Menu witryny
Wystawy
Gmina Żarów
Historia gminy
Pocztówki i stare fotografie
Lapidarium
Zabytki w gminie
Zabytki w okolicy
Trasy rowerowe
Licznik odwiedzin
PROMUJEMY:
Strona główna
Młyn w Siedlimowicach na fotografii z 1909 roku
Pierwsza wzmianka o istnieniu młyna w Siedlimowicach pochodzi z lat 1486-1488. Wówczas to właściciel dóbr rycerz Georg von Seidlitz, wykupił stopniowo tzw. Winkelmühle (młyński zakątek lub zakątek/róg/kąt k. młyna) z rąk rycerza Hansa von Hof-Schnorbeina. Na przestrzeni XV - 1 poł. XIX w. młyn wodny w Siedlimowicach pracował w oparciu o tzw. koło wodne podsiębierne (łopatkowe), zwane walnym. Dolna część tego koła zanurzona była w przepływającej wodzie, tak aby jej nacisk na łopatki powodował jego obrót. Ostatni właściciele Siedlimowic oraz tamtejszego młyna von Kornowie gruntownie przebudowali i powiększyli folwark pod koniec XIX w. Wówczas w miejscu starego młyna wodnego wybudowano nowy młyn wodno-parowy. Koło młyńskie zastąpiła wówczas turbina wodna Francisa sprzężona z maszyną parową wspomagającą napęd młyna – stąd nazwa młyna wodno-parowy. Nowy młyn zatrudniał 5-8 pracowników i oprócz mąki produkował także grysik oraz wafle. W 1 ćwierci XX wieku, a więc w dobie elektryfikacji Siedlimowic, napęd tutejszego młyna został zmieniony na wodno-elektryczny, gdzie wspomagający napęd silnik elektryczny zastąpił użytkowaną dotychczas maszynę parową.
Czytaj więcej: Młyn w Siedlimowicach na fotografii z 1909 roku
Wystawa "Żołnierze Wyklęci 1944-1963" - Park Miejski w Żarowie 1.03.2020
1 marca obchodzony będzie Narodowy Dzień Pamięci „Żołnierzy Wyklętych”. Z tej okazji ósmy raz w Polsce, a po raz trzeci w Żarowie odbędzie się „Tropem Wilczym. Bieg Pamięci Żołnierzy Wyklętych”. Żarowski bieg zaplanowano na 1 marca 2020. Wydarzenie organizowane przez Gminne Centrum Kultury i Sportu odbędzie się w Parku Miejskim przy ulicy Zamkowej. Udział w sportowym wydarzeniu jest bezpłatny. Podczas wydarzenia odbędzie się wystawa pt. "Żołnierze Wyklęci 1944-1963", na którą serdecznie zaprasza Żarowska Izba Historyczna oraz Muzeum Sprzętu Militarnego Strzegom.
Czytaj więcej: Wystawa "Żołnierze Wyklęci 1944-1963" - Park Miejski w Żarowie 1.03.2020
Cegła "CHAMOTTE NIKLASDORF"
Początki produkcji cegieł wypalanych na Śląsku sięgają okresu średniowiecza. Wykonywano je wówczas ręcznie i wypalano w piecach polowych opalanych drewnem. Aż do końca XVIII wieku przemysł cegielniany rozwijał się raczej powoli, a produkcja cegły stanowiła za zwyczaj dodatek do produkcji rolnej. Nieznacznym postępem było przekształcenie się niektórych cegielni w zakłady typu manufakturowego z ręcznym formowaniem cegieł. Największy rozkwit przemysłu cegielnianego przypadł na II połowę XIX wieku i był związany z trzema zasadniczymi odkryciami technicznymi: opatentowanie w 1857 roku pieca kręgowego konstrukcji Fryderyka Eduarda Hoffmanna (umożliwiający nieprzerwaną i ciągłą produkcję), wprowadzenie do użytku w latach 1860-70 mechanicznej prasy ceglarskiej konstrukcji Carla Schlickeysena (zastąpiła formowanie ręczne) oraz wprowadzenie pod koniec XIX wieku sztucznych suszarni konstrukcji Kellera (naturalne suszenie pod wiatą zostało zastąpione tzw. suszeniem sztucznym). Liczba zakładów produkujących cegłę na Śląsku wzrosła znacząco przed I wojną światową do liczby 303 cegielni działających w 1907 roku. Wszystkie szeroko stosowały niedawne wynalazki Hoffmanna, Schlickeysena i Kellera, co w znacznym stopniu zwiększało ich wydajność produkcji.
Książeczka stanu cywilnego wydana w 1952 roku przez USC w Żarowie
Po zakończeniu II wojny światowej w Rzeczpospolitej Polskiej wprowadzono tzw. książeczki stanu cywilnego. Po raz pierwszy o dokumentach tego rodzaju wspomina dekret z dnia 25 września 1945 r. (Dz.U. 1945 nr 48 poz. 272) gdzie w art. 37 ust. (2) czytamy, że "Rozporządzenie wykonawcze unormuje sprawę wydawania książeczek stanu cywilnego". Z kolei rozporządzenie ministrów administracji publicznej i sprawiedliwości z dnia 24 listopada 1945 r. (Dz.U.45.54.304) do art 37 ust. (2) informuje:
Czytaj więcej: Książeczka stanu cywilnego wydana w 1952 roku przez USC w Żarowie
"Krzyż za udział w wojnie 1918-1921" podporucznika Kazimierza Śmiałowskiego z Żarowa
Ustawą z dnia 21 lipca 1990 roku Sejm Rzeczypospolitej Polskiej ustanowił odznaczenie w postaci Krzyża za udział w Wojnie 1918–1921 dla osób, które pełniąc służbę w latach 1918–1921, przyczyniły się do ugruntowania niepodległości naszego państwa. Krzyż nadawany był uczestnikom wojny z lat 1918-1921 we wszystkich służbach, żyjącym w dniu wejścia ustawy w życie (10 sierpnia 1990 r.). Odznaczenie obejmowało wojnę polsko-ukraińską i wojnę polsko-bolszewicką. Nadawane było przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej na wniosek Ministra Obrony Narodowej. Odznaczeni otrzymywali odznakę Krzyża i legitymację. Nadawanie Krzyża uznano za zakończone z dniem 8 maja 1999 roku. Odznaczenie posiada formę krzyża równoramiennego prostego wykonanego z metalu o wymiarach 42 x 42 mm i składa się z czterech równych, rozszerzonych na końcach ramion o przekroju spłaszczonego ośmioboku i związanych pośrodku sześcianem. Na ramionach poprzecznych Krzyża wyryty jest poziomo napis: OBROŃCY – OJCZYZNY, na ramionach pionowych – daty: 1918 i 1921, w środku zaś skrzyżowania ramion znajduje się wizerunek orła na tle z białej emalii. Na Ziemiach Odzyskanych, w granicach ówczesnej gminy Żarów po 1945 roku osiedliło się dwóch uczestników wojny polsko-bolszewickiej 1919-1921, którzy zostali odznaczeni Krzyżem za udział w Wojnie 1918-1921.
Czytaj więcej: "Krzyż za udział w wojnie 1918-1921" podporucznika Kazimierza Śmiałowskiego z Żarowa
Dyplomy nadane przez Naczelnika Miasta i Gminy Żarów w latach 1979-1983
W latach 1973–1990 w gminach miejsko-wiejskich funkcję jednoosobowego organu administracji państwowej oraz organu wykonawczo-zarządzającego miejskiej rady narodowej sprawował naczelnik miasta i gminy (w mieście liczącym poniżej 50 tysięcy mieszkańców lub niebędącym siedzibą wojewódzkiej rady narodowej; w pozostałych prezydent miasta). Naczelnik miasta wykonywał swoje funkcję przy pomocy podległego mu urzędu miasta oraz kierowników jednostek podporządkowanych miejskiej radzie narodowej. Naczelnika miasta powoływał na czas nieokreślony przewodniczący prezydium wojewódzkiej rady narodowej na wniosek powiatowej rady narodowej, który ponadto powinien być zaopiniowany przez miejską radę narodową. Po likwidacji powiatów w 1975 naczelników powoływał wojewoda po zasięgnięciu opinii miejskiej rady narodowej. Ostatni raz tryb powoływania naczelników miast zmieniła ustawa z 20 lipca 1983 o systemie rad narodowych i samorządu terytorialnego. Stanowisko naczelnika miasta zostało zlikwidowane z dniem 30 kwietnia 1990, w oparciu o ustawy uchwalone przez Sejm „kontraktowy” 8 marca 1990. Jednak faktyczne zlikwidowanie funkcji naczelnika miało miejsce po ukonstytuowaniu się władz samorządowych wybranych 27 maja 1990. Jego kompetencje przejęte zostały przez burmistrza.
Czytaj więcej: Dyplomy nadane przez Naczelnika Miasta i Gminy Żarów w latach 1979-1983
Lucien Paradis - więzień KL Buchenwald w Żarowie ?
Neutralna przez dziesięciolecia Belgia, po I wojnie światowej związała się w 1920 roku sojuszem z Francją, lecz w 1936 roku powróciła do polityki neutralności. Po wybuchu II wojny światowej ważny strategicznie kraj potwierdził swoją neutralność, lecz liczył się z agresją ze strony Niemiec. Belgijscy wojskowi nawiązali współpracę z Francuzami i Brytyjczykami. Armia belgijska została powiększona do stanu 650 000 żołnierzy (łącznie z z rezerwami ok. 900 000 ludzi). 10 maja 1940 roku Belgia została zaatakowana przez siły niemieckie. Niemieccy spadochroniarze w brawurowej akcji opanowali niezwykle ważny strategicznie fort Eben Emael, a 17 maja wkroczyli do Brukseli. Postępu wojsk niemieckich nie zdołały powstrzymać oddziały francusko-brytyjskie, które po ataku niemieckim także wkroczyły do Belgii. Gdy armia belgijska została otoczona we Flandrii, król Leopold III podjął kontrowersyjnie ocenianą decyzję o kapitulacji w dniu 28 maja i pozostał w okupowanym kraju. Rząd z premierem Hubertem Pierlotem na czele udał się na emigrację do Wielkiej Brytanii. W Belgii wprowadzona została kierowana przez gen Alexandra von Falkenhausena niemiecka administracja wojskowa, która rozciągała się także na północną Francję. Obszar Eupen i Malmédy został wcielony do Rzeszy. Król, potępiany za swą decyzję przez rząd emigracyjny, został przez Niemców osadzony w rezydencji na zamku Laken. Reżim okupacyjny w Belgii był względnie łagodny. Eksterminacji poddano natomiast ludność żydowską. Zamordowano ponad 27 000 belgijskich Żydów. Belgia miała dla Niemiec duże znaczenie gospodarcze ze względu na wydobycie węgla i produkcję stali. Około 350 000 robotników belgijskich pracował na terenie Rzeszy. Latem 1940 roku zaktywizowali się kierowali przez Leona Degrelle'a walońscy faszyści tzw. reksiści. Z Niemcami kolaborowali także przedstawiciele innych nurtów politycznych, w tym flamandzcy separatyści. Równolegle działał ruch oporu. Rządowi emigracyjnemu podlegała tzw. Tajna Armia. Komuniści zaś kierowali Frontem Niepodległości. Liczący we wrześniu 1944 roku już 75 000 ludzi ruch oporu współpracował z aliantami i nielicznymi belgijskimi formacjami regularnymi przy wyzwalaniu kraju.
Czytaj więcej: Lucien Paradis - więzień KL Buchenwald w Żarowie ?
Z życia żarowskiego PTTK, cz.3: Proporczyki "Żarodreptaków"
Turystyczna kolekcja związana z działalnością Koła PTTK "Żarodreptaki" została powiększona o kolejne eksponaty. Tym razem do zbiorów Żarowskiej Izby Historycznej trafiły 4 proporczyki, w tym egzemplarz "Sekcja Turystyki Górskiej Żarodreptaki Koło PTTK przy Żarowskich Zakładach Materiałów Ogniotrwałych" oraz pamiątkowe egzemplarze z III i IV Zlotu Turystów Świdnickich na Wielkiej Sowie (zloty odbyły się kolejno 10.05.1970 i 16.05.1971 r.), a także VII Świdnickiego Rajdu Górskiego do Dusznik (23-26.09.1971). Proporczyki przekazał do Żarowskiej Izby Historycznej pan Wojciech. Składamy panu Serdeczne Podziękowania.
Czytaj więcej: Z życia żarowskiego PTTK, cz.3: Proporczyki "Żarodreptaków"
Wystawa "Dolny Śląsk 1945"
Od 12 stycznia 1945 roku z linii Wisły, wojska radzieckie prowadziły operację zaczepną w ramach ofensywy przeciwko siłom niemieckim (Operacja wiślańsko-odrzańska), która zakończona została w lutym na linii Odry. Na południu 8 lutego 1. Front Ukraiński rozpoczął operację dolnośląską z celem zajęcia Śląska na zachód od Odry i osiągnięcia Nysy Łużyckiej, by wyrównać linię z 1. Frontem Białoruskim w przygotowaniach do uderzenia na Berlin. W ciągu 17 dniowej ofensywy Armia Czerwona opanowała centralną część Dolnego Śląska. Rosjanie zdobyli miasta: Legnicę (9 lutego), Bolesławiec (12 lutego), Zieloną Górę (14 lutego) a także Chojnów (10 luty), Bielsko (12 luty) i Złotoryję (13 luty). Zacięte walki stoczono o zdobycie Szprotawy (10-13 lutego), podczas przeprawy przez Bóbr pod Żaganiem oraz o Strzegom (13 lutego). Otoczono Głogów, który bronił się zawzięcie oraz twierdzę Wrocław – po raz pierwszy 13/14 lutego i ostatecznie 16 lutego. 24 lutego 1945 roku Rosjanie doszli do Nysy Łużyckiej. Na odcinku w pobliżu Żarowa front ustabilizował się na 2 i pół miesiąca na linii, którą wyznaczały miejscowości Przyłęgów – Łażany – Żarów – Mrowiny – Tarnawa – Imbramowice – Domanice – Chwałów – Górny Maniów – Strzelce – Tworzyjanów – Sobótka. Tu przebiegał zewnętrzny pierścień oblężenia Wrocławia. Wojska radzieckie zajęły miejscowości Buków, Imbramowice, Kruków, Marcinowiczki, Mielęcin, Pyszczyn i Zastruże.
Sprawa przywłaszczenia kamieni przez prezesa GS "SCh" Żarów w 1946 roku
W czerwcu 1945 roku władzę w Żarowie przejęła polska administracja. Powstał zarząd gminy Żarów, której wójtem został Stanisław Chojnacki. W dniu 25 czerwca 1945 roku, odbyło się pierwsze posiedzenie Tymczasowej Rady Gminnej. Omówione zostały najistotniejsze problemy, które należało załatwić w trybie pilnym. Podjęto wówczas uchwałę o nadaniu polskich nazw ulicom Żarowa, co miało związek z tzw. "odniemczeniem terenu". Zadecydowano również o uruchomieniu gazowni, która wymagała prac porządkowo-remontowych. Pozostałe urządzenia komunalne, tj. wodociągi, kanalizacja, sieć energetyczna, łaźnia były w stanie dobrym, co sprzyjało masowemu osadnictwu ludności polskiej. Ważnym punktem obrad Rady Gminnej, była także aprowizacja rosnącej liczby mieszkańców Żarowa. W grudniu 1945 roku chleb i bułki wypiekano w 4 z 5 istniejących w Żarowie piekarń. Poważnym problemem był brak większości artykułów żywnościowych, które rozprowadzano systemem kartkowym za pośrednictwem stołówek zakładowych i gminnych. Przydziały otrzymywali wszyscy pracujący osadnicy polscy i ich rodziny, a także robotnicy niemieccy.
Czytaj więcej: Sprawa przywłaszczenia kamieni przez prezesa GS "SCh" Żarów w 1946 roku
Miejscowości gminy Żarów w latach 1954-1972: przynależność administracyjna i ludność
W latach 1948-1954, miejscowości dzisiejszej gminy Żarów, były rozdzielone między trzy jednostki administracyjne. W powiecie świdnickim znajdowała się Gmina Żarów – miejscowości: Żarów, Bożanów, Kalno z Wostówką, Kruków, Łażany, Mrowiny, Mikoszowa, Przyłęgów, Tarnawa, Rusko oraz Gmina Domanice – miejscowości: Gołaszyce, Imbramowice, Marcinowiczki, Pożarzysko, Siedlimowice, Borzygniew, Domanice, Chwałów, Gola świdnicka, Krasków, Maniów, Tworzyjanów. W powiecie średzkim była Gmina Kostomłoty, w skład której wchodziły m.in. wsie Buków, Mielęcin, Pyszczyn i Zastruże. Jesienią 1954 roku dokonano nowego podziału administracyjnego kraju. W miejsce gmin utworzono samodzielne miasta i gromady. Jak donosi Ustawa z dnia 25 września 1954 roku "O reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych". W ustawie tej czytamy:
Czytaj więcej: Miejscowości gminy Żarów w latach 1954-1972: przynależność administracyjna i ludność
Informacje
Historia miejscowości
Dawni mieszkańcy
Kalendarium
Kartografia
Słownik miejscowości
Muzea, wystawy, zabytki
Archeologia i Historia
Strony historyczne
WSPÓŁPRACUJEMY:
