Menu witryny
Wystawy
Gmina Żarów
Historia gminy
Pocztówki i stare fotografie
Lapidarium
Zabytki w gminie
Zabytki w okolicy
Trasy rowerowe
Licznik odwiedzin
PROMUJEMY:
Strona główna
Wojny Pruskie z XIX wieku, cz.4: Krew przelana w wojnie z Austrią - 1866
Bezpośrednią przyczyną wybuchu wojny w 1866 roku pomiędzy Królestwem Prus a Cesarstwem Austrii, były konflikty związane z administrowaniem terenu księstw Szlezwiku i Holsztyna. Nieporozumienia dyplomatyczne, jak również pruskie prowokacje, rozdarły Związek Niemiecki pomiędzy walczące strony. Część państw poparła Królestwo Prus (Królestwo Włoch i kilka państw Związku Niemieckiego), inne wsparły Cesarstwo Austriackie (Saksonia, Królestwo Hanoweru, Królestwo Bawarii i kilka in.). Działania zbrojne w toku tzw. wojny siedmiotygodniowej (niem. Deutscher Krieg, Preußisch-Deutscher Krieg) rozpoczęli Prusacy przeciwko kontyngentom wojskowym państw Związku Niemieckiego. Siły austriackie podzielone były na dwie armie – Północną i Południową. Na początku czerwca 1866 roku wojska pruskie wkroczyły do administrowanego przez Austrię Holsztyna. Główne i decydujące działania prowadzone były jednak przez armie pruskie w Czechach. Siły pruskie, rozlokowane między Jelenią Górą a Nysą, składały się z I, V i VI armii, w sumie liczące 115000 ludzi, w tym 10000 kawalerzystów i 352 dział. Walki trwały od 16 czerwca do 23 sierpnia 1866 roku. Stoczono dziewięć bitew lądowych i jedną morską, na Morzu Adriatyckim. Były to starcia pod Custozą (24.06.1866), bitwa pod Podolem (26.06.1866), bitwa pod Vysokovem lub Nachodem (27 czerwca 1866), bitwa pod Trautenau (27 czerwca 1866), bitwa pod Langensalza (27.06.1866), bitwa pod Münchengrätz (28.06.1866), bitwa pod Burkersdorfem (28.06.1866), bitwa pod Skalicami (28.06.1866), bitwa pod Jičínem (29.06.1866), bitwa pod Sadową (3.07.1866) i bitwa morska pod wyspą Vis (20.07.1866).
Czytaj więcej: Wojny Pruskie z XIX wieku, cz.4: Krew przelana w wojnie z Austrią - 1866
Dwór w Mikoszowej na ilustracjach z 1 ćwierci XX wieku
Posiadamy niewiele informacji o dworze, który wznosi się w zachodniej części wsi Mikoszowa, w gminie Żarów. Pierwsza wzmianka o tej rycersko-szlacheckiej siedzibie, pochodzi z 16 czerwca 1686 roku, kiedy wspomniano o tzw. Wohnhause, czli mieszkalnym domu. Widniejąca na wieży dworu pod koniec lat 20-tych XIX wieku data 1664, wskazuje na wcześniejszą metrykę budowli (data budowy lub przebudowy-remontu po zniszczeniach z okresu wojny trzydziestoletniej ?), która była wówczas własnością von Schindelów. Jest prawdopodobne, że dwór obronny powstał znacznie wcześniej, kiedy właścicielami Mikoszowej, byli przez długi czas rycerze von Mühlheim (1403-ok.1550) i von Kalckreuth (1546-ok.1650). Na przełomie XVII i XVIII wieku budowla przestała pełnić funkcje siedziby rodowej właścicieli majętności mikoszowskich – w tym czasie rody von Schindel i von Landescron. Do lat 80-tych XIX wieku dwór w wyniku przebudowy zatracił cechy rezydencjonalno-obronne. Obecnie jest to murowany (tynkowany z tynkowanym detalem), dwukondygnacyjny (użytkowe poddasze) budynek mieszkalny na planie prostokąta. Regularną bryłę dawnego dworu pokrywa ceramiczny dach mansardowy z lukarnami. Fasada budynku zaopatrzona jest w umieszczony osiowo otwór wejściowy. Nad nim wydatna trzyosiowa facjata z trójkątnym szczytem. Pozostałością dawnego założenia obronnego są zachowane sporych rozmiarów narożne przypory.
Czytaj więcej: Dwór w Mikoszowej na ilustracjach z 1 ćwierci XX wieku
W sakiewce dawnych mieszkańców gminy Żarów, cz.15: Monety króla pruskiego Fryderyka II
20 października 1740 roku zmarł cesarz Karol VI Habsburg. Władca Austrii, Czech i Węgier, jeszcze za swego życia uważał, że umowy międzynarodowe zapewnią jego córce bezproblemowe objęcie tronów w krajach dziedzicznych monarchii. O niepodzielności tych krajów miał jednak zadecydować oręż. Ziemie Imperium Habsburgów (Austria, Węgry Czechy, Niderlandy Austriackie, Lombardia, Śląsk i in.) były bowiem w spektrum zainteresowania kilku sąsiednich krajów i ich władców. Zwycięsko z tej międzynarodowej batalii, wyszedł król pruski Fryderyk II, którego armia w ciągu dwóch miesięcy między grudniem 1740, a lutym 1741 roku zajęła prowincję śląską. Maszerująca przeciwko Prusakom armia austriacka marszałka Wilhelma Reinharda von Neipperga, została rozbita 10 kwietnia 1741 roku w bitwie pod Małujowicami. Rok później Austriacy ponieśli kolejną klęskę, 10 maja 1742 roku w bitwie pod Chotusicami. Następczyni Karola VI, Maria Teresa Habsburg w obliczu najazdu bawarsko-francuskiego, zmuszona została do zawarcia układu pokojowego z Prusami, który podpisano 11 czerwca 1742 roku we Wrocławiu. Na jego mocy cały Śląsk, wraz z Ziemią Kłodzką przeszedł we władanie Prus. Austrii pozostał jedynie Śląsk Karniowsko-Opawski, południowa część Księstwa Nyskiego oraz Śląsk Cieszyński. Przez następne ponad 170 lat na Śląsku panowali kolejni królowie Prus i cesarze Niemiec.
Świątynia słońca z parku krajobrazowego w Zastrużu
W 1810 roku pruski skarb państwa, przejął majątek klasztorny w Zastrużu, po czym sprzedał go osobom prywatnym. Nowe właścicielki majętności, Maria Ruck i jej spadkobierczyni Zofia Flügel-Hasenclever, przebudowały całe założenie pałacowe, tak aby spełniało wymogi letniej rezydencji. W latach 1812-1828 na terenie dawnych łąk i zagajników położonych między pałacem i rzeką Strzegomką, utworzono park krajobrazowy utrzymany w duchu romantycznym. Park ten składał się z kilku części. W pobliżu pałacu znajdowały się partery kwiatowe, ogród francuski oraz plac zabaw wyposażony karuzele i huśtawki, które były napędzane przez wiatrak. Plac wykorzystywany był także jako miejsce zgromadzeń. Od 1820 roku na wyposażeniu parku znajdowało się kilka łodzi oraz gondola, którymi urządzano wycieczki po kanałach i stawach. Istniały 2 wyspy. Większa stworzona w 1816 roku, połączona była z trasą spacerową tzw. Wysokim mostem (Höhe Brücke). Na środku znajdował się budynek, rodzaj ermitażu z 8 kolumnami, obity drewnem i pokryty dachem ze świerkowej kory. Był to tzw. Letni dom (Sommerhaus). Druga, mniejsza wyspa powstała w 1822 roku. Na niej stała rotunda, która była pokryta dachówką ozdobioną we wzór liści akantu. W parku znajdowała się jeszcze jedna budowla – tzw. Świątynia słońca (Tempel der Sonne), która stała mniej więcej w połowie młynówki. Przy niej zaczynał się kanał wodny prowadzący do stawów.
Czytaj więcej: Świątynia słońca z parku krajobrazowego w Zastrużu
Zegar na wieży kościoła filialnego pw. Bożego Ciała w Łażanach
Pierwsza wzmianka o kościele filialnym pw. Bożego Ciała w Łażanach pochodzi z ok. 1335 roku. Świątynię zbudowano jednak wcześniej, być może już pod koniec XIII wieku. W dobie szerzenia nauk Marcina Lutra, kościół został przejęty w 1553 roku przez miejscowych protestantów, przy udzielonym wsparciu ze strony właścicieli Łażan – Zedlitzów i Nostitzów. W 1569 roku obiekt został rozbudowany. Poszerzono wówczas nawę i prawdopodobnie wzniesiono wieżę. W 1618 roku zawieszono na niej dzwon ufundowany przez Christopha von Zedlitza. W dobie wojny trzydziestoletniej pastor z Łażan, trzykrotnie był zmuszony do opuszczenia miejscowości przez grasujące w pobliżu wojska cesarskie (1629, 1638, 1646). Z tego też czasu, pochodzi informacja spisana przez Juliusa Berga o nieszczęśliwym wydarzeniu jakie dotknęło świątynię w Łażanach. Jak bowiem pisze niemiecki historyk w 1645 roku (Tomasz Ciesielski błędnie podaje datę "czerwiec 1641") od uderzenia pioruna spłoną dach kościoła oraz uszkodzona została wieża, z której spadły i rozbiły się dwa duże dzwony. Autor wspomina jednak, że zniszczenia mimo ciężkich czasów zostały szybko naprawione. Według spisu z 1654 roku, który sporządziła podczas przejmowania kościoła tzw. komisja redukcyjna, na wyposażeniu świątyni był m.in. 2 dzwony (zapewne jednym był wspomniany wcześniej dzwon z 1618 roku – zachowany do dziś) oraz zegar na wieży. Ten ostatni został opisany jako "1 Schlaguhr aufn Thurm", czyli tzw. zegar uderzeniowy, który bez wątpienia wybijał godziny.
Czytaj więcej: Zegar na wieży kościoła filialnego pw. Bożego Ciała w Łażanach
Ślad po XVI-wiecznej zbrodni z kościoła parafialnego pw. Wniebowzięcia NMP w Imbramowicach
W XIV wieku wieś Imbramowice, została podzielona na kilka odrębnych działów ziemskich. W 1449 roku jeden z nich przeszedł we władanie rycerzy z rodu von Hof-Schnorbein. Jak informują źródła niejaki Heinz von Hunt, sprzedał Georgowi von Hof-Schnorbein tzw. Oberhof (Górny dwór). W latach 1491-1503 na liście właścicieli, wymieniany jest Heinz von Hof-Schnorbein, który w 1491 roku sprzedał 5 guldenów rocznego czynszu z dóbr imbramowickich Günterowi Mulbergen, ale z zastrzeżonym prawem wykupu. Kolejnym właścicielem tego działu, przynajmniej od 1514 roku był Martin von Hof-Schnorbein, wymieniany w źródłach w latach 1498-1536. Po nim wzmiankowany jest w 1548 i 1550 roku Hans von Hof-Schnorbein, właściciel tzw. Mittbürger (Środkowego dworu), folwarku, części wsi i praw sądowniczych. Dla celów podatkowych wartość jego dóbr oszacowano na 779 florenów. Właściciel dworu, zobowiązany był do wystawienia na wyprawę wojenną 1/2 żołnierza konnego. W latach 60. i 70. XVI wieku, wymienieni są kolejno Adam von Hof-Schnorbein (1568) oraz Heinrich von Hof-Schnorbein (1568, 1576, 1579). W 1576 roku Heinrich pobierał świadczenia od 5 kmieci gospodarujących na 6 łanach. W 1579 roku wartość jego dóbr dla celów podatkowych oszacowano na 800 florenów, a gospodarstw poddanych na 300 florenów.
Kornowie (1732-1945) – dwa stulecia historii właścicieli pałacu w Siedlimowicach
Kornowie to znana rodzina wydawców, księgarzy i drukarzy, którzy przez dwa stulecia (1732-1945), prowadzili swoją działalność we Wrocławiu. Ich dewizą rodową była łacińska sentencja "Candide et Caute" (zacnie i przezornie). Inskrypcja tej treści widnieje nad portalem pałacu w Pawłowicach oraz nad portalem ruin pałacu w Siedlimowicach. Protoplastą tego rodu był Johann Jacob Korn, który urodził się 20 kwietnia 1702 roku w Neustadt an der Aisch we Frankonii. Był synem rzemieślnika Johanna Jodocusa Korn i Barbare Magdalene Lucius, córki pastora z Weilmünster. Po ukończeniu szkoły łacińskiej w Neustadt, zgłębiał wiedzę dotyczącą księgarstwa. W tym celu praktykował od 27 kwietnia 1718 roku w Koburgu u znanego księgarza Pfotenhausera. W 1729 roku rozpoczął w Berlinie swoją działalność jako samodzielny księgarz. W 1732 roku przeniósł się do Wrocławia, gdzie po zarejestrowaniu jako obywatel tego miasta, założył firmę kupiecko-księgarską z siedzibą w pobliżu rynku. Już w tym samym roku na targach w Lipsku wystawił pierwszą książkę wydaną we Wrocławiu. Johann Jacob Korn, od samego początku istnienia swojej wrocławskiej firmy, nastawiony był na ścisłą współpracę z rynkiem w Polsce. Z kolei w licznych wydawnictwach przeznaczonych na rynek w Prusach, mi.in. w gazetach, często wykorzystywał polskie źródła informacji.
Czytaj więcej: Kornowie (1732-1945) – dwa stulecia historii właścicieli pałacu w Siedlimowicach
Wiejskie stawy i hodowla ryb w okolicy Żarowa na przełomie XV-XIX wieku
Pierwsze wzmianki o sztucznych stawach służących do hodowli ryb w Europie, pochodzą z obszaru Cesarstwa Rzymskiego i datowane są na I wiek n.e. Rzymski historyk Piliniusz Starszy, wspomina w swoich zapiskach o tzw. "piscinae" – sztucznych zbiornikach wodnych, których inicjatorem powstania był Luncinius Muraena. Budowa tego rodzaju sztucznych stawów, szybko stała się popularna. Gwarantowała bowiem stały dostęp do świeżych ryb, początkowo morskich, później hodowlanych ryb słodkowodnych. Przyjmuje się, że to właśnie dzięki Rzymianom, stopniowo rozprzestrzeniała się umiejętność hodowli ryb w sztucznych zbiornikach. Najstarsze stawy hodowlane w Europie, datowane na początki X wieku, odkryte zostały przez archeologów na Morawach, w południowych Czechach oraz w Dolnej Austrii. Na podobny okres, istnienie stawu hodowlanego w Rybniku, datuje niemiecki historyk Franz Idzikowski. Pierwsze wzmianki o zakrojonej na szerszą skalę hodowli ryb na Śląsku, pochodzą z XII wieku. Obok stawów naturalnych i niewielkich sztucznych, zaczęto wtedy budować duże zbiorniki wodne z przeznaczeniem na wieloletnią hodowlę ryb. Już w XII wieku powierzchnia kościelnych stawów w Dolinie Baryczy, wynosiła około 2000 ha. Cystersi, którzy od 1136 roku mieli swoją siedzibę w Lubiążu, stworzyli w okolicach Milicza największe w ówczesnej Europie skupisko stawów o powierzchni ponad 2300 ha, w tym staw Stary (700 ha), Grabownica Górna (500 ha) i Jamnik (360 ha).
Czytaj więcej: Wiejskie stawy i hodowla ryb w okolicy Żarowa na przełomie XV-XIX wieku
Friedrich Nikolas hrabia von Pfeil-Burghauss z Łażan – oficer "czarnego zakonu" SS
SS to skrót od niemieckiego "Die Schutzstaffel der NSDAP" (Sztafety Ochronne NSDAP), paramilitarnej i początkowo elitarnej niemieckiej formacji nazistowskiej, która podległa Narodowosocjalistycznej Niemieckiej Partii Robotników (NSDAP). Zalążkiem SS była utworzona w 1923 roku straż osobista (Stabswache) Adolfa Hitlera, przekształcona w jego grupę szturmową (Stosstrup), która po puczu monachijskim wraz z SA została zdelegalizowana. W 1925 roku po wyjściu z więzienia Hitler zlecił zorganizowanie gwardii przybocznej pod nazwą "Schutzstaffeln", działającej do 1934 roku w ramach SA. W 1926 roku utworzono stanowisko Reichsführera SS. Funkcję tą w latach 1929-1945 pełnił Heinrich Himmler. Obok niego twórcami potęgi SS byli Reinhard Heydrich, Gottlob Berger, Richard Walter Darré – autor koncepcji SS jako elity rasowej, Theodor Eicke – wychowawca strażników obozów koncentracyjnych. W 1929 roku SS liczyło ok. 280 członków, w 1932 roku ok. 52 000, w 1934 roku ponad 200 000. SS pełniło funkcję policji wewnątrzpartyjnej i wywiadu politycznym (SD). W 1934 roku odegrało główną rolę podczas tzw.„nocy długich noży” i stało się samodzielną formacją NSDAP.
Czytaj więcej: Friedrich Nikolas hrabia von Pfeil-Burghauss z Łażan – oficer "czarnego zakonu" SS
Maciej Korwin – król czeski, który staną w obronie piwa z Wierzbnej
Już w czasach średniowiecza Świdnica zasłynęła z piwa. Na dobrą sprawę nie wiadomo jednak kiedy tak naprawdę w mieście, nadany został urbarz piwny tzw. Brauurbar, czyli statut, który precyzował kto posiada prawo warzenia piwa oraz w jakiej ilości. Według relacji Ephraima IgnatiusaNaso, świdnickiego kupca, podanej w jego książce z 1667 r. – „Phoenix redivius ducatuum Swidnicensis et Javroviensis”, urbarz piwny w Świdnicy, został nadany w 1244 roku przez księcia Henryka III Białego. Natomiast pierwszy browar świdnicki zlokalizowany przy rynku, miał został uruchomiony w 1245 roku przez Petera Blocka, piwowara z Norymbergi. Syn Henryka III, książę Henryk IV Probus, ustanowił dokumentem z 5 grudnia 1278 roku, tzw. urząd szrotu, który sprawował kontrolę nad produkcją i sprzedażą wina oraz piwa. Z kolei w 1285 roku, książę nadał Świdnicy tzw. prawo mili, czyli zakaz prowadzenia handlu i rzemiosła (targi, składy sukna, jatki, piekarnie, karczmy) w promieniu 1 mili od miasta (ok. 6,5 km) przez niezrzeszonych w cechu. Przywileje takie były ważnym monopolem, wpływającym na korzystny rozwój Świdnicy. Warzone tutaj piwo stało się jednym z najważniejszych produktów, które było dostarczane m.in. do Pragi, Krakowa, Wrocławia, Torunia, a nawet do Budy, Heidelbergu i włoskiej Pizy.
Czytaj więcej: Maciej Korwin – król czeski, który staną w obronie piwa z Wierzbnej
Fragmenty porcelanowego talerza dynastii Quing z Wierzbnej
W 2015 roku podczas prac porządkowych na terenie pocysterskiego kompleksu w Wierzbnej, odnalezione zostały fragmenty porcelanowego talerza. Barwnie zdobione kawałki zalegały w zasypisku sklepienia ruin tzw. długiego domu. Kilka fragmentów brzegu oraz dna naczynia, udało się ze sobą spasować i skleić. Technika zdobienia tych elementów jest charakterystyczna dla porcelany wytwarzanej na Dalekim Wschodzie. Dekoracja (kalka naszkliwna) była tutaj nanoszona stopniowo na glazurę, po tzw. ostrym wypale. Osobno były nakładane kolory odporne na działanie wysokich temperatur, osobno kolory żywe. Pozostawiony wokół krawędzi malutki rant (obwódka) i bogate zdobienie do wewnątrz naczynia, nawiązuje stylistycznie do porcelany chińskiej, która była wytwarzana w XVIII wieku (1662-1795) za panowania tzw. dynastii Quing. Zachowane eksponaty muzealne o podobnych formach zdobnictwa, nie pozostawiają wątpliwości, co do miejsca i czasu wykonania naczynia, którego fragmenty zostały odnalezione w Wierzbnej.
Czytaj więcej: Fragmenty porcelanowego talerza dynastii Quing z Wierzbnej
Informacje
Historia miejscowości
Dawni mieszkańcy
Kalendarium
Kartografia
Słownik miejscowości
Muzea, wystawy, zabytki
Archeologia i Historia
Strony historyczne
WSPÓŁPRACUJEMY:
