Strona główna
O cudownym Krucyfiksie z Wierzbnej
Znak lub przedmiot w formie dwóch lub wielu linii, które przecinają się najczęściej pod kątem prostym, to jeden z najstarszych symboli w dziejach ludzkości. Krzyż (z łac. Crux), o którym mowa, znany był już w większości religii świata antycznego. Jego wizerunek utożsamiano zazwyczaj z formą kultu sił przyrody, a w szczególności ognia, słońca oraz życia. Do najstarszych przedstawień należy z całą pewnością staroegipski krzyż anch "crux ansata", w kształcie litery T z pętlą u góry. Symbol ten oznaczał życie. We Wczesnym Okresie Dynastycznym, krzyż anch utożsamiano z boginią płodności Izydą i bogiem śmierci oraz odrodzonego życia – Ozyrysem. Krzyż był także symbolem greckiego Dionizosa, babilońskiego Bela, tyryjskiego boga Dumuzi i nordyckiego Odyna (Wodana). W starożytności, znakiem tym posługiwały się również ludy indoeuropejskie z Persji i Indii. Krzyż miał symbolizować tam ogień i bardzo często ukazywano go w formie swastyki, czyli równoramiennego krzyża o ramionach zagiętych pod kątem prostym. W celach religijnych, znak dwóch bądź kilku przecinających się linii, stosowany był przez kapłanów w prekolumbijskich cywilizacjach Azteków i Majów oraz przez chińskich buddystów. Jako symbol bóstw solarnych, Krzyż występował w archeologicznych kulturach łużyckiej i pomorskiej. Później pojawiał się dosyć często u Celtów, Słowian (krzyż równoramienny, często w kształcie litery X oraz sześcio-, ośmioramienny) oraz wśród ludów germańskich, które posługiwały się nim na długo przez rozpoczęciem ery chrześcijańskiej. W Imperium Rzymskim, symbol krzyża pojawił się ma monetach Juliusza Cezara i Oktawiana Augusta. Rzymski bóg przyrody, Bachus, przedstawiany był czasami z opaską na głowie, ozdobną w liczne wizerunki krzyża. Rozwój w II i III wieku n.e. kultu perskiego boga słońca Mitry, bardziej upowszechnił ten znak w Rzymie. Wyznawcą tego zaadoptowanego pogańskiego boga był nawet cesarz Konstantyn Wielki (272-337), który Krzyż typu chi rho w formie greckiej litery X z nałożoną literą P, uczynił swoim godłem, umieszczanym pospolicie na monetach i wojskowych sztandarach. Imperator pomimo, że w edykcie mediolańskim z roku 313, zalegalizował wiarę chrześcijańską, to chrzest przyjął dopiero na łożu śmierci.
Barokowe obrazy Johanna Claessensa w Zastrużu
Barok, czyli epoka kulturowa obejmująca okres między renesansem a oświeceniem, swoją nazwę wywodzi od terminu barroco, czyli – z języka portugalskiego „perła o nieregularnym kształcie”, a z włoskiego "dziwność", "nietypowość". Nieoficjalnie jest to też styl Kościoła katolickiego czasów potrydenckich (Sobor Trydencki z lat 1545-1563), stąd pojawiające się jeszcze w połowie XX wieku zamienne określenia „sztuka jezuicka” czy „sztuka kontrreformacyjna”. Barok obejmujący wszystkie przejawy działalności literackiej i artystycznej, dzieli się na trzy fazy chronologiczne – wczesną (lata ok. 1580-1620), dojrzałą (lata ok. 1620-1680) i schyłkową (lata ok. 1680-1720). W głównych nurtach baroku, dominuje: ruch, dynamika, łączenie elementów, oryginalność, wzrost, rola koloru i światła, teatralność oraz tematyka religijna i mitologiczna. Szczególnie to ostatnie założenie najbardziej uwidacznia się w barkowym malarstwie. XVII i XVIII-wieczni artyści