Strona główna
Kolumna morowa z figurą św. Marii Immaculaty w Wierzbnej
Widzimy je zarówno w małych wsiach jaki i w dużych miastach. Mają różne kształty i zdobienia. Niektóre z nich są bogato ornamentowane (zwłaszcza te miejskie) inne proste i pozbawione wymyślnych dekoracji. Mowa o tzw. słupach morowych, czasami zwanych też kolumnami morowymi (zarazy). Dzisiaj wiele z nich stoi jeszcze dumnie i wtapiając się w lokalny krajobraz, dopełnia go i wzbogaca. Dlaczego słupy te zostały kiedyś zbudowane i co tak naprawdę oznaczają ? Aby zrozumieć sens ich stawiania, należy wspomnieć najpierw o jednej z najgorszych epidemii, jaka dotknęła ludzkość w dziejach. Była nią oczywiście dżuma, wywołana przez bakterię Yersinia pestis. Straszliwa choroba atakowała kilka razy i zawsze z ogromnymi konsekwencjami. Pierwsza wielka zaraza, która otrzymała nazwę dżumy, dotknęła Cesarstwo Bizantyńskie, w tym jego stolicę Konstantynopol w latach 541-542 n.e. Jak podaje bizantyjski historyk Prokopiusz z Cezarei, w szczytowym okresie zaraza zabijała 10 000 mieszkańców Konstantynopola dziennie, a umrzeć miał w sumie nawet 25 mln ludzi. Po raz drugi najokrutniejsza zaraza w historii ludzkości, nazwana wtedy Czarną Śmiercią, wybuchła w XIV wieku i spustoszyła znaczną część Europy. Szacuje się, że szerząc się na starym kontynencie i okolicach Morza Śródziemnego, przyczyniła się do śmierci (w zależności od szacunków) 30-60% ówczesnej populacji Europy, ogólnie zaś przyczyniła się do spadku ogólnoświatowej liczebności ludzkiej z 450 milionów do 350–375 milionów w XIV wieku. Zaraza szalała na kontynencie jeszcze kilkakrotnie, m.in. w XVII i na początku XVIII wieku. Wtedy właśnie pojawił się zwyczaj budowania tzw. słupów/kolumn morowych.
Czytaj więcej: Kolumna morowa z figurą św. Marii Immaculaty w Wierzbnej
Renesansowi rycerze z Imbramowic, Łażan i Pożarzyska
W 2 połowie XVI wieku nastąpił rozkwit form płyt nagrobnych z wyobrażeniem figuralnym, które mają zazwyczaj kształt prostokąta z obramowaniem płaskim i wyrytą na nim stosowną inskrypcją. Zasadniczo płyty renesansowe podzielić można na trzy kategorie w zależności od przedstawionej na nich postaci. Wyróżniamy tutaj płyty z przedstawieniem kobiet, dzieci oraz mężczyzn. Czasami spotkać można płyty upamiętniające kobiety wraz ze swoimi dziećmi, np. XVI-wieczna płyta w zewnętrznej elewacji kościoła w Wierzbnej, poświęcona Helenie von Schindel z domu Mubrigen i jej dziecku. Wspomniane przedstawienia mężczyzn ukazują postać w pełnym rynsztunku z mieczem u pasa, czasami widocznym jakby z tyłu, porzucone niedbale rękawice, nogi rozchylone, między którymi u stóp leży hełm. W późniejszych przedstawieniach rozchylone nogi odzianych w zbroje rycerzy sprawiają wrażenie kroku w przód, jakby cała postać wychodziła z płyty. Zabytkowe wyobrażenia nagrobne mężczyzn są doskonałym źródłem dla bronioznawstwa historycznego, czyli nauki (pomocnicza dla historii wojskowości), która sprowadza się do umiejętności rozpoznawania poszczególnych rodzajów i typów broni oraz zaliczania jej do kategorii w czasie i przestrzeni. W nagrobnych wizerunkach rycerzy – szlacheckich właścicieli ziemskich z XVI i pocz. XVII wieku, ważna była ich pozycja społeczna, polityczna i majątkowa. Przy poszanowaniu ówczesnych wymogów mody, stawiano na okazałość i reprezentacyjność ukazanej w kamieniu postaci. Często prezentowano broń luksusową, której właściciel tak naprawdę nawet nie posiadał. Kierowano się przepychem i chwałą. Wykonawcy nagrobków otrzymywali od zleceniodawcy konkretne wskazówki i "zachcianki", posługując się przy tym z góry przygotowanymi już wzorami ubioru oraz rycerskiego uzbrojenia, w które miała zostać pośmiertnie przyodziana i wyposażona postać wyobrażanego rycerza.
