11. Dywizja Piechoty, 15. Dywizja Piechoty, 35. Dywizja Rezerwowa), XI Korpus (1. Brygada Forteczna, 2. Brygada Forteczna), II Korpus (9. Dywizja Piechoty, 10. Dywizja Piechoty). Łącznie siły rumuńskie liczyły 325 700 żołnierzy.
Czytaj więcej: Rumuński "Medal Krucjaty przeciwko Komunizmowi" odnaleziony w Żarowie
Żarowska fotografia Georga Daslera z początku XX wieku
Równo miesiąc temu prezentowaliśmy fotografię z początku XX wieku, wykonaną przez dawnego żarowskiego fotografa Georga Daslera. Ów człowiek z zawodu fotograf, pracował w zakładzie mieszczącym się przy dawnej Moltkestraße 3, dzisiaj ul. Juliusza Słowackiego w Żarowie. Jego dziełem są znane nam fotografie portretowe mieszkańców Żarowa (patrz tutaj oraz tutaj). Prezentujemy dzisiaj kolejną z fotografii wykonanych w atelier przy dawnej Moltkestraße 3. Egzemplarz ten trafił do prywatnych zbiorów pana Tadeusza, który przesyłając jej skan, napisał taką oto wiadomość: "Dla mnie stara fotografia jest prawdziwym skarbem. W dobie fotografii cyfrowej stare zdjęcia, których można dotknąć i pooglądać w albumach, nabierają wartości szczególnej. Państwo jako instytucja o charakterze publicznym, która zajmuje się upowszechnianiem historii oraz dorobku kulturowego, posiada pierwszeństwo w dostępie do tej fotografii, którą zakupiłem do swoich zbiorów prywatnych. Będę bardzo wdzięczny za jej publikację z myślą o obecnych mieszkańcach Żarowa".
Czytaj więcej: Żarowska fotografia Georga Daslera z początku XX wieku
W sakiewce dawnych mieszkańców gminy Żarów, cz.5: Monety Republiki Weimarskiej 1919-1933
Weimarska Republika to potoczne określenie Rzeszy Niemieckiej w latach 1919-1933. Została proklamowana 9 listopada 1918 roku, po abdykacji cesarza Wilhelma II Hohenzollerna. W lipcu 1919 roku parlament przyjął konstytucję w Weimarze (stąd nazwa), ustanawiając republikę demokratyczno-parlamentarną na czele z prezydentem Friedrichem Ebertem (11.02.1919 – 28.02.1925), później Paulem von Hindenburgiem (12.05.1925 – 2.08.1934). Władza ustawodawcza znajdowała się w rękach jednoizbowego Reichstagu. Brak stabilizacji politycznej sprzyjał próbom prawicowych przewrotów, m.in. pucz Kappa (marzec 1920 r.) , pucz monachijski (8/9 listopada 1923 r.). Polityka zagraniczna zorientowana była na zwalczanie ustaleń traktatu wersalskiego. W wyniku kryzysu parlamentarnego, po upadku gabinetów Franza von Papena (1932) i Kurta von Schleichera (1933) i objęciu władzy przez Adolfa Hitlera (styczeń 1933), przekształcona w III Rzeszę. Proklamowana pod koniec 1918 roku Republika Weimarska napotkała ogromne wyzwania ekonomiczne i polityczne. W 1920 roku, produkcja przemysłowa osiągnęła 61% swojego poziomu z 1913 roku, a w 1923 roku spadła jeszcze do 54%. Straty terytorialne wynikające z Traktatu Wersalskiego istotnie osłabiły potencjał produkcyjny Rzeszy: straciła ona ok. 13% dotychczasowej powierzchni, a poza jej granicami pozostało ok. 10 % niemieckiej populacji. W dodatku Niemcy zostały zobowiązane do wypłacenia reparacji wojennych, które ustalone zostały na nieco ponad 3% PKB Republiki rocznie. W związku z opóźnieniami w spłacie długu, Francja w styczniu 1923 roku przystąpiła do okupacji najbardziej uprzemysłowionego region Republiki Weimarskiej, jakim było Zagłębie Ruhry.