bardzo chętnie podejmowali w swoich dziełach tematykę religijną, mitologiczną, alegoryczną, historyczną i portretową. Rozwijane i popularyzowane były różnego rodzaju pejzaże, sceny rodzajowe i martwe natury. Pospolicie stosowano światłocień, bogatą symbolikę i efektowny iluzjonizm. Podwaliny pod nowy styl w malarstwie położyli artyści włoscy XVI wieku: Michał Anioł (1475-1564), Tintoretto (1518-1594), Tycjan (1488/90-1576) i Paolo Veronese (1528-1588). W czasach dojrzałego Baroku najważniejszym ośrodkiem malarstwa pozostała Italia. Jej największą indywidualnością był Caravaggio (1571-1610). Oprócz niego sławę zyskali Pietro da Cortona (1561-1669), Domenichino (1581-1641), Artemisia Gentileschi (1593-1652), Luca Giordano (1634-1705), Guercino (1591-1666), Giovanni Battista Piazzetta (1682-1754), Andrea Pozzo (1642-1709), Guido Reni (1575-1642) i Giovanni Battista Tiepolo (1696-1770). Szczególne miejsce zajmuje rodzina Carraccich, która położyła fundamenty pod eklektyzm i akademizm. W Hiszpanii barok był złotym wiekiem malarstwa. Największe uznanie zyskał tam Diego Velázquez (1599-16660), a także Bartolomé Esteban Murillo (1617-1882), José de Ribera (1591-1652), Juan de Valdés Leal (1622-1690) i Francisco de Zurbarán (1598-1664). Malowali oni najczęściej utrzymane w mistycznym klimacie obrazy religijne, a także sceny rodzajowe. Na polu malarstwa zasłużyła się Flandria, gdzie oprócz Rubensa (1577-1640) tworzyli również tacy mistrzowie jak Antoon van Dyck (1599-1641) i Jacob Jordaens (1593-1678), a także sąsiednia Holandia, która wydała nie tylko Rembrandta (1606-1669), ale również Fransa Halsa (1581/85-1666) i Jana Vermeera (1632-1675). Ważnym ośrodkiem była też Francja, gdzie wybitnych osiągnięć dokonali Charles Le Brun (1619-1690) – twórca stylu Ludwika XIV, Claude Lorrain (1600-1680) – wybitny autor pejzaży, Nicolas Poussin (1594-1665), Hyacinthe Rigaud (1659-1743) – słynny portrecista i Antoine Watteau (1684-1721) – prekursor rokoka. W krajach niemieckich kwitło malarstwo ścienne, tworzone najczęściej w kościołach. Jednym z jego najwybitniejszych twórców był Cosmas Damian Asam (1686-1739).
Czytaj więcej: Barokowe obrazy Johanna Claessensa w Zastrużu
Zabytkowe pomniki w okolicach Świebodzic
Dobromierz. Na wyniosłym wzgórzu Wieżyca (395 m. n. p. m.) nieopodal Dobromierza, tuż przy drodze na Bolków, wznosi się murowana zabytkowa wieża – symbol dumy i bohaterstwa żołnierza pruskiego. Została ona wybudowana w 1845 r., w stulecie wielkiej bitwy, jaka 4 czerwca 1745 r. rozegrała się na przedpolach Dobromierza. Zwyciężyły w niej wojska pruskie dowodzone przez króla Fryderyka II Wielkiego, bijąc na łeb i szyję swoich przeciwników – wojska sasko-austriackiej koalicji pod dowództwem księcia Karola Lotaryńskiego. Wieża widokowa (pierwotnie pomnik chwały żołnierza pruskiego) została zaprojektowana przez znanego niemieckiego architekta – Carla J.B. Lüdecka (1826-1894) z Wrocławia. Nadano jej modny wówczas styl neogotycki, nawiązujący do średniowiecznych założeń architektonicznych. Przez blisko sto lat (1845–1945) budowla ta uchodziła za główną atrakcję turystyczną Dobromierza. Tutaj – w nieco późniejszym czasie, powstały również dwie niewielkie restauracje: jedna z salą balową, druga tzw. letnia, a na początku XX stulecia