Czytaj więcej: Renesansowi rycerze z Imbramowic, Łażan i Pożarzyska
Z Otchłani Wieków. Odcinek 5: Zabytki Zastruża
W sakiewce dawnych mieszkańców gminy Żarów, cz. 20: Monety cesarza Karola VI Habsburga
Karl Franz Joseph Wenzel Balthazar Johann Anton Ignaz von Habsburg, urodził się 1 października 1685 roku w Wiedniu. Był drugim synem cesarza Leopolda II i Eleonory Magdaleny z Wittelsbachów. W latach 1711-1740 – Arcyksiążę Austrii, Święty Cesarz Rzymski (jako Karol VI Habsburg), Król Czech (jako Karol II) i Król Węgier (jako Karol III), Król Neapolu (1713-1735), Król Sycylii (1720-1735). Jego wychowawcą był Antoni Florian von Liechtenstein. Jako dziecko przejawiał muzyczne zdolności. Jego nauczycielem muzyki był Johann Joseph Fux. Karol komponował (m.in. muzykę do oper), dyrygował i grał na klawesynie. Po wygaśnięciu w 1700 roku hiszpańskiej linii Habsburgów zgłosił pretensje do koron hiszpańskich, co zapoczątkowało tzw. wojnę sukcesyjną pomiędzy Francją Ludwika XIV a Austrią i jej sojusznikami (Anglia, Holandia, Portugalia, Sabaudia, Prusy), popierającymi jego pretensje. W trwającej 13 lat wojnie, był dwukrotnie proklamowany królem Hiszpanii (1704 i 1710 roku), lecz szersze poparcie zyskał jedynie w Katalonii. Ponieważ po śmierci swego starszego brata Józefa I został cesarzem, dotychczasowi sojusznicy wycofali swoje dlań poparcie i zawarli z Francją oraz Hiszpanią pokój w Utrechcie (w 1713 roku), co ostatecznie zmusiło Karola również do rezygnacji ze swoich pretensji i zawarcia z Francją pokoju w Rastatt (w 1714 roku), w zamian za co otrzymał Mediolan i Neapol, a w 1720 roku Sycylię. Zdobyczy na południu Włoch musiał się jednak wyrzec na rzecz Burbonów po klęsce w wojnie sukcesyjnej polskiej (1733-36), zatrzymując jedynie Lombardię oraz zyskując Toskanię i Parmę. Jego panowanie w krajach odziedziczonych przyniosło ograniczenie swobód węgierskich (mimo tego monarchia habsburska pozostała tradycyjną monarchią stanową) oraz sukcesy w wojnach z Turcją, zawdzięczane militarnemu talentowi księcia Eugeniusza Sabaudzkiego. Spod panowania otttomańskiego uwolnione zostały północna Serbia z Belgradem, Banat i Mała Wołoszczyzna (zdobycze te zostały jednak utracone w 1739 roku).
Z Otchłani Wieków. Odcinek 4: Zabytki Krukowa
Konkurs plastyczny "Auto moich marzeń"
Gminne Centrum Kultury i Sportu w Żarowie oraz Żarowska Izba Historyczna zapraszają do udziału w konkursie plastycznym "Auto moich marzeń". Konkurs adresowany jest do przedszkolaków i uczniów klas I-VIII szkół podstawowych z gminy Żarów. Technika prac dowolna (format A4 !!!). Podpisane prace należy dostarczyć do GCKiS Żarów do dnia 23 lipca 2021 r. do godz. 15:30. Najciekawsze prace zostaną nagrodzone. Rozdanie nagród oraz wystawa wszystkich prac podczas VI Żarowskiego Spotkania Miłośników Motoryzacji w dniu 1 sierpnia 2021 r. na Targowisku Miejskim w Żarowie. Serdecznie zapraszamy do udziału !!!
VI Żarowskie Spotkanie Miłośników Motoryzacji
Gminne Centrum Kultury i Sportu w Żarowie oraz Żarowska Izba Historyczna zapraszają właścicieli pojazdów zabytkowych, kolekcjonerskich, unikalnych, specjalnych, sportowych, tuningowych i militarnych do udziału oraz zaprezentowania swojej perełki motoryzacyjnej podczas VI Żarowskiego Spotkania Miłośników Motoryzacji. Wszystkich chętnych prosimy o zgłoszenie drogą mailową na adres: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie obsługi JavaScript. (prosimy podać imię i nazwisko, miejscowość oraz podstawowe informacje dotyczące pojazdu). Zgłoszenia przyjmujemy do dnia 30 lipca 2021 r. (godz. 16:00) – UWAGA !!! LICZBA MIEJSC OGRANICZONA !!!. Impreza ma charakter zamknięty, dlatego udział w niej mogą wziąć wyłącznie pojazdy zgłoszone w wyznaczonym terminie i potwierdzeniu uczestnictwa otrzymanym z naszej strony.
Czytaj więcej: VI Żarowskie Spotkanie Miłośników Motoryzacji
Szlacheckie rozrywki von Matuschków z Pyszczyna
11 sierpnia 1724 roku zmarł Hans Heinrich ostatni z rodu von Reichenbach, właściciel Pyszczyna. Jego córka Carolina Sophia jako kobieta nie mogła przejąć dóbr lennych po zmarłym ojcu. Zabraniał tego list lenny nadany von Reichenbachom jeszcze w 1540 roku przez biskupa wrocławskiego Baltazara von Promnitza. Ponad 180 lat później ówczesny biskup wrocławski po raz kolejny rozdysponował majętności pyszczyńskie, nadając je Heinrichowi Gottfriedowi baronowi von Spättgen, właścicielowi podlegnickiego Ulesia oraz kilku majątków na wschód od Grodkowa: Dębiny, Głębocka, Tarnicy i Żelazna. Nowy właściciel Pyszczyna otrzymał list lenny 12 kwietnia 1727 roku. Przed swoją śmiercią w roku 1744, przekazał dobra pyszczyńskie mężowi swojej córki Józefy, baronowi Friedrichowi Rudolfowi von Matuschka, który przejął herb i tytuł po zmarłym teściu. Odtąd hrabiowie von Matuschka, baronowie Toppolczan-Spättgen władali Pyszczynem do 1945 roku. W 1843 roku wykupili lenno biskupie, a Pyszczyn jako siedziba rodowa, dołączył do rozległy kompleksu majątkowego w skład którego wchodziło miasto Biała, 9 wsi i 10 folwarków, łącznie 6 031 ha ziemi. Kolejnymi właścicielami Pyszczyna byli: 1744-1750 – Friedrich Rudolf von Matuschka-Spättgen, 1750-1783 – Heinrich Gottfried von Matuschka-Spättgen, 1783-1829 – Joseph Maximilian von Matuschka-Spättgen, 1829 (1833)-1860 – Anton Maria von Matuschka-Spättgen, 1860-1889 – Alfred Maria von Matuschka-Spättgen, 1889-1918 – Hans Balthasar von Matuschka-Spättgen, 1918-1945 – Hans Heinrich Gottfried Maria von Matuschka-Spättgen.
