Strona główna

Reklamy przemysłowe z biblioteki żarowskiej "Silesii" w zbiorach Żarowskiej Izby Historycznej

W ubiegłym roku do zbiorów Żarowskiej Izby Historycznej trafił szereg ulotek-reklam przemysłowych, pochodzących z dawnej biblioteki technicznej zakładów chemicznych "Silesia" w Żarowie. Kolekcja ta powiększyła się właśnie o kolejne egzemplarze. Wśród nich są reklamy firm: J.Schaeefer Wasselenheim, Joseph Vögele A.G. Mannheim, E.Nacke Maschinenfabrik Coswig-Sachsen, Raasbach & Krale A.G. Lackerfabrik Magdeburg-Sudenburg, Wegelin & Hübner Maschinenfabrik und Eisengiesserei Halle a.S., Warbrunn Quilitz & Co. Berlin, C.T. Speyer & Co. Maschinenbau-Anstalt Berlin oraz inne archiwalia. Dokumenty przekazał do Żarowskiej Izby Historycznej mieszkaniec gminy Żarów. Składamy panu Serdeczne Podziękowania !!!

Posiadacie niepotrzebne starocie (przedmioty, fotografie, dokumenty lub inne rzeczy) ?? Posiadacie wiedzę na temat interesujących miejsc, budowli, a może znacie jakąś ciekawą historię ?? Podzielcie się z nami swoją wiedzą lub starociami z domowych strychów, głębokich szuflad oraz rodzinnych albumów. Wszelkie informacje, skany fotografii i dokumentów możecie przesyłać bez wychodzenia z domu na adres mailowy: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie obsługi JavaScript.. Skany bądź fotografie, oględziny wszelkich dokumentów i przedmiotów możemy wykonać również od ręki w Gminnym Centrum Kultury i Sportu w Żarowie przy ul. Piastowskiej 10A. Utrwalmy wspólnie w słowie pisanym oraz wzbogacimy historię Naszej Małej Ojczyzny.

Czytaj więcej: Reklamy przemysłowe z biblioteki żarowskiej "Silesii" w zbiorach Żarowskiej Izby Historycznej

Rycina Teodora Blätterbauera z XIX wieku w zbiorach Żarowskiej Izby Historycznej

Do Żarowskiej Izby Historycznej trafił kolejny eksponat pochodzący z XIX wieku. Jest nim piękna rycina przedstawiająca portal wejściowy kościoła pw. Józefa Oblubieńca NMP w Pożarzysku ("Kirchenportal zu Hohen-Poseritz"). Autorem ryciny wykonanej w technice drzeworytu sztorcowego jest znany śląski malarz, rysownik i ilustrator Theodor Blätterbauer. Rycina datowana na ok. 1885 rok, posiada wymiary 93x83 mm i jest sygnowana na płycie inicjałami "Th. B.". Publikowana był w dziele Franza Schrollera pt. Schlesien. Eine Schilderung des Schlesierlandes (wyd. 1885, Glogau). Eksponat zakupiony został i przekazane jako "depozyt ekspozycyjny" przez członków Żarowskiej Grupy Poszukiwawczej "Fridericus Borussorum Rex".

Czytaj więcej: Rycina Teodora Blätterbauera z XIX wieku w zbiorach Żarowskiej Izby Historycznej

Życzenia Noworoczne

Szklany talerz z przełomu XIX i XX wieku w zbiorach Żarowskiej Izby Historycznej

Zbiory Żarowskiej Izby Historycznej wzbogaciły się o interesujący wyrób szklany datowany na 2 połowę XIX lub przełomu XIX i XX wieku. Jest nim szklany talerz na pieczywo z napisem "Brod und Kuchen. Jedes zu seiner Zeit". Datowanie przedmiotu potwierdza pisownia słowa "Brod", które ujednolicono i zmieniono na "Brot", razem z reformą pisowni obowiązującej w Cesarstwie Niemieckim od 1901 roku. Talerz o wymiarach 20,3 x 29 cm, wykonany został z tzw. szkła prasowanego (szkło tłoczone), produkowanego mechanicznie za pomocą metalowych form z reliefowymi wzorami, przez dociśnięcie metalowym tłocznikiem lub z wykorzystaniem sprężonego powietrza. Technologia ta popularna była szczególnie w Stanach Zjednoczonych, gdzie w 1827 roku D. Jarves (Boston) otrzymał patent na produkcję szkła tłocznikiem. W 1889 roku uruchomiono półautomatyczną produkcję butelek, a 1905 roku pierwszą automatyczną linię produkcyjną. Wytwórczości szkła metodą tłoczenia, szybko dotarła na kontynent europejski, gdzie w fabrykach brytyjskich, francuskich i niemieckich powstawały różnego rodzaju szklane wyroby. Egzemplarz, który trafił do zbiorów Żarowskiej Izby Historycznej w zachodnioeuropejskich katalogach muzealnych, opisany został jako: talerz z bezbarwnego szkła prasowanego, wyprodukowany przez nieznanego wytwórcę w Niemczech w końcu XIX lub na początku XX wieku (Kolekcja Sammlung Geiselberger PG-695).

Czytaj więcej: Szklany talerz z przełomu XIX i XX wieku w zbiorach Żarowskiej Izby Historycznej

"Czasopismo dla chemii analitycznej" (nr 25., 1886 r.) z biblioteki technicznej żarowskiej "Silesii"

Chociaż w zbiorach Żarowskiej Izby Historycznej znajduje się kilkaset książek, które pierwotnie przechowywane były w dawnej bibliotece technicznej żarowskiej "Silesii", to egzemplarz który w ostatnich dniach trafił do naszej kolekcji jest naprawdę wyjątkowy. Mowa tutaj o wydanym w 1886 roku 25. numerze czasopisma "Fresenius’ Zeitschrift für Analytische Chemie", które jak wskazuje sama nazwa poświęcone było chemii analitycznej, zajmującej się analizą ilościową, jakościową oraz strukturalną związków i mieszanin. Pozycja jest najstarszym czasopismem zgłębiającym zagadnienia chemii analitycznej, które ukazywało się w Królestwie Pruskim od 1861 roku pod nazwą "Zeitschrift für Analytische Chemie" (pod tą nazwą do 1944 roku – numer 127). Jego wydawcą był znany niemiecki chemik, członek Tajnej Rady, założyciel i dyrektor laboratorium chemicznego w Wiesbaden – Carl Remigius Fresenius (ur. 28.12.1818 we Frankfurcie nad Menem, zm. 11.06.1897 w Wiesbaden). Wznowione od 1947 roku wydania opatrzone były tytułem „Fresenius’ Zeitschrift für Analytische Chemie“. Od 1990 roku ukazują się angielskojęzyczne czasopisma pod nazwą "Fresenius Journal of Analytical Chemistry".

Czytaj więcej: "Czasopismo dla chemii analitycznej" (nr 25., 1886 r.) z biblioteki technicznej żarowskiej "Silesii"

Pocztówki z 1938 i 1966 roku w zbiorach Żarowskiej Izby Historycznej

Kolejne dwa egzemplarze kart pocztowych trafiły do Żarowskiej Izby Historycznej. Wśród nich są: karta pocztowa przedstawiająca widok na zamek w Żarowie, której wydawcą był Paul Haase, Buchhandlung, Saarau. Strona odwrotna zawiera zapisane pole korespondencyjne i adresowe oraz stempel poczty w Żarowie (Saarau Kr. Schweidnitz) z datownikiem 16 kwietnia 1938 roku. Druga kartka pocztowa przedstawia widok na fragment dawnej ulicy Armii Czerwonej (ob. ul. Armii Krajowej). Wydawcą tej pocztówki było Biuro Wydawnicze "Ruch", wykonawcą PTTK – Zakład Wytwórczy "Foto-Pam" Wrocław, a autorem fotografii J.Korpal. Strona odwrotna zawiera zapisane pole korespondencyjne i adresowe, a także stempel poczty w Świdnicy z datownikiem 23 lipca 1966 roku. Pocztówki zakupione zostały i przekazane jako "depozyt ekspozycyjny" przez członków Żarowskiej Grupy Poszukiwawczej "Fridericus Borussorum Rex".

Czytaj więcej: Pocztówki z 1938 i 1966 roku w zbiorach Żarowskiej Izby Historycznej

Projekt przebudowy żłobka ŻZMO przy ul. Hutniczej 2 w Żarowie z 1983 roku

W 1947 roku przy zakładach chemicznych i materiałów ogniotrwałych uruchomiono przedszkola przyzakładowe. Dolnośląskie Zakłady Chemiczne "Silesia" ulokowały przedszkole przy ul. Zamkowej 1, zaś Żarowskie Zakłady Materiałów Ogniotrwałych w budynku przy ul. Mickiewicza 13. Na początku lat 60-tych ŻZMO wybudowały nowy budynek dla potrzeb przedszkola przy ul. Waryńskiego (ob. Ogrodowa). Po oddaniu do użytku nowego przedszkola, żłobek przeniesiono do budynku przy ul. Karola Marksa 2 (ob. ul. Ogrodowa), który nie był przystosowany do potrzeb placówki. Żłobek ten funkcjonował aż do 1986 roku, czyli do czasu zakończenia budowy i oddania nowego obiektu na osiedlu "Piastów" przy ul. Władysława Łokietka w 1986 roku (budowa rozpoczęta w 1983 roku). Budynek przy ob. ul. Hutniczej 2 (budynek mieszkalny), wybudowany został ok. 1910 roku. Jest to murowany, prostokątny obiekt, wzniesiony na kamiennym cokole, cechujący się regularną, zwartą bryłą. Jednokondygnacyjny z użytkowym poddaszem, nakryty dachem naczółkowym o ceramicznym pokryciu.

Czytaj więcej: Projekt przebudowy żłobka ŻZMO przy ul. Hutniczej 2 w Żarowie z 1983 roku

Dolnośląskie pałace i zamki na fotografiach Roberta Webera - cz.3

Pałac (st.czes. palác, z wł. palazzo, z łac. Palātium) to reprezentacyjna budowla mieszkalna pozbawiona cech obronnych, rezydencja władcy, wielkopańska lub patrycjuszowska. Od XIX wieku także okazały gmach użyteczności publicznej, zwłaszcza siedziba władz lub instytucji państwowych. Ze względu na funkcje i położenie wyróżnia się pałace: wiejskie, miejskie, myśliwskie i letnie. W starożytności we wszystkich kręgach kulturowych wznoszono budowle typu pałacowego, np.: Kreta (Knossos, Fajstos, Zakros), Egipt (Teby), Mezopotamia (Dur-Szarrukin), Persja (Suza i Persepolis). W starożytnej Grecji ten typ budowli wykształcił się stosunkowo późno, w okresie hellenistycznym. Także w starożytnym Rzymie (np. Na Palatynie, łac. Mons Palatinus) i Bizancjum powstawały okazałe budowle pałacowe. W średniowiecznej Europie budowle typu pałacowego występują jedynie w kręgu kultury bizantyjskiej i muzułmańskiej, funkcje reprezentacyjno-rezydencjonalne pełniły głównie zamki. W okresie przedromańskim i romańskim w Polsce wznoszono pałace książęce zwane palatium. We Włoszech od XV wieku wykształca się pałac miejski (np. pałac Strozzich we Florencji). Architektura tych budowli sprowadzała się do prostej bryły, najczęściej o trzech kondygnacjach i wewnętrznym czworobocznym dziedzińcu arkadowym. Intensywny rozwój architektury pałacowej nastąpił w okresie renesansu, głównie we Włoszech (Wenecja, Florencja, Rzym). Za formę przejściową można uznać "palazzo in fortezza", czyli ufortyfikowaną budowlę o wyraźnych cechach reprezentacyjno-rezydencjonalnych. Przykładami tego typu budowli jest zamek w Łańcucie, zamek w Podhorcach, zamek w Rzeszowie, Krzyżtopór. W całej Europie przyjął się typ florenckiego renesansowego pałacu miejskiego (3-kondygnacyjna budowla z wewnętrznym czworobocznym dziedzińcem krużgankowym, elewacje boniowane lub podzielone gzymsami, czy też opilastrowane). Z czasem wzbogacano artykulację elewacji podziałami, zwiększano liczbę otworów, różnicując wysokość kondygnacji i ich program (piano nobile, mezzanino).

Czytaj więcej: Dolnośląskie pałace i zamki na fotografiach Roberta Webera - cz.3

Niemiecki pociąg pancerny w akcji pod Żarowem w świetle dokumentów z 1945 roku

O legendarnym "Złotym pociągu" słyszał zapewne każdy, nawet jeśli specjalnie nie interesuje się tematyką ukrytych skarbów, ich poszukiwań oraz tajemnicami II wojny światowej. Domniemany skład kolejowy III Rzeszy miał wyjechać między listopadem 1944 a końcem stycznia 1945 roku z Wrocławia (niem. Breslau) w kierunku Wałbrzycha (niem. Waldenburg), jednak na wałbrzyski dworzec nigdy nie dotarł. Pociąg ów miał przewozić złoto, kosztowności i dzieła sztuki zrabowane przez nazistów w Polsce i Związku Radzieckim czy też tajne archiwa III Rzeszy. Rzeczy te miały podobno zostać wywiezione z Wrocławia do nieznanej kryjówki. Choć samo istnienie "złotego pociągu" nigdy nie zostało potwierdzone, to jego legenda stała się inspiracją dla licznych poszukiwań. Historia legendy „złotego pociągu” sięga jak już wspomniano końcowego okresu II wojny światowej. Gdy losy wojny wydawały się być przesądzone, wycofujący się naziści rozpoczęli akcję ukrywania zrabowanych cennych przedmiotów w obawie przed nadciągającą Armią Czerwoną. Domniemany „złoty pociąg” miał być jednym ze składów, którym naziści wywozili najcenniejsze rzeczy z Wrocławia. W skład pociągu miało wchodzić 12 wagonów załadowanych skrzyniami wypełnionymi złotem i kosztownościami. Zawartość skrzyń stanowiły rzekomo m.in. depozyty wrocławskich banków, w których zgodnie z zarządzeniem ministerstwa finansów III Rzeszy z 1944 roku cała ludność Dolnego Śląska miała „zabezpieczyć” swoje oszczędności. Kosztowności były następnie zwożone na komendę główną policji (niem. Polizeipräsidium) znajdującą się przy ul. Podwale. Według sporządzonej listy depozyty miały stanowić zawartość 56 metalowych skrzyń z wiekami uszczelnionymi gumą o masie od 50 do 200 kg, a także wiele mniejszych skrzyń drewnianych. Znajdujące się w nich złoto i kosztowności, zrabowane i wywożone z Wrocławia przez nazistów, były w pośpiechu ukrywane w obawie przed zbliżającymi się od wschodu Rosjanami.

Czytaj więcej: Niemiecki pociąg pancerny w akcji pod Żarowem w świetle dokumentów z 1945 roku

Obchody "Dnia Chemika" w DZCH "Organika" Żarów - lata 1970-1976

W dodatku specjalnym do Gazety Żarowskiej nr 12/1996, poświęconym obchodom Dnia Chemika w DZCH "Organika" Żarów, przeczytać można: Historia powstania naszych zakładów sięga 1858 roku, kiedy to, w oparciu o odkryte na terenie Żarowa złoża pirytów pruski oficer Karol Kulmiz, uruchomił produkcję kwasu siarkowego. Powstała wówczas firma przyjęła nazwę: Spółka Komandytowo-Chemiczna Fabryka "Silesia". W 1872 roku spółkę komandytową przekształcono w Spółkę Akcyjną "Silesia" Zjednoczone Fabryki Chemiczne. W latach 1858-1871 produkowano w zakładzie sól glauberską, wapno chlorowane, ług sodowy, kwas azotowy i superfosfat. W kolejnych latach poszerzono paletę produkowanych wyrobów o kwas szczawiowy, litopon, anilinę, nitrobenzen i inne. W 1925 roku uruchomiono produkcję farb suchych i pigmentów. W latach 30-tych rozpoczęto wytwarzanie pierwszych przyspieszaczy wulkanizacji. W sierpniu 1945 roku przybyła do Żarowa 30 osobowa ekipa pracowników z Zakładów Czarna Huta w Tarnowskich Górach, której zadaniem było uruchomienie przedwojennego asortymentu produkcji chemicznej. Pracę w roku 1945 rozpoczęli pracownicy ze wszystkich stron Polski. Byli wśród nich: inż. Tadeusz Czerpiński, który obok innych przyczynił się do uruchomienia produkcji tiokoli, inż. Józef Glatman, dr Józef Kabała, i Józef Kuroń wyróżnili się przy uruchomieniu produkcji kwasu siarkowego, produkcję przyspieszaczy wulkanizacyjnych uruchomili inż. Tadeusz Krasuski, Jakub Widera i Józef Orski. Od 1.01.1950 roku powołano Dolnośląskie Zakłady Chemiczne w Żarowie k/Świdnicy, na miejsce istniejącej Spółki Akcyjnej "Silesia", Zjednoczone Fabryki Chemiczne. Pod koniec lat 50-tych asortyment wyrobów rozszerzono o kilka rodzajów przyspieszaczy wulkanizacyjnych – DFT, EFK, F, Tiuram, Tioheksam, Dipsam, ZMBT, Polnoks R. W 1978 roku rozpoczęto produkcję chwastobójczych środków ochrony roślin tj.: Merpelan AZ, Venzar, Pyramin, Buracyl, Burtix, Devrinol. Uruchomienie instalacji produkcyjnej herbicydów nastąpiło na podstawie umów licencyjnych zawartych przez zakład z firmą BASF (Niemcy) i ICI (Anglia). Przedsiębiorstwo państwowe Dolnośląskie Zakłady Chemiczne "Organika" w Żarowie zostało przekształcone w dniu 1 grudnia 1994 roku w jednoosobową spółkę akcyjną Skarbu Państwa o nazwie: Zakłady Chemiczne "Organika" w Żarowie Spółka Akcyjna. Od tego dnia firma uczestniczy w Programie Powszechnej Prywatyzacji.

Czytaj więcej: Obchody "Dnia Chemika" w DZCH "Organika" Żarów - lata 1970-1976