wybudowano tu dwupiętrowy hotel dla gości z 12 dwuosobowymi pokojami. Przed ostatnią wojną, w pobliżu wieży, usytuowany był również sklep firmowy fabryki porcelany z nieodległej Jaworzyny Śląskiej. W 1879 r. wieża doczekała się pierwszej przeróbki, kiedy to zdecydowano się podwyższyć nieco budowlę. Natomiast w 1945 r. została ona częściowo przebudowana i adoptowana na zbliżające się obchody 200 rocznicy wielkiej batalii pod Dobromierzem. Wówczas to na zbliżającą się uroczystość miał przybyć sam Adolf Hitler. Po zakończeniu wojny, obiekt pozostawiony bez należytej opieki, traci na swojej dawnej wartości, zaczynając powoli niszczeć. Dopiero w 1990 r. staje się ponownie własnością prywatną, zakupioną przez mieszkańca Świebodzic – pana Edwarda Hałdasia – miłośnika lokalnej przeszłości. Dzięki jego wysiłkom i zamiłowaniu, wieża w niedługim czasie wróciła ponownie do swojej dawnej świetności.
Figury św. Jana Nepomucena z Bukowa i Wierzbnej
Kaplice i kapliczki ze świętymi figurami bądź obrazami, wolnostojące figury i posągi świętych, a także kamienne i drewniane krzyże o przeróżnej formie to tzw. „mała architektura sakralna”, która jest charakterystyczna dla polskiego krajobrazu, zwłaszcza wiejskiego. Ta Architektura to materialne świadectwo pobożności ludowej, a także pomnik dawnych zdarzeń, tak powszechny, że prawie już dzisiaj niezauważalny. Wśród wielu jej form na szczególną uwagę zasługują niezwykle liczne wolnostojące figury św. Jana Nepomucena. Kim była ta postać ? Dlaczego utrwalono ją w setkach kamiennych i drewnianych figur oraz na obrazach ?
Czytaj więcej: Figury św. Jana Nepomucena z Bukowa i Wierzbnej
Zabytkowa rzeźba w Świebodzicach i okolicy
Rzeźba zabytkowa występująca w okolicy Świebodzic tworzy ciekawy styl w dziedzinie kultury materialnej. Będąca tworem zazwyczaj anonimowych, wiejskich rzemieślników, stanowi dziś trwały pomnik przeszłości, o którym do naszych czasów zachowały się dosyć skąpe wiadomości źródłowe. Rzeźby te powstawały w różnym okresie czasu, dla określonych celów, toteż należy podzielić je na kilka grup. Pierwszą grupę stanowią kamienne krzyże (zwane też krzyżami pojednania lub pokutnymi), które w okolicy Świebodzic reprezentowane są w dość obszernej skali. Do drugiej grupy można zaliczyć rzeźbę przydrożną, stawianą na poboczach i rozwidleniach wielu szos i dróg. Następny rodzaj stanowiłyby rzeźby o tematyce sakralnej (kościelnej) przedstawiające sylwetki świętych. Ostatnią grupę tworzy rzeźba płytowo-nagrobna (epitafia).
Regulamin jednostki strażackiej Imbramowice z 1902 roku
Kreis Blatt Schweidnitz (Gazeta Powiatowa Świdnica), numer 6 z 7 lutego 1902 roku to najnowszy nabytek, który wzbogacił zbiory Żarowskiej Izby Historycznej. Egzemplarz gazety wydawanej przez urząd miejscowego landrata jest cennym źródłem wiedzy historycznej o powiecie świdnickim i jego miejscowościach. To co przykuło naszą uwagę i zadecydowało o wylicytowaniu niniejszego egzemplarza, to zawarty w nim "Regulamin jednostki strażackiej Imbramowic (Ingramsdorf)". Jak do tej pory brak było informacji, mówiących o działalności Straży Pożarnej w Imbramowicach już na początku XX wieku. Tym bardziej nabyty egzemplarz Kreis Blatt Schweidnitz jest cennym źródłem poznawczym, które poszerza dotychczasową wiedzę historyczną.
Czytaj więcej: Regulamin jednostki strażackiej Imbramowice z 1902 roku
I Międzyszkolny Konkurs Wiedzy Historycznej o Mieście i Gminie Żarów
13 grudnia 2016 roku w Gminnym Centrum Kultury i Sportu w Żarowie odbył się I Międzyszkolny Konkurs Wiedzy Historycznej o Mieście i Gminie Żarów. Do Konkursu przystąpiły 5-osobowe reprezentacje z SP Imbramowice im. UNICEF, SP Mrowiny im. Anny Jenke, SP Zastruże im. Astrid Lindgren, SP Żarów im. Jana Brzechwy oraz ZS Żarów im. Jędrzeja Śniadeckiego. Pisemny test wiedzy historycznej, z którym przyszło zmierzyć się uczniom wymienionych placówek szkolnych składał się z 25 pytań. Do każdego z nich przyporządkowano 1-, 2- lub 3 prawidłowe odpowiedzi. Maksymalnie każdy z uczestników zdobyć mógł 43 punkty. Tematyka zawarta w teście dotyczyła m.in. zabytków gminy Żarów, nazewnictwa miejscowości i ulic Żarowa oraz odkryć archeologiczno-historycznych na terenie gminy. Końcowa klasyfikacja prowadzona była zarówno indywidualnie jak i drużynowo. GRATULUJEMY ZWYCIĘZCĄ !!!
Czytaj więcej: I Międzyszkolny Konkurs Wiedzy Historycznej o Mieście i Gminie Żarów
Hilary Minc - autor praw miejskich dla Żarowa i polskiego karpia na wigilijnym stole
Spopularyzowany w dobie Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej termin Ziemie Odzyskane, odnosi się do określenia terytorium należącego uprzednio do Niemiec: Śląsk, część Pomorza Zachodniego i Brandenburgii po linię Odry i Nysy Łużyckiej, południowa część Prus Wschodnich oraz Wolnego Miasta Gdańska, które zgodnie z postanowieniami konferencji poczdamskiej zostały przyznane Polsce. W ostatnim roku II wojny światowej ziemie te był wpierw rujnowane przez działania wojenne, a następnie ogołocone przez "wschodniego sojusznika", który wywiózł wszystko co się dało do ZSRR. Osadnikom polskim Moskwa pozostawiła PGR-y, Spółdzielnie Produkcyjne, własne prawo, własne nowe elity, i system rządzenia. Długo, bo aż do 1993 roku na Ziemiach Odzyskanych stacjonowały wojska sowieckie z przekonaniem "zawojowaliśmy, więc nasze". Zapis utrwalony na konferencji poczdamskiej mówił o tym, że: ziemie przekazane w administrację polską oraz, że regulacja statusu byłych ziem nastąpi w osobnym traktacie pokojowym. Tak więc na Ziemiach Odzyskanych, stanowiących 1/3 terytorium Rzeczpospolitej Polskiej spotkały się trzy etosy osadnicze: wielkopolski, kresowy i śląski. Ten wielki tygiel kulturowy został zdławiony i ujęty w ryzy komunistycznej propagandy i władzy. Okres osadniczy zakończył się tak naprawdę wraz z podpisaniem porozumienia granicznego PRL-RFN z 7 grudnia 1970 roku. Dopiero wówczas zaczęto budować tam domy i dbać o to, co teraz "będzie nasze". Wedle szacunków w latach 1946-1951 Komisja Ustalania Nazw Miejscowości przy Ministerstwie Administracji Publicznej, przywróciła lub ustaliła nowe nazwy polskie dla ok. 32 000 miejscowości leżących na Ziemiach Odzyskanych. Wyludniona w trakcie działań wojennych osada przemysłowa Saarau, leżąca na Dolnym Śląsku w powiecie świdnickim, zajęta została przez wojska sowieckie w nocy z 7 na 8 maja 1945 roku. Władzę w miejscowości sprawowała początkowo sowiecka komendantura wojenna, która w czerwcu tego roku przekazała ją administracji polskiej.
Czytaj więcej: Hilary Minc - autor praw miejskich dla Żarowa i polskiego karpia na wigilijnym stole
Depozyty III Rzeszy odc.9: Eksploracja. Praktyka a rzeczywistość
Składamy Serdeczne Podziękowania dla Krzyśka Szpakowskiego za zaproszenie do uczestnictwa przy badaniach weryfikacyjnych przeprowadzonych w Masywie Włodarza. Miło jest współpracować z takimi ludźmi i takim zespołem
Nowy eksponat w Żarowskiej Izbie Historycznej - "Mapa Pożarów" dla powiatu świdnickiego z lat 1961-1965
Kolejny ciekawy eksponat, który trafił do zbiorów Żarowskiej Izby Historycznej to sporządzona w skali 1:100 000 "Mapa Pożarów" dla powiatu świdnickiego z lat 1961-1965. Eksponat do Izby przekazał wczoraj pan Zbigniew Śliwa. Na mapie tej przedstawione zostały miejsca pożarów, które oznaczono w formie trójkolorowych kółek odpowiadających poszczególnym ich rodzajom. Legenda w formie tabeli naklejonej w dolnym prawym rogu mapy informuje o pożarach ugaszonych w zarodku i małych (kolor żółty), pożarach średnich (kolor pomarańczowy) oraz dużych i bardzo dużych (kolor czerwony). W tabeli zawarte zostały także informacje o ilości spalonych budynków (mieszkalnych i gospodarczych) oraz zsumowana dla danego roku wysokość strat spowodowanych przez pożary. W ten sposób odczytujemy informacje dla powiatu świdnickiego z następujących lat: 1961 r.: pożary ugaszone w zarodku – 43, pożary małe – 31, pożary średnie – 12, pożary duże – 3, pożary bardzo duże – 2, ogółem pożarów (w tym roku) – 91, spalonych budynków – 12, wysokość strat – 2 101 200 zł; 1962 r.: pożary ugaszone w zarodku – 40, pożary małe – 11, pożary średnie – 12, pożary duże – 4, pożary bardzo duże – brak, ogółem pożarów (w tym roku) – 67, spalonych budynków – 3 ?, wysokość strat – 1 394 430 zł; 1963 r.: pożary ugaszone w zarodku – 38, pożary małe – 18, pożary średnie – 5, pożary duże – 5, pożary bardzo duże – brak, ogółem pożarów (w tym roku) – 66, spalonych budynków – brak, wysokość strat – 1 080 800 zł; 1964 r.: pożary ugaszone w zarodku – 46, pożary małe – 25, pożary średnie – 11, pożary duże – 7, pożary bardzo duże – 1, ogółem pożarów (w tym roku) – 90, spalonych budynków – brak, wysokość strat – 4 018 404 zł; 1965 r.: pożary ugaszone w zarodku – 32, pożary małe – 21, pożary średnie – 5, pożary duże – 7, pożary bardzo duże – brak, ogółem pożarów (w tym roku) – 65, spalonych budynków – 8, wysokość strat – 1 209 850 zł.
PKP Imbramowice i PKP Żarów 2016: lokomotywy spalinowe, cz.2
ŁTZ M62 (oznaczenie PKP ST44) to radziecka lokomotywa spalinowa produkowana przez zakłady Ługańsk dla wielu krajów - członków Rady Wzajemnej Pomocy Gospodarczej oraz Korei Północnej. Lokomotywę napędza dwusuwowy, dwunastocylindrowy, widlasty, 48 zaworowy (zawory wydechowe), turbodoładowany silnik wysokoprężny z przepłukiwaniem wzdłużnym o oznaczeniu 14D40 produkcji zakładów w Kołomnie o mocy 2000 KM i pojemności skokowej 150,6 dm³. Stopień sprężania wynosi 14,5. Lokomotywa charakteryzuje się dużą mocą przy jednoczesnym zwiększonym zużyciu oleju silnikowego (silnik dwusuwowy) oraz paliwa. Katalogowe zużycie paliwa wynosi około 25 kg/h na biegu jałowym, natomiast około 320 kg/h przy mocy znamionowej (160 g/KMh). Zużycie oleju silnikowego wynosi około 4,5 kg/h, co przekłada się na niekorzystne cechy ekologiczne tegoż silnika. To, wraz z szybką elektryfikacją linii kolejowych w latach 70. i 80-tych przesądziło o stosunkowo szybkim wycofaniu większości lokomotyw tej serii z ruchu liniowego. Niewątpliwą zaletą tej lokomotywy jest duża siła rozruchowa, niezawodność, zastosowanie amplistatu, oraz możliwość uruchomienia silnika bez konieczności wstępnego podgrzewania silnika przy niższych temperaturach otoczenia, jak ma to miejsce na przykład w lokomotywach serii SU46. W ostatnich latach brak lokomotyw dużej mocy wymusił na PKP powrót do lokomotyw tej serii. Jednocześnie ze względu na dużą moc i wysoką niezawodność lokomotywy te są chętnie wykorzystywane przez przewoźników prywatnych (import lokomotyw m.in. z Niemiec i Estonii). W marcu 2005 roku na LHS zostały dostarczone dwie przebudowane lokomotywy ST44, wykorzystujące silnik Caterpillar 3516B HDSC o mocy 2240 kW (ok. 3046 KM) oraz nową prądnicę główną niemieckiej firmy Lechmotoren. Modernizacja przeprowadzona została w zakładach Fablok w Chrzanowie, a zmodernizowane lokomotywy oznaczono ST44-3001 i ST44-3002. W zmodernizowanej wersji jest to najsilniejsza lokomotywa spalinowa eksploatowana przez PKP. W 2007 r. bydgoska PESA podpisała umowy z PKP Cargo i PKP LHS na modernizację łącznie 50 lokomotyw - główną zmianą było zainstalowanie bardziej ekonomicznych i mniej uciążliwych dla środowiska czterosuwowych silników typu 12CzN26/26 tego samego producenta o identycznej mocy i pojemności skokowej 150,6 dm³. Modernizacja nie obejmowała silników trakcyjnych ED118A. Mimo to w 2011 roku PKP Cargo podpisało kolejną umowę na modernizację kolejnych 26 lokomotyw w zakładach PESA Bydgoszcz. Dla PKP i kolei przemysłowych dostarczano następujące lokomotywy: PKP – lokomotywy pod oznaczeniem ST 44, lata 1968-1988 – 1114 sztuk (numeracja: ST44-001 do 1113 i ST44-1500), PKP HLS – lokomotywy pod oznaczeniem ST44 i rozstawem osi 1520 mm, lata 1977-1980 – 68 sztuk (numeracja: ST44-2001 do 2068), Petrochemia Płock – lokomotywy pod oznaczeniem ST44 – 6 sztuk (numeracja: ST44 01-06), Przedsiębiorstwo Materiałów Podsadzkowych Przemysłu Węglowego – lokomotywy pod oznaczeniem ST 44, lata 1966–1967 – 2 sztuki (numeracja: ST44 07 i 09).
Czytaj więcej: PKP Imbramowice i PKP Żarów 2016: lokomotywy spalinowe, cz.2