W rodzinnych albumach mieszkańców gminy Żarów, cz.16
Wedle niedawnych facebookowych zapowiedzi, w kolejnej odsłonie cyklu "W rodzinnych albumach mieszkańców gminy Żarów" prezentujemy dzisiaj zbiór fotografii z dawnego Przyłęgowa (niem. Preilsdorf). Fotografie datowane przed 1945 r., przedstawiają rodzinę pana Petera Freer, która zamieszkiwała budynek stojący w miejscu obecnej świetlicy wiejskiej. Niniejszy zbiór fotografii, przesłany przez pana Petera Freer wraz ze zgodą na publikację, udostępniła nam pani Agnieszka Proniewicz.
Składamy Serdeczne Podziękowania dla pani Agnieszki za udostępnienie poniższych fotografii
Posiadacie wiedzę na temat interesujących miejsc, budowli, a może znacie jakąś ciekawą historię ?? Podzielcie się z nami swoją wiedzą lub starociami z domowych strychów, głębokich szuflad oraz rodzinnych albumów. Wszelkie informacje, skany fotografii i dokumentów możecie przesyłać bez wychodzenia z domu na adres mailowy: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie obsługi JavaScript.. Skany bądź fotografie, oględziny wszelkich dokumentów i przedmiotów możemy wykonać również od ręki w Gminnym Centrum Kultury i Sportu w Żarowie przy ul. Piastowskiej 10A. Utrwalmy wspólnie w słowie pisanym oraz wzbogacimy historię Naszej Małej Ojczyzny.
Czytaj więcej: W rodzinnych albumach mieszkańców gminy Żarów, cz.16
V Spacer Historyczny - Buków 19.07.2017
V Spacer Historyczny zorganizowany w ramach wakacyjnych zajęć prowadzonych przez Gminne Centrum Kultury i Sportu na świetlicach wiejskich w gminie Żarów, tym razem odbył się w Bukowie. Tradycyjnie już uczestnicy mieli najpierw okazję obejrzeć drobne zabytki pochodzące ze zbiorów Żarowskiej Izby Historycznej, po czym wyruszyli na pieszą wyprawę. W Bukowie znajduje się wiele interesujących budowli i historycznych reliktów. Uczestnicy wycieczki obejrzeli m.in. trzy z sześciu przydrożnych kapliczek. Pierwsza z nich stojąca przy ul. Kwiatowej jest jednokondygnacyjną, murowaną kaplicą w całości licowaną czerwoną cegłą. Bryła budowli posiada formę regularna na planie prostokąta. Umieszczony osiowo otwór wejściowy, zamknięty jest ostrołukowo. Kaplicę przykrywa dwuspadowy dach ceramiczny. Dwie kolejne kapliczki stojące przy ul. Lipowej wybudowane zostały na przełomie XIX i XX wieku. Są to jednokondygnacyjne, murowane budowle z osiowo umieszczonym otworem wejściowym zamkniętym górą szczytem trójkątnym i falistym. W dalszej kolejności uczestnicy spaceru obejrzeli 1,4 metrową kolumnę maryjną z 1870 roku, która znajduje się na posesji przy ul. Lipowej 19 oraz figurę św. Jana Nepomucena z 1 połowy XVIII wieku, stojącą przy domostwie nr 24. Na trasie wędrówki znalazły się również dwa kamienne krzyże pojednania (pokutne). Jeden maltański granitowy o wymiarach 64x70x11 cm, wmurowany jest w ogrodzenie przy budynku nr 3. Drugi łaciński z granitu o wymiarach 141x73x14 cm wkopany jest za kapliczką na południe od kościoła przy budynku nr 58. Ostatnim punktem wycieczki był wzniesiony w połowie XIII wieku Kościół pw. św. Stanisława Biskupa i Męczennika. Wzniesiony w stylu późnoromańskim, powiększony został w XIV wieku o część zachodnią, a w połowie XVIII wieku o dwie barokowe kaplice dobudowane od południa i od północy. Świątynia jest orientowana, jednonawowa z symetrycznymi kaplicami, tworzącymi w rzucie formę krzyża. Po stronie zachodniej kwadratowa wieża pokryta ostrosłupowym hełmem. Prostokątne prezbiterium zakończone trójboczną absydą pokryte jest sklepieniem krzyżowo-żebrowym. W prezbiterium znajduje się gotyckie sanktuarium. Nawę pokrywa drewniany sufit.