Czytaj więcej: Szlacheckie rozrywki von Matuschków z Pyszczyna
Mieszkańcy gminy Żarów odznaczeni Medalem "Zasłużonym na Polu Chwały"
Medal „Zasłużonym na Polu Chwały” obok Orderu Krzyża Grunwaldu, był pierwszym odznaczeniem w Polsce Ludowej, niemającym przedwojennych korzeni. Jako odznaczenie wojenne medal został ustanowiony rozkazem dowódcy 1. Dywizji Piechoty im. Tadeusza Kościuszki generała brygady Zygmunta Berlinga pod koniec października lub na początku listopada 1943 roku. Jako pierwsi medal otrzymali uczestnicy bitwy pod Lenino, podczas obchodów Święta Niepodległości w dniu 14 listopada 1943 r. (nadano 193 medale w tym 8 złotych, 68 srebrnych i 117 brązowych; rozkaz nadania opatrzony był datą 11 listopada). Następnie dekretem Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego z dnia 1944 roku, odznaczenie zostało zatwierdzone jako medal wojskowy w trzech stopniach: złoty, srebrny i brązowy – nadawany za czyny odwagi, męstwa i bohaterstwa na froncie w wyjątkowo trudnych sytuacjach wymagających poświęcenia. Regulamin przyznawania medalu został opracowany przez kapitana Skuratowicza z Oddziału Personalnego Wojska Polskiego i zatwierdzony w dniu 12 sierpnia 1944 roku rozkazem generała Berlinga. Najwyższy złoty medal "Zasłużonym na Polu Chwały" nadawany był za: zniszczenie w powietrznym boju przez załogę samolotu 2 samolotów wroga / lub / uruchomienie i wykorzystanie w warunkach bojowych zdobytego na wrogu samolotu / lub / zniszczenie w boju przez załogę czołgu co najmniej 3 czołgów lub 3 dział pancernych wroga / lub / zabicie z karabinu (snajperskiego) w warunkach bojowych co najmniej 100 wrogów / lub / wyniesienie z pola walki co najmniej 50 rannych wraz z ich bronią.
Czytaj więcej: Mieszkańcy gminy Żarów odznaczeni Medalem "Zasłużonym na Polu Chwały"
Projekt z dofinansowaniem Fundacji ORLEN
Niezwykle miło nam poinformować, że Żarowska Izba Historyczna działająca w ramach Gminnego Centrum Kultury i Sportu w Żarowie otrzymała dofinansowanie w wysokości 4.900 zł z Fundacji ORLEN w ramach programu Czuwamy! Pamiętamy! Przyznane dofinansowanie dotyczy projektu pn. "Upamiętnienie miejsca pochówku st. sierż. (chor.) Bolesława Kosteckiego – żołnierza II Korpusu Polskiego gen. W. Andersa". Starszy sierżant (chorąży) Bolesław Kostecki to były mieszkaniec Żarowa. Urodził się 31 października 1895 roku. Podczas II wojny światowej był żołnierzem osławionego II Korpusu Polskiego (Samodzielna Brygada Strzelców Karpackich potem 3. Dywizja Strzelców Karpackich). Uczestniczył m.in. w walkach o Tobruk (21.08-09.12.1941), w bitwie o Monte Cassino (11-29.05.1944), w bitwie o Anconę (18.07-09.08.1944), w bitwie o Bolonię (09-21.04-1945). Jako bohater tamtych walk został odznaczony: Brązowym Krzyżem Zasługi z Mieczami, Gwiazdą za wojnę 1939-45, Gwiazdą Italii, Medalem Wojska, Krzyżem Pamiątkowym Monte Cassino, Pamiątkową Odznaką II Korpusu Polskiego. Zmarł 3 grudnia 1979 roku i został pochowany na cmentarzu komunalnym w Żarowie.
Historyczny układ ruralistyczny miejscowości w gminie Żarów
Ruralistyka (łac. Ruralis – wiejskość) to nauka, która zajmuje się się planowaniem przestrzennym wsi i terenów rolnych oraz badaniem historii powstawania i rozwoju wiejskich form osadniczych. Formułuje ona zasady odnoszące się do projektowania i kształtowania krajobrazu otwartego, przedmieść oraz otwartych terenów wypoczynkowych. Biorąc pod uwagę przedmiot zainteresowania, ruralistyka dotyczy prawie 80% powierzchni kraju. Charakterystyczną cechą układów wiejskich jest połączenie terenów osiedlowych, obejmujących zabudowę mieszkalną i usługową z terenami upraw, które stanowią grunty orne, łąki, pastwiska, lasy, wody. Tradycyjną zabudowę wsi charakteryzuje powtarzalność form, rytm układu zagród oraz stosowanie tych samych materiałów budowlanych. Podstawowym elementem przestrzennym jest zagroda, w skład której wchodzą budynki mieszkalne, inwentarskie, gospodarcze i magazynowe. Główną funkcją obszarów rolniczych jest produkcja rolna, obecnie często uzupełniana przez przemysł przetwórczy. Współcześnie tereny wiejskie pełnią też ważną rolę wypoczynkową i turystyczną.
Czytaj więcej: Historyczny układ ruralistyczny miejscowości w gminie